Μετά από σχεδόν 3 μήνες πολεμικών επιχειρήσεων και οικονομικών κυρώσεων, ποια είναι, άραγε, η κατάσταση της ρωσικής οικονομίας;
Όποιος άκουσε το χθεσινό διάγγελμα Πούτιν, θα μπορούσε να σχηματίσει την εικόνα ότι η κατάσταση στη Ρωσία είναι σχεδόν ειδυλλιακή. Ένα νόμισμα που «καλπάζει», υπερεπάρκεια και αυτάρκεια αγαθών, αυξανόμενες ροές εσόδων στα κρατικά ταμεία, εύρεση εναλλακτικών αγορών για τη διοχέτευση του ορυκτού πλούτου της χώρας. Τι δείχνουν, όμως, οι αριθμοί;
Οι κίνδυνοι σταμάτησαν να αυξάνονται
Πράγματι, μετά από εβδομάδες έντονων πιέσεων στο ρούβλι και κατρακύλας του έναντι του δολαρίου και του ευρώ, οι κίνδυνοι για τις τιμές και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα σταμάτησαν να αυξάνονται, γεγονός που δημιούργησε προϋποθέσεις μείωσης του βασικού επιτοκίου. Ωστόσο, ακόμα κι έτσι, υπολογίζεται ότι ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί φέτος μεταξύ 18% και 23%, με την προοπτική να μειωθεί σε 5–7% το 2023 και να επιστρέψει στο 4% το 2024, που είναι ο στόχος της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας. Αυτονόητο είναι ότι και στη Ρωσία ισχύει ο κανόνας «υψηλός πληθωρισμός = απώλεια εισοδημάτων και αγοραστικής δύναμης».
Τρομακτική αύξηση εσόδων από την ενέργεια, αλλά...
Στο πεδίο της Ενέργειας τα στοιχεία μιλάνε μόνα τους και αποδεικνύουν ότι όσο οι ροές φυσικού αερίου και πετρελαίου μένουν στο απυρόβλητο, το Κρεμλίνο δεν έχει λόγο να ανησυχεί ότι θα ξεμείνει από ρευστό. Σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε το Γραφείο Οικονομικών κι Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στη Μόσχα, τα δημοσιονομικά έσοδα στο πρώτο τρίμηνο ανήλθαν σε 7,17 τρις ρούβλια ($82,41 δις) έναντι 5,29 τρις ρουβλίων ($60,56 δις) το Α΄ τρίμηνο 2021 (+35,5%). Τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ανήλθαν σε 2,97 τρις ρούβλια ($34 δις), έναντι 1,61 τρις ρουβλίων το α' τρίμηνο 2021 (+84,4%). Σύμφωνα με το Bloomberg Economics, η Ρωσία εκτιμάται ότι θα εισπράξει 321 δις $ ΗΠΑ (πάνω από το ένα τρίτο περισσότερο από το 2021) από πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου κατά το 2022, υπό την προϋπόθεση ότι οι κύριοι αγοραστές ρωσικών ενεργειακών πόρων δεν θα επιβάλουν εμπάργκο στις εισαγωγές.
Τα γεμάτα ταμεία δεν συνεπάγονται, όμως, ανάπτυξη. Η Παγκόσμια Τράπεζα αναμένει ότι η ρωσική οικονομία, «χτυπημένη από πρωτοφανείς κυρώσεις» δυτικών χωρών, θα συρρικνωθεί κατά 11,2% φέτος. Ωστόσο, πέρα από αυτούς τους ποσοτικούς δείκτες έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον να δει κανείς τους ποιοτικούς δείκτες, μετά την αποχώρηση δεκάδων δυτικών πολυεθνικών από τη Ρωσία. Η καθαρή εκροή κεφαλαίων από τον ιδιωτικό τομέα στη Ρωσία, το Α΄ τρίμηνο του 2022, αυξήθηκε κατά 3,6 φορές σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2021 και ανήλθε σε 64,2 δις $ ΗΠΑ, όπως προκύπτει από τα στοιχεία στην ιστοσελίδα της Κεντρικής Τράπεζας. Ο δείκτης αυξήθηκε υψηλότερα μόνο το 2014, όταν η καθαρή εκροή κεφαλαίων για το Γ΄ τρίμηνο είχε ανέλθει σε 152,1 δις $ ΗΠΑ.
