Ο πληθυσμός της Κίνας συρρικνώνεται και ο αντίκτυπος μπορεί να γίνει αισθητός σε όλο τον κόσμο.
Ο πληθυσμός της χώρας μειώθηκε το 2022 σε 1,411 δισεκατομμύρια, περίπου 850.000 άτομα λιγότερα από το προηγούμενο έτος, ανακοίνωσε η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Κίνας (NBS) κατά τη διάρκεια ενημέρωσης την Τρίτη για τα ετήσια στοιχεία.
Η τελευταία φορά που ο πληθυσμός της Κίνας μειώθηκε ήταν το 1961, κατά τη διάρκεια ενός λιμού που σκότωσε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρη τη χώρα, γράφει το CNN.
Οι εμπειρογνώμονες προειδοποιούν ότι, εάν διατηρηθεί, η τάση αυτή θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει πρόβλημα για τον υπόλοιπο κόσμο, με την Κίνα να διαδραματίζει βασικό ρόλο στην προώθηση της παγκόσμιας ανάπτυξης ως η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία, επισημαίνεται.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Η μείωση του πληθυσμού είναι εν μέρει αποτέλεσμα της πολιτικής του «ενός παιδιού» στην Κίνα, η οποία για περισσότερα από 35 χρόνια περιόριζε τα ζευγάρια στην απόκτηση μόνο ενός παιδιού. Οι γυναίκες που συλλαμβάνονταν να παραβιάζουν την πολιτική αυτή συχνά υπέστησαν αναγκαστικές αμβλώσεις, βαριά πρόστιμα και έξωση.
Η κυβέρνηση, θορυβημένη από την πτώση των γεννήσεων τα τελευταία χρόνια, κατήργησε τον κανόνα. Το 2015 επέτρεψε στα ζευγάρια να αποκτήσουν δύο παιδιά και το 2021 το αύξησε στα τρία. Αλλά η αλλαγή πολιτικής και άλλες κυβερνητικές προσπάθειες, όπως η προσφορά οικονομικών κινήτρων, είχαν ελάχιστα αποτελέσματα, για διάφορους λόγους.
Το υψηλό κόστος διαβίωσης και εκπαίδευσης και η εκτόξευση των τιμών των ακινήτων αποτελούν σημαντικούς παράγοντες. Πολλοί άνθρωποι -ιδιαίτερα στις πόλεις, αντιμετωπίζουν στάσιμους μισθούς, λιγότερες ευκαιρίες απασχόλησης και εξαντλητικά ωράρια εργασίας που καθιστούν δύσκολη και δαπανηρή την ανατροφή ενός παιδιού, πόσο μάλλον τριών.
Τα ζητήματα αυτά επιδεινώνονται από τους παγιωμένους ρόλους των φύλων που συχνά αναθέτουν τον κύριο όγκο των οικιακών εργασιών και της φροντίδας των παιδιών στις γυναίκες. οι οποίες, πιο μορφωμένες και οικονομικά ανεξάρτητες από ποτέ, είναι όλο και λιγότερο πρόθυμες να σηκώσουν αυτό το άνισο βάρος.
Οι γυναίκες έχουν επίσης αναφέρει ότι αντιμετωπίζουν διακρίσεις στην εργασία τους με βάση την οικογενειακή ή τη γονική τους κατάσταση, με τους εργοδότες να είναι συχνά απρόθυμοι να πληρώσουν την άδεια μητρότητας.
Ορισμένες πόλεις και επαρχίες έχουν αρχίσει να θεσπίζουν μέτρα όπως η άδεια πατρότητας και οι διευρυμένες υπηρεσίες φροντίδας παιδιών. Αλλά πολλοί ακτιβιστές και γυναίκες λένε ότι αυτό δεν είναι καθόλου αρκετό.
Και οι απογοητεύσεις αυξήθηκαν μόνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με μια απογοητευμένη νεότερη γενιά της οποίας οι βιοπορισμοί και η ευημερία εκτροχιάστηκαν από την ασυμβίβαστη πολιτική μηδενικών κρουσμάτων της Κίνας.
Τι σημαίνει αυτό για την Κίνα;
Η μείωση του πληθυσμού είναι πιθανό να επιτείνει τα δημογραφικά προβλήματα που ήδη αντιμετωπίζει η Κίνα. Ο πληθυσμός της χώρας ήδη γερνάει και το εργατικό δυναμικό της συρρικνώνεται, ασκώντας τεράστια πίεση στη νεότερη γενιά.
Οι ηλικιωμένοι της Κίνας αποτελούν πλέον σχεδόν το ένα πέμπτο του πληθυσμού της, δήλωσαν αξιωματούχοι την Τρίτη. Ορισμένοι εμπειρογνώμονες προειδοποιούν ότι η χώρα θα μπορούσε να βαδίσει σε μια παρόμοια πορεία με την Ιαπωνία, η οποία εισήλθε σε τρεις δεκαετίες οικονομικής στασιμότητας στις αρχές της δεκαετίας του 1990 που συνέπεσε με τη γήρανση του δημογραφικού της πληθυσμού.
