Οι σημερινοί γονείς δεν μεγαλώνουν απλώς παιδιά, μεγαλώνουν ψηφιακούς πολίτες. Η εφηβεία, πλέον, δεν ορίζεται μόνο από τις παρέες, τα σχολικά άγχη ή τις εξόδους, αλλά και από τον χρόνο που ξοδεύουν οι νέοι μπροστά σε μια οθόνη, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις πρώτες ηλεκτρονικές αγορές. Οι έφηβοι ενημερώνονται, επικοινωνούν, ψυχαγωγούνται και, για πολλούς, εκφράζουν τον εαυτό τους μέσα από το κινητό τους. Για τους γονείς, αυτό σημαίνει κάτι πρωτόγνωρο: ότι η ανατροφή πια περιλαμβάνει και την ψηφιακή καθοδήγηση.
Τι σημαίνει να είσαι γονέας σήμερα;
Το να μεγαλώνεις ένα παιδί στην εποχή του διαδικτύου δεν είναι μονάχα δύσκολο, είναι ριζικά διαφορετικό από το προηγούμενο μοντέλο. Οι γονείς των σημερινών εφήβων μεγάλωσαν σε έναν κόσμο όπου το «παρακολουθώ το παιδί μου» σήμαινε να ξέρουν το πού βρίσκεται. Τώρα όμως, θέλουν να ξέρουν τι κάνει στο κινητό του, με ποιον μιλά, τι παρακολουθεί και πού ξοδεύει.
Αυτή η μετατόπιση δεν είναι απλώς τεχνολογική, αλλά βαθιά πολιτισμική. Ο γονέας καλείται να καθοδηγήσει το παιδί του σε έναν χώρο που ο ίδιος δεν έμαθε ποτέ να κατοικεί, κι έτσι έχει πολύ λιγότερη εξοικείωση
Η λύση, φυσικά, δεν είναι να γίνει φύλακας κάθε οθόνης που χρησιμοποιεί το παιδί του, αλλά συνοδοιπόρος. Να δείχνει κατανόηση χωρίς να παραδίδει τα ηνία. Να εξηγεί χωρίς να ακυρώνει. Να δημιουργεί μια σχέση εμπιστοσύνης που θα επιτρέψει στο παιδί να ζητήσει βοήθεια όταν χρειαστεί, και δεν θα το ωθήσει στο να κρυφτεί.
Η αυτονομία δεν είναι πολυτέλεια, αλλά δεξιότητα
Η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν γονιό είναι να αποδεχτεί ότι το παιδί του χρειάζεται χώρο. Η ανεξαρτησία δεν έρχεται στα 18, αλλά χτίζεται από νωρίς με μικρές αποφάσεις που παίρνει μόνο του: πού θα πάει, τι θα αγοράσει, πόσα θα ξοδέψει. Ωστόσο η ελευθερία χωρίς κατεύθυνση, μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε υπερβολή. Το ζητούμενο, λοιπόν, δεν είναι να περιορίσεις, αλλά να εκπαιδεύσεις.
Οι έφηβοι έχουν ανάγκη από κανόνες, όχι από εντολές. Και οι κανόνες σήμερα διαμορφώνονται σε έναν κόσμο όπου οι συναλλαγές, η επικοινωνία και η ψυχαγωγία συμβαίνουν μέσα από οθόνες. Το να μάθουν να χρησιμοποιούν υπεύθυνα ένα κινητό ή να διαχειρίζονται τα πρώτα τους χρήματα είναι μια δεξιότητα ζωής, όπως ήταν κάποτε για τις προηγούμενες γενιές το να μάθουν να κρατούν έναν συγκεκριμένο προϋπολογισμό ή το να μην δημιουργούν οφειλές.
Και εδώ είναι που η τεχνολογία μπορεί να λειτουργήσει ως σύμμαχος, όχι ως εμπόδιο. Αντί να απομακρύνει, μπορεί να προσφέρει στα παιδιά ένα ασφαλές πλαίσιο πειραματισμού και στους γονείς ένα πρακτικό εργαλείο καθοδήγησης. Αρκεί να χρησιμοποιείται με στόχο, όχι από φόβο.
