Κατευθείαν στην Επιθεώρηση Εργασίας και τον Εισαγγελέα, πρέπει να πάνε τα ευρήματα της έρευνας, που έριξε φως στις πιο «γκρίζες» ζώνες της αγοράς εργασίας.
Ανήμερα της Πρωτομαγιάς, η Eurostat δημοσιοποίησε στοιχεία- πιο επίσημα δεν γίνεται- σύμφωνα με τα οποία η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό εργαζομένων (32,3%), που δουλεύουν Σαββατοκύριακα. Τη σκυτάλη πήρε το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, με δική του έρευνα που όχι μόνο επιβεβαίωσε τα ευρήματα της Eurostat, άλλα έδειξε συν τοις άλλοις ότι η Ψηφιακή Κάρτα δεν είναι πανάκεια για να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα της αδήλωτης και απλήρωτης υπερεργασίας.
Το βασικό συμπέρασμα της έρευνας είναι ότι πάνω από τους μισούς εργαζόμενους δουλεύουν πάνω από το προβλεπόμενο, χωρίς όμως να αμείβονται αναλόγως. Τουτέστιν, “μαύρα” και απλήρωτα ωράρια. Το ενδιαφέρον είναι ότι θύματα αυτής της πρακτικής δεν είναι κυρίως οι ανειδίκευτοι εργαζόμενοι, όπως θα πίστευε κανείς, αλλά όσοι έχουν ένα ή περισσότερα πτυχία. Τι σημαίνει αυτό; Ότι στο όνομα των καλλίτερων αποδοχών, οι εν λόγω εργοδότες “συμψηφίζουν” τις επιπλέον ώρες εργασίας είτε στο χώρο δουλειάς είτε στο σπίτι, που για πολλούς έχει γίνει δεύτερο γραφείο.
Τα «μαύρα» ωράρια
Σύμφωνα με την έρευνα, το 52% των ερωτηθέντων δήλωσε πως εργάζεται επιπλέον ώρες από αυτές που ορίζει η σύμβαση εργασίας του. Το 5% των ερωτηθέντων δήλωσε πως εργαζόταν επιπλέον 8 έως 10 ώρες την εβδομάδα και το 9% πάνω από 10 ώρες!
«Μεταφράστηκαν» αυτά τα ωράρια σε μεγαλύτερες αποδοχές; Ούτε καν. Σχεδόν οι μισοί (49%) δήλωσαν ότι δεν αμείβονταν για τις επιπλέον ώρες εργασίας τους, ενώ το 16% λάμβανε μόνο ένα μέρος από την προβλεπόμενη επιπλέον αμοιβή. Με απλά λόγια, το 65% των εργαζομένων δήλωσε είτε ότι δεν αμείβεται καθόλου είτε ότι αμείβεται μερικώς για την υπερεργασία του. Πάμε και στα Σαββατοκύριακα, για τα οποία θεωρητικά προβλέπεται ειδική προσαύξηση μισθού. Το 41% των ερωτηθέντων του δείγματος δήλωσε ότι εργαζόταν πάνω από 2 Σαββατοκύριακα τον μήνα και το 15% μία φορά τον μήνα, δηλαδή το 56% των εργαζομένων δήλωσε ότι εργάζεται τουλάχιστον ένα Σαββατοκύριακο τον μήνα. Επιπλέον, περίπου 1 στους 5 εργάζεται νύχτα τουλάχιστον μία φορά τον μήνα.
Οι «φυλές»
Ποιοι είναι αυτοί που καλούνται να εργαστούν περισσότερες ώρες, αν και απλήρωτες;
Το 66% εκείνων που είχαν εκπαίδευση έως και το γυμνάσιο, δήλωσαν πως δεν εργάζονταν επιπλέον ώρες από αυτές που όριζε η σύμβαση εργασίας τους. Στον αντίποδα, το εν λόγω ποσοστό διαμορφώνεται στο 47% για εργαζόμενους με πτυχίο από ΑΕΙ/ΤΕΙ και στο 30% με μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο. Πώς “μεταφράζεται” αυτή η διαφορά των 36 ποσοστιαίων μονάδων; Πολύ απλά, για τους εργαζομένους με υψηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο η υπερεργασία φαίνεται να αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της εργασιακής τους κατάστασης.
Μήπως άραγε αυτοί οι εργαζόμενοι υψηλών προσόντων, αμείβονται αναλόγως; Όχι. Σχεδόν 7 στους 10 (68%) από τους ερωτηθέντες με μεταπτυχιακό ή διδακτορικό δίπλωμα και 1 στους 2 (50%) εκείνων με πτυχίο ΑΕΙ/ΤΕΙ καθώς και με τεχνική εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση δήλωσαν πως δεν λάμβαναν αμοιβή για τις επιπλέον ώρες εργασίας τους. Το... κερασάκι στην τούρτα; ένα υψηλό ποσοστό (38%) από τους ερωτηθέντες με μεταπτυχιακό ή διδακτορικό δίπλωμα δήλωσε ότι έπρεπε να εργαστεί και τον ελεύθερο χρόνο του για να ανταποκριθεί στις εργασιακές υποχρεώσεις του.
Οι «μαύροι» κλάδοι
Στο ερώτημα «Πόσες ώρες περίπου την εβδομάδα εργάζεστε επιπλέον από αυτές που ορίζει η σύμβασή σας;» η απάντησε έδωσε τους πιο “μαύρους” κλάδους: το 48% όσων εργάζονταν στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο, το 50% εκείνων που απασχολούνταν την περίοδο της έρευνας σε δραστηριότητες παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης καθώς και στη μεταποίηση, το 70% εκείνων που απασχολούνταν στις κατασκευές, το 44% των απασχολουμένων στην ενημέρωση και επικοινωνία καθώς και στις δραστηριότητες σχετικές με την υγεία και την κοινωνική μέριμνα.
Οι κλάδοι με το υψηλότερο ποσοστό υπερεργασίας, πάνω από 10 ώρες την εβδομάδα, είναι οι ακόλουθοι: δραστηριότητες παροχής καταλύματος (16%), μεταφορές και αποθήκευση (11%), ενημέρωση και επικοινωνία καθώς και μεταποίηση (8%), χονδρικό και λιανικό εμπόριο καθώς και επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων (7%) και επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες (5%).
Η έρευνα διαλύει, επίσης, έναν ακόμα μύθο, ότι στις μικρές επιχειρήσεις εντοπίζεται το μεγαλύτερο πρόβλημα. Το 60% εκείνων που εργάζονταν σε επιχειρήσεις από 1 έως 9 άτομα, το 64% εκείνων που εργάζονταν σε επιχειρήσεις από 10 έως 49 άτομα, το 70% όσων εργάζονταν σε επιχειρήσεις από 50 έως 250 άτομα και το 68% των απασχολουμένων σε επιχειρήσεις άνω των 250 ατόμων δήλωσαν είτε ότι δεν αμείβονταν είτε ότι αμείβονταν μόνο για ένα μέρος των επιπλέον ωρών εργασίας τους. Παρά το γεγονός ότι οι αποκλίσεις δεν είναι μεγάλες, τα ευρήματα δείχνουν ότι στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις σημειώνεται μεγαλύτερη παραβατικότητα.