«Η κινεζική οικονομία εισέρχεται σε μια κρίσιμη μεταβατική φάση, καθώς δεν είναι πλέον σε θέση να βασίζεται σε ένα άφθονο, ανταγωνιστικό ως προς το κόστος εργατικό δυναμικό για την προώθηση της εκβιομηχάνισης και της ανάπτυξης», δήλωσε ο επικεφαλής οικονομολόγος της HSBC για την Ασία Φρέντερικ Νόιμαν.
Η οικονομία της Κίνας βρίσκεται ήδη σε δύσκολη θέση, καθώς θα αναπτυχθεί μόλις κατά 3% το 2022, μία από τις χειρότερες επιδόσεις του τελευταίου σχεδόν μισού αιώνα, χάρη στα πολύμηνα λουκέτα του Covid και την ιστορική ύφεση στην αγορά ακινήτων.
Η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού θα μπορούσε να καταστήσει την ανάκαμψη ακόμη πιο δύσκολη ενώ θα υπάρχουν επιπτώσεις και στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της Κίνας καθώς θα υπάρχουν λιγότεροι εργαζόμενοι για να χρηματοδοτήσουν πράγματα όπως οι συντάξεις και η υγειονομική περίθαλψη, ενώ παράλληλα η ζήτηση για αυτές τις υπηρεσίες αυξάνεται κατακόρυφα λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.
Τι σημαίνει αυτό για τον κόσμο;
Δεδομένου του ρόλου της ως κινητήριας δύναμης της παγκόσμιας οικονομίας, οι προκλήσεις της Κίνας θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις στον υπόλοιπο κόσμο.
Η πανδημία κατέδειξε πώς τα εσωτερικά προβλήματα της Κίνας μπορούν να επηρεάσουν τη ροή του εμπορίου και των επενδύσεων, με τα λουκέτα και τους συνοριακούς ελέγχους να διαταράσσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού.
Μια επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας όχι μόνο θα συμπαρασύρει την παγκόσμια ανάπτυξη, αλλά θα μπορούσε να απειλήσει τις φιλοδοξίες της Κίνας να ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες ως η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
«Η περιορισμένη ικανότητα της Κίνας να αντιδράσει σε αυτή τη δημογραφική μετατόπιση θα οδηγήσει πιθανότατα σε βραδύτερα αποτελέσματα ανάπτυξης τα επόμενα είκοσι με τριάντα χρόνια και θα επηρεάσει την ικανότητά της να ανταγωνιστεί στην παγκόσμια σκηνή τις Ηνωμένες Πολιτείες», ανέφερε το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών με έδρα τις ΗΠΑ σε άρθρο στην ιστοσελίδα του τον περασμένο Αύγουστο.
Η Κίνα φαίνεται επίσης πιθανό φέτος να χάσει τη θέση της ως το πολυπληθέστερο έθνος του κόσμου από την Ινδία, της οποίας ο πληθυσμός και η οικονομία γνωρίζουν μεγάλη άνθηση.
Η μείωση του πληθυσμού μπορεί να έχει και θετικά αποτελέσματα
Παρόλα αυτά, ορισμένοι ερευνητές λένε ότι θα μπορούσε να υπάρχει μια χρυσή τομή στην Κίνα.
«Τόσο για την κλιματική αλλαγή όσο και για το περιβάλλον, ένας μικρότερος πληθυσμός είναι όφελος και όχι κατάρα», έγραψε στο Twitter η Mary Gallagher, διευθύντρια του Διεθνούς Ινστιτούτου στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.
Ο Peter Kalmus, κλιματολόγος της NASA, υποστήριξε ότι η μείωση του πληθυσμού δεν πρέπει να θεωρείται «ως κάτι τρομερό», επισημαίνοντας αντίθετα την «εκθετική επιτάχυνση της παγκόσμιας θέρμανσης και την απώλεια της βιοποικιλότητας».
Τι κάνει η κυβέρνηση του Πεκίνου;
Ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ δεσμεύτηκε τον Οκτώβριο να «βελτιώσει τη στρατηγική ανάπτυξης του πληθυσμού» και να χαλαρώσει την οικονομική πίεση στις οικογένειες.
«[Θα] δημιουργήσουμε ένα σύστημα πολιτικής για την ενίσχυση των ποσοστών γεννήσεων και θα μειώσουμε το κόστος της εγκυμοσύνης και του τοκετού, της ανατροφής των παιδιών και της σχολικής εκπαίδευσης», δήλωσε ο Σι. «Θα ακολουθήσουμε μια προληπτική εθνική στρατηγική ως απάντηση στη γήρανση του πληθυσμού, θα αναπτύξουμε προγράμματα και υπηρεσίες φροντίδας ηλικιωμένων και θα παρέχουμε καλύτερες υπηρεσίες για τους ηλικιωμένους που ζουν μόνοι τους».
Η απογοήτευση όμως, κυρίως της νεότερης γενιάς που υφίσταται σοβαρή οικονομική πίεση τα τελευταία χρόνια, ειδικά στο διάστημα της πανδημίας, δεν αποτελεί ενθαρρυντικό γεγονός για το Πεκίνο και την επάρκεια της πολιτικής του πρόταση για αντιστρφοή της κατάστασης.