Όταν το «όχι» γίνεται «πώς»
Οι περισσότεροι γονείς αντιδρούν με απαγορεύσεις: «Όχι άλλος χρόνος στο κινητό», «όχι αγορές online», «Όχι παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης». Όμως, το «όχι» σπάνια διδάσκει, ενώ από την άλλη δημιουργεί αντιδράσεις. Αυτό που πραγματικά διδάσκει τα παιδιά είναι το «πώς»: πώς να κρίνουν με ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά, πώς να διαχειρίζονται τον χρόνο τους και τελικά πώς να αποφασίζουν.
Αντί να απαγορεύσουμε τις ηλεκτρονικές αγορές, μπορούμε να δείξουμε πώς λειτουργούν, πώς να διαβάζει κανείς τους όρους και τι σημαίνει ασφάλεια στις συναλλαγές. Αντί να πούμε «όχι στα social media», μπορούμε να εξηγήσουμε πώς η εικόνα που προβάλλει κάποιος σε αυτά δεν είναι πάντα αληθινή και ενδέχεται να κρύβει κινδύνους. Το ίδιο ισχύει και για τα χρήματα. Δεν αρκεί να λέει κανείς προφορικά ότι πρέπει να προσέχει τι και πώς ξοδεύει. Πρέπει να εκπαιδεύσει τα παιδιά του στο τι σημαίνει ξοδεύω, αποταμιεύω, προγραμματίζω.
Μικρές καθημερινές πρακτικές
Η καθοδήγηση δεν χρειάζεται να είναι θεωρητική, αλλά μπορεί να γίνει μέρος της καθημερινότητας του παιδιού, μέσα από μικρές, απλές στιγμές. Ένας γονιός, για παράδειγμα, μπορεί να ζητήσει από το παιδί του να οργανώσει το ίδιο τις εβδομαδιαίες του δαπάνες -το φαγητό, τη μετακίνηση, τη διασκέδαση- και στο τέλος της εβδομάδας να συζητήσουν μαζί τι έμεινε, τι πήγε καλά και τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Μπορεί να το ενθαρρύνει να βάζει μικρούς στόχους αποταμίευσης. Να δει, δηλαδή, το χαρτζιλίκι όχι μόνο ως ποσό που «ξοδεύεται», αλλά ως εργαλείο για να πετύχει κάτι που επιθυμεί. Ένα νέο ζευγάρι ακουστικά, μια εκδρομή, μια αγορά που θέλει να πραγματοποιήσει μόνο του κ.ο.κ., όλα αυτά μπορούν να γίνουν ευκαιρίες για να μάθει τι σημαίνει να σχεδιάζεις και να επιμένεις.
Παράλληλα, ο γονιός μπορεί να του δείξει στην πράξη πώς λειτουργούν οι ηλεκτρονικές πληρωμές, πώς αναγνωρίζεις έναν ασφαλή ιστότοπο ή πώς προγραμματίζεις έναν απλό μηνιαίο «προϋπολογισμό». Κάθε τέτοια στιγμή, όσο μικρή κι αν φαίνεται, είναι στην πραγματικότητα ένα μάθημα εμπιστοσύνης. Γιατί το παιδί δεν μαθαίνει μόνο για το χρήμα, αλλά για τον εαυτό του, για τη σχέση του με την ευθύνη και για το πώς οι επιλογές του διαμορφώνουν την ανεξαρτησία του.
Η τεχνολογία ως εργαλείο εμπιστοσύνης
Η τεχνολογία δεν είναι εχθρός, είναι εργαλείο. Ειδικά όταν χρησιμοποιείται για να κάνει τη γονεϊκή καθοδήγηση πιο έξυπνη και πρακτική. Η υπηρεσία Eurobank Teens είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Μια άυλη προπληρωμένη κάρτα, για παιδιά 15 έως 17 ετών, που συνδέεται με τον λογαριασμό των γονιών και λειτουργεί μέσα από το Eurobank Mobile App. Ο γονέας εκδίδει και φορτίζει την κάρτα δωρεάν, και παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο τόσο το υπόλοιπο όσο και τις κινήσεις της. Αν κάτι πάει λάθος, υπάρχει η δυνατότητα άμεσης ακύρωσης ή προσωρινής απενεργοποίησης, ενώ μπορεί να επιλέγει αν το παιδί του θα τη χρησιμοποιεί ακόμα και για online αγορές. Παράλληλα, η υπηρεσία επιτρέπει την οργάνωση του χαρτζιλικιού με τρόπο που διευκολύνει και τον γονέα και το παιδί: από τον καθορισμό εβδομαδιαίας ή μηνιαίας φόρτισης, όπως, για παράδειγμα, να προστίθενται αυτόματα 10€ κάθε Δευτέρα, μέχρι τη δυνατότητα αυτόματης φόρτισης όταν το υπόλοιπο πέσει κάτω από ένα συγκεκριμένο όριο ή ακόμα και τον ορισμό μέγιστου ποσού ανά αγορά.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το παιδί αποκτά το δικό του ψηφιακό προφίλ και χρησιμοποιεί την κάρτα για τις καθημερινές του αγορές ή τις online συναλλαγές του. Το χαρτζιλίκι αποκτά για πρώτη φορά δομή και εικόνα: το παιδί μαθαίνει να προγραμματίζει τα έξοδά του, να ξεχωρίζει τις ανάγκες από τις επιθυμίες και να προσαρμόζεται όταν χρειάζεται. Και ο γονέας παραμένει ενημερωμένος χωρίς να χρειάζεται να ρωτά ή να ελέγχει διαρκώς. Ένας συνδυασμός ασφάλειας, ελευθερίας και εμπιστοσύνης.
Επιπλέον, με την ενότητα «Μάθε Έξυπνα», η Eurobank βοηθά τα παιδιά να εξοικειωθούν με βασικές έννοιες οικονομικής παιδείας, μέσα από μικρά, εύληπτα tips που μιλούν στη δική τους γλώσσα. Έτσι οι έφηβοι μαθαίνουν με ευχάριστο τρόπο για την ασφάλεια στις συναλλαγές, τη σωστή διαχείριση των χρημάτων τους και την αποτελεσματική αποταμίευση.
Και αυτήν την περίοδο, οι γονείς έχουν έναν επιπλέον λόγο να ξεκινήσουν. Με την έκδοση άυλης προπληρωμένης κάρτας Prepaid Visa Eurobank Teens, για το παιδί τους, έως και τις 31.12.2025 και τη φόρτισή της με συνολικά 50€ και πάνω, οι γονείς κερδίζουν 15 ευρώ €πιστροφή σε χρεωστική ή πιστωτική κάρτα τους Eurobank που συμμετέχει στο πρόγραμμα επιβράβευσης €πιστροφή. Μια μικρή, έξυπνη επιβράβευση για μια μεγάλη κίνηση εμπιστοσύνης, προς το παιδί και προς το μέλλον.
Ο ρόλος του γονέα αλλάζει - Όχι η αξία της σχέσης
Το πιο δύσκολο κομμάτι στο digital parenting είναι να αποδεχτείς ότι ο έλεγχος δεν είναι αγάπη. Η αγάπη σήμερα μεταφράζεται σε εμπιστοσύνη και ο ρόλος κάθε γονέα είναι να καθοδηγεί χωρίς να περιορίζει. Η ισορροπία, λοιπόν, βρίσκεται στο να μπορεί να παρακολουθεί χωρίς να ξεπερνά τα προσωπικά όρια, να μαθαίνει χωρίς να προσπαθεί να επιβάλλεται, να δίνει χώρο χωρίς να χάνει την επαφή με το παιδί του.
Το παιδί που μαθαίνει να χειρίζεται το κινητό του υπεύθυνα, να κάνει αγορές με κριτική σκέψη και να προγραμματίζει το χαρτζιλίκι του, χτίζει από νωρίς δεξιότητες που θα το ακολουθούν σε όλη του τη ζωή. Γιατί στο τέλος, το digital parenting δεν είναι μόνο θέμα ασφάλειας, είναι θέμα εμπιστοσύνης, διαλόγου και εκπαίδευσης.