Πώς επηρεάζεται η βιομηχανία από τις εισαγωγές εξοπλισμού
Πέρα από την προφανή αποεπένδυση, η εξάρτηση της ρωσικής βιομηχανίας προ πολέμου από τις εισαγωγές μηχανολογικού -και όχι μόνο- εξοπλισμού, γίνεται τώρα κάτι παραπάνω από αισθητή. Από έρευνα που ανέθεσε ο δημοσιογραφικός οίκος RBC, προέκυψε ότι σχεδόν οι μισές μικρομεσαίες επιχειρήσεις στη Ρωσία (46%) κατασκευάζουν προϊόντα ή παρέχουν υπηρεσίες χρησιμοποιώντας ξένα εξαρτήματα, εξοπλισμό και λογισμικό. Επίσης σημειώνεται ότι κάθε δέκατος Ρώσος επιχειρηματίας αποφάσισε να σταματήσει την παραγωγή ή την παροχή υπηρεσιών που προαπαιτούν ξένα εξαρτήματα, τα οποία όμως είναι ελλιπή ή δεν υπάρχουν στην ρωσική αγορά.
Πώς αντιδρούν οι επιχειρηματίες στα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας
Οι επιχειρηματίες προσπαθούν να λύσουν προβλήματα σχετικά με τη διακοπή της εφοδιαστικής αλυσίδας με διάφορους τρόπους: το 25% αναζητά νέους προμηθευτές στη Ρωσία, το 23% σε φιλικές χώρες. Το 16% πιστεύει ότι η Κίνα θα είναι σε θέση να αναπληρώσει την προμήθεια των απαραίτητων εξαρτημάτων, ενώ το 4% αναμένει να τα προμηθευτεί από τη Νοτιοανατολική Ασία και το 3% από την Ινδία και τις χώρες της ΚΑΚ. Σύμφωνα με την έρευνα, το 12% των επιχειρηματιών δεν αναζητά ακόμη νέους προμηθευτές, καθώς αναμένει να διατηρήσει ή να ανανεώσει τις σχέσεις με τους παλιούς προμηθευτές.
Σχεδόν το ένα τρίτο των ερωτηθέντων (28%) πιστεύει ότι θα χρειαστούν έως και έξι μήνες για την επίλυση προβλημάτων σχετικών με τις προμήθειες, το 5% πιστεύει ότι η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει ένα χρόνο, ενώ το 7% πιστεύει ότι θα χρειαστεί περισσότερο από ένα χρόνο για να βρεθούν νέοι προμηθευτές. Οι ειδικοί από το Κέντρο Μακροοικονομικής Ανάλυσης και Βραχυπρόθεσμων Προβλέψεων χαρακτήρισαν τη διακοπή των προμηθειών ημιαγωγών από την Ταϊβάν, το πρόβλημα με τις αλυσίδες εφοδιαστικής προς την ευρωπαϊκή κατεύθυνση και την απότομη αύξηση του πληθωρισμού ως τις πιο σοβαρές συνέπειες των κυρώσεων.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι το Κρεμλίνο προετοιμάζεται για καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης:
- Το Υπουργείο Γεωργίας έδωσε εντολή στην United Grain Company JSC (OZK, ο κρατικός φορέας εκμετάλλευσης σιτηρών) να δημιουργήσει σταθερό απόθεμα σιτηρών και ζάχαρης στο ταμείο παρέμβασης. Τα αποθέματα σιτηρών θα πρέπει να ανέρχονται σε 3 εκατ. τόνους και της ζάχαρης σε 250 χιλ. Τόνους.
- Το Κυβερνητικό Αποθεματικό Ταμείο, το οποίο δημιουργήθηκε για τη χρηματοδότηση απρόβλεπτων δαπανών και μέτρων ομοσπονδιακής σημασίας που δεν προβλέπονται στο νόμο για τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό για το αντίστοιχο οικονομικό έτος, θα αυξηθεί κατά 273,4 δις ρούβλια μετά την υπογραφή σχετικού Διατάγματος. Τα κεφάλαια θα χρησιμοποιηθούν, μεταξύ άλλων, για την εφαρμογή μέτρων που στοχεύουν στη διασφάλιση της σταθερότητας της οικονομίας έναντι των εξωτερικών κυρώσεων. Κύρια πηγή αύξησης του αποθεματικού ταμείου είναι τα πρόσθετα δημοσιονομικά έσοδα από πετρέλαιο και φυσικό αέριο που ελήφθησαν το Α΄ τρίμηνο του 2022
- Υπεγράφη Κυβερνητικό Διάταγμα που προβλέπει απλούστευση της διαδικασίας κρατικής καταχώρισης εισαγόμενων και/ή κατασκευασμένων στη Ρωσία ιατρικών συσκευών με σκοπό την βελτίωση της σταθερότητας της αγοράς σε κρίσιμα προϊόντα και την αποφυγή αρνητικών συνεπειών των δυτικών κυρώσεων.