Σε ισχύ τίθενται οι αναθεωρημένοι εμπορικοί δασμοί Τραμπ, ωστόσο ποια είναι η πραγματική εικόνα της παγκόσμιας αγοράς και ποιες οι επιπτώσεις;
Τέσσερις μήνες μετά την αιφνιδιαστική ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ για επιβολή δασμών από τον Κήπο των Ρόδων του Λευκού Οίκου -που προκάλεσε αναστάτωση στις αγορές- οι αναθεωρήσεις που παρουσιάστηκαν την Πέμπτη αντιμετωπίστηκαν με περισσότερη ψυχραιμία από τους επενδυτές.
Ωστόσο, με μέσο δασμό 15%, ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με τα υψηλότερα επίπεδα εμπορικών φραγμών από τη δεκαετία του 1930 - περίπου έξι φορές πάνω από τα περσινά επίπεδα.
Οι νέες ρυθμίσεις περιλαμβάνουν ελάχιστο συντελεστή 10% και αυξημένα ποσοστά άνω του 15% για χώρες με εμπορικά πλεονάσματα έναντι των ΗΠΑ.
Οι δασμοί Τραμπ βυθίζουν τις αγορές
Οι χρηματαγορές αντέδρασαν στη νέα πραγματικότητα. Στην Ευρώπη, τα μεγάλα χρηματιστήρια καταγράφουν μεγάλη πτώση, με τις φαρμακευτικές εταιρείες να είναι στο κόκκινο.
Εκτός από το σωρευτικό βάρος των αυξήσεων των τελωνειακών δασμών των ΗΠΑ έναντι δεκάδων χωρών, οι χρηματαγορές επηρεάστηκαν και από τα πρώτα σημάδια επιδείνωσης στην αγορά εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στο Παρίσι, το χρηματιστήριο κατέγραψε απώλειες 2,91%, στη Φρανκφούρτη 2,66%, στο Μιλάνο 2,55%, στο Λονδίνο 0,70%.
Σύμφωνα με το CNN, οι ευρωπαϊκές μετοχές κατέγραψαν τη μεγαλύτερη πτώση από τον Απρίλιο.
Στην Ασία, αν και οι συναλλαγές στα χρηματιστήρια της Κίνας και της Ιαπωνίας κατέγραφαν ελαφρά πτώση, το χρηματιστήριο της Σεούλ υποχώρησε κατά 3,88%.
Στη Wall Street, ο Dow Jones υποχώρησε 1,4%. Ο S&P 500, τον οποίο οι περισσότεροι Αμερικανοί πιθανότατα έχουν στους συνταξιοδοτικούς τους λογαριασμούς, υποχώρησε κατά 1,9% και ο Nasdaq κατά 2,59%.
«Πρόκειται για ένα ισχυρό σοκ ζήτησης για τον υπόλοιπο κόσμο» είπε οικονομολόγος
Σύμφωνα με ανάλυση του bloomberg, μέχρι στιγμής, η παγκόσμια οικονομία αντιδρά καλύτερα απ’ ό,τι αρχικά φοβούνταν οι αναλυτές, κυρίως λόγω του κύματος πρόωρων εξαγωγών για αποφυγή των υψηλών δασμών - κάτι που βοήθησε αρκετές ασιατικές οικονομίες και μετρίασε τις αυξήσεις τιμών στις ΗΠΑ.
Ωστόσο, αυτό ίσως αλλάξει σύντομα. Όπως δήλωσε ο πρώην επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Ινδίας και πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Ραγκουράμ Ρατζάν, «πρόκειται για ένα ισχυρό σοκ ζήτησης για τον υπόλοιπο κόσμο. Πολλές κεντρικές τράπεζες θα αρχίσουν να εξετάζουν μειώσεις επιτοκίων για να αντισταθμίσουν την επιβράδυνση».
Ποιοι πλήττονται περισσότερο
Παρότι ορισμένες χώρες -όπως η Ιαπωνία, η Ν. Κορέα, αλλά και η Ε.Ε.- κατέληξαν σε ηπιότερες συμφωνίες με τις ΗΠΑ, άλλες δέχθηκαν αιφνιδιαστικά αυξημένους δασμούς. Ενδεικτικά, η Ελβετία επιβαρύνεται πλέον με 39% σε ορισμένα προϊόντα, ενώ ο δασμός για ορισμένα καναδικά αγαθά αυξήθηκε στο 35%.
Οι νέοι δασμοί παρέχουν μια προσωρινή εικόνα σταθερότητας για τους κατασκευαστές, αλλά η αβεβαιότητα παραμένει. Επιπλέον, αναμένονται νέοι δασμοί σε φαρμακευτικά, ημιαγωγούς, κρίσιμα ορυκτά και άλλους τομείς.
Η νομιμότητα των «ανταποδοτικών» δασμών εξετάζεται ακόμη από τα αμερικανικά δικαστήρια.
Πολιτική μέσω δασμών
Οι τελευταίοι τέσσερις μήνες καταδεικνύουν επίσης την αυξανόμενη τάση του Τραμπ να χρησιμοποιεί τους δασμούς ως εργαλείο γεωπολιτικής πίεσης.
Πέρα από τα εμπορικά ελλείμματα, έχουν στοχοποιηθεί χώρες για πολιτικούς λόγους -όπως η Βραζιλία, η Ινδία και ο Καναδάς- με βάση τις εσωτερικές ή εξωτερικές τους θέσεις.
Εφόσον οι νέοι δασμοί εφαρμοστούν σε επτά ημέρες και διατηρηθούν οι συμφωνίες με την Ε.Ε., την Ιαπωνία και τη Ν. Κορέα για τα αυτοκίνητα, η Bloomberg Economics προβλέπει ότι ο μέσος δασμός των ΗΠΑ θα αυξηθεί σε 15,2%, από 13,3% και από μόλις 2,3% πριν από την πρώτη προεδρία Τραμπ.
Το βάρος για αμερικανικές επιχειρήσεις και καταναλωτές
Το Bloomberg υπολογίζει ότι η συνολική αύξηση των δασμών μπορεί να μειώσει το ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά 1,8% και να αυξήσει τις τιμές κατά 1,1% μέσα σε δύο με τρία χρόνια.
Οι χώρες που σχετίζονται με τη συμφωνία USMCA, όπως ο Καναδάς και το Μεξικό, ίσως αντέξουν καλύτερα. Η Ε.Ε., η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα διατηρούν σχετικά ελεγχόμενους όρους. Η Ελβετία, ωστόσο, επλήγη σημαντικά. Το ελβετικό φράγκο υποχώρησε, αλλά ανέκαμψε μετά τα ασθενή στοιχεία που ανακοινώθηκαν για την αγορά εργασίας των ΗΠΑ.
Ο εκπρόσωπος εμπορίου των ΗΠΑ, Τζέιμι Γκριρ, χαρακτήρισε τις συνομιλίες με την Ελβετία «περίπλοκες», λόγω του μεγάλου εμπορικού της πλεονάσματος και της έντονης εξαγωγικής δραστηριότητας στον φαρμακευτικό τομέα.
Ο ίδιος ανέφερε πως λαμβάνει πολλά μηνύματα και αιτήματα από υπουργούς Εμπορίου για περαιτέρω διαπραγματεύσεις.
Η Κίνα και ο κίνδυνος περαιτέρω κλιμάκωσης
Η Κίνα εξαιρέθηκε από τις τελευταίες εξαγγελίες, καθώς βρίσκεται σε καθεστώς προσωρινής ανακωχής μετά τις συνομιλίες στη Στοκχόλμη. Ωστόσο, υπάρχει πρόβλεψη για επιπλέον δασμό 40% σε προϊόντα που θεωρείται ότι έχουν μεταφερθεί μέσω τρίτων χωρών - μια πρόβλεψη ασαφής, που μάλλον στοχεύει την Κίνα.
Η συνεχιζόμενη ασάφεια προκαλεί επιφυλακτικότητα στους επενδυτές και τις επιχειρήσεις. Όπως σημειώνει ο οικονομολόγος Τζόναθαν Κερνς, «οι εταιρείες θα διστάσουν να επενδύσουν όσο επικρατεί αβεβαιότητα».
Ο ίδιος εκτιμά ότι το βάρος των δασμών θα περάσει στους καταναλωτές, αυξάνοντας τις τιμές τους επόμενους μήνες.
Ο Τραμπ ελπίζει ότι οι νέοι δασμοί θα ενισχύσουν τα έσοδα, θα περιορίσουν το εμπορικό έλλειμμα και θα ωθήσουν τις επιχειρήσεις να επιστρέψουν στις ΗΠΑ, χωρίς να πυροδοτήσουν πληθωρισμό ή να περιορίσουν τη ζήτηση.
Ωστόσο, πολλοί οικονομολόγοι προειδοποιούν πως το τίμημα θα το πληρώσουν τα αμερικανικά νοικοκυριά, ειδικά αν οι εξαγωγείς δεν απορροφήσουν το κόστος.
Το δίλημμα της Fed και το αβέβαιο μέλλον
Η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) παραμένει επιφυλακτική. Ο επικεφαλής της, Τζερόμ Πάουελ, απέρριψε και αυτή την εβδομάδα τα αιτήματα για μείωση επιτοκίων, επικαλούμενος τον κίνδυνο πληθωρισμού. Ωστόσο, τα πρόσφατα στοιχεία για την αγορά εργασίας δείχνουν επιβράδυνση, κάτι που αυξάνει τις πιέσεις προς τη Fed να αναλάβει δράση.
Αναλυτές προειδοποιούν ότι η επιθετική δασμολογική πολιτική των ΗΠΑ μπορεί να προκαλέσει νέο κύμα εμπορικού προστατευτισμού παγκοσμίως, με την Ευρωπαϊκή Ένωση ήδη να επιβάλλει δασμούς στα κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
Όπως σημειώνει ο Στίβεν Όλσον, πρώην διαπραγματευτής των ΗΠΑ, «έχουμε κάνει αρκετά βήματα πίσω, προς μια εποχή όπου κυριαρχεί ο νόμος της ζούγκλας». Και καταλήγει: «Μην υποθέτετε ότι η ιστορία τελείωσε. Ο Τραμπ βλέπει το εμπόριο ως ριάλιτι. Περισσότερες συμφωνίες ή νέοι δασμοί είναι σχεδόν βέβαιοι».
Οι συνέπειες στην ελληνική οικονομία
«Περιορισμένες» θα είναι οι ζημιές στην ελληνική αγορά, όπως είχε αναφέρει ο Γιάννης Τσουκαλάς, επικεφαλής στο Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή.
Ο Γιάννης Τσουκαλάς, μιλώντας στην ΕΡΤ, δήλωσε πριν από λίγες ημέρες πως ναι μεν η συμφωνία του Ντόναλντ Τραμπ με την Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν για επιβολή 15% σε μια σειρά από ευρωπαϊκά προϊόντα θα μπορούσε να είναι και καλύτερη, αλλά τουλάχιστον διώχνει την αβεβαιότητα και τους φόβους ενός γενικευμένου εμπορικού πολέμου.
«Το μερίδιο των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ είναι σχετικά μικρό και οι άμεσες επιπτώσεις θεωρούμε ότι θα είναι πολύ περιορισμένες», δήλωσε ο Γιάννης Τσουκαλάς.
«Θεωρώ ότι ο τίτλος αυτής της συμφωνίας είναι το μη χείρον βέλτιστο. Το 15% είναι διαχειρίσιμο και αντιμετωπίσιμο» είπε από την πλευρά του ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς, Βασίλης Κορκίδης.