Η εικόνα των χονδρικών τιμών του ρεύματος στην Ευρώπη αυτήν την περίοδο είναι ενδεικτική του πώς δεν λειτουργεί η υποτιθέμενη Ενιαία Ευρωπαϊκή Αγορά Ενέργειας.
Αν και δεν βιώνουμε την τρέλα του περσινού καλοκαιριού, όταν η ΝΑ Ευρώπη «καιγόταν» με ακραίες τιμές (π.χ. Ουγγαρία 230 ευρώ), την ώρα που η Κ. Ευρώπη... δροσιζόταν (π.χ. Αυστρία 74 ευρώ), επί της ουσίας μιλάμε για Ευρώπη δύο ταχυτήτων.
Οι καιρικές συνθήκες στη Γηραιά Ήπειρο αυτήν την περίοδο δεν διαφοροποιούνται σημαντικά, έτσι ώστε μπορούσε να δικαιολογήσει κανείς υψηλή ζήτηση σε κάποια χώρα άρα και υψηλότερες τιμές. Επιπλέον, με εξαίρεση ίσως την Ουγγαρία, οι νέες κυρώσεις στα ρωσικά ενεργειακά προϊόντα, επηρεάζουν θεωρητικά με τον ίδιο τρόπο όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Άρα, για ποιόν λόγο η χονδρική τιμή του ρεύματος π.χ. στην Ελλάδα να διαμορφώνεται στα 151 ευρώ, ενώ στη Γερμανία περιορίζεται στα 71 ευρώ; Μήπως υπάρχουν «παραθυράκια» στο πλαίσιο λειτουργίας της Ενιαίας Αγοράς Ενέργειας; Προφανώς ναι και αυτά (υποτίθεται ότι) θα κλείσουν.
Οι «ενεργειακές λεωφόροι»
Εδώ και δύο χρόνια η Ελλάδα μαζί με τις υπόλοιπες χώρες της Ν.Α. Ευρώπης διεκδικούν το αυτονόητο: ενιαία αγορά ενέργειας στην πράξη και όχι στα χαρτιά. Αν λάβουμε σοβαρά υπόψιν τις δηλώσεις των αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ίσως αυτή η ώρα πλησιάζει.
«Αυτήν τη στιγμή στην Ευρώπη δεν υπάρχει ενιαία αγορά ενέργειας, υπάρχει σχίσμα», είναι το μήνυμα που εξέπεμψε ο Έλληνας υπουργός Ενέργειας και η απάντηση από τον αρμόδιο Επίτροπο Γιόργκενσεν ήρθε με ένα μήνυμα στο Χ: «οι ενεργειακές λεωφόροι έρχονται σύντομα!». Επί της ουσίας, ο Επίτροπος Ενέργειας επιβεβαίωσε ότι λίαν συντόμως, πριν από το τέλος του έτους, η Κομισιόν θα παρουσιάσει ένα πλάνο επενδύσεων αλλά και ενεργειακών διασυνδέσεων, που θεωρητικά θα απαλείψουν το πρόβλημα των ακραίων διαφορών στις χονδρικές τιμές του ρεύματος.
Τι είναι οι «ενεργειακές λεωφόροι»; Είναι ένα σχέδιο που ανακοινώθηκε τον Σεπτέμβριο, με σκοπό την αντιμετώπιση οκτώ κρίσιμων σημείων συμφόρησης στην ενεργειακή υποδομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να βελτιωθεί η ενεργειακή ασφάλεια, να μειωθούν οι τιμές και να υποστηριχθεί η ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Οι κύριοι στόχοι της πρωτοβουλίας είναι οι εξής:
- Ενίσχυση της ασφάλειας του εφοδιασμού: Με τη βελτίωση των διασυνοριακών διασυνδέσεων, η ΕΕ στοχεύει στη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας και στη διασφάλιση αξιόπιστης ροής ενέργειας μεταξύ των κρατών μελών.
- Σταθεροποίηση και μείωση των τιμών της ενέργειας: Η εξάλειψη των εμποδίων θα επιτρέψει την πιο ελεύθερη ροή ηλεκτρικής ενέργειας προς τις περιοχές όπου υπάρχει ανάγκη, αποτρέποντας τις περιφερειακές αυξήσεις των τιμών και ωφελώντας τους καταναλωτές και τη βιομηχανία.
- Επιτάχυνση της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια: Η πρωτοβουλία υποστηρίζει την ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μεγάλης κλίμακας (όπως η υπεράκτια αιολική ενέργεια στο Βορρά και η ηλιακή ενέργεια στη Μεσόγειο) με την κατασκευή της απαραίτητης υποδομής δικτύου για τη μεταφορά αυτής της ενέργειας προς τα κέντρα κατανάλωσης.
Η πρωτοβουλία στοχεύει συγκεκριμένα σε οκτώ κρίσιμα έργα υποδομής, φέρνοντας σε επαφή κυβερνήσεις και φορείς εκμετάλλευσης υπηρεσιών κοινής ωφέλειας με σκοπό την επίλυση εκκρεμών ζητημάτων και την επιτάχυνση της αδειοδότησης. Αυτά περιλαμβάνουν:
Διασυνδέσεις
- Ενσωμάτωση της Ιβηρικής Χερσονήσου με τη Γαλλία μέσω των Πυρηναίων.
- Ενίσχυση των ενεργειακών συνδέσεων μεταξύ των κρατών της Βαλτικής (π.χ. η σύνδεση Harmony Link μεταξύ Λιθουανίας και Πολωνίας).
- Επέκταση της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την περιοχή των Βαλκανίων (διαβαλκανικός διάδρομος).
- Βελτίωση της σύνδεσης μεταξύ Αυστρίας και Ουγγαρίας.
- Ενίσχυση των συνδέσεων μέσω του στενού του Όρεσουντ (μεταξύ Δανίας και Σουηδίας) και του καναλιού της Σικελίας.
- Τερματισμός της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου μέσω του Great Sea Interconnector προς την Ελλάδα.
Διάδρομοι υδρογόνου
- Ανάπτυξη ενός νότιου διαδρόμου υδρογόνου από τη Βόρεια Θάλασσα προς τη Μεσόγειο.
- Δημιουργία ενός νοτιοδυτικού διαδρόμου υδρογόνου από την Πορτογαλία προς τη Γερμανία.
Η Επιτροπή σχεδιάζει να παρέμβει με χρηματοδότηση όπου είναι απαραίτητο, αξιοποιώντας τα υπάρχοντα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ. Όμως, ίσως, το μεγαλύτερο εμπόδιο να αποδειχθεί η υποχρεωτική αλληλεγγύη, που θα πρέπει, πλέον, να επιδεικνύουν τα κράτη με την πλεονάζουσα ενέργεια, άρα και η κατάργηση των νομικών «παραθύρων» που επιτρέπουν σήμερα σε κάποιες χώρες να κλείνουν τη «στρόφιγγα» για να κρατάνε τις δικές τους τιμές χαμηλά.