Προγράμματα επιδότησης δανείων για απόκτηση κατοικίας, κίνητρα και φοροαπαλλαγές για ανακαίνιση-ενοικίαση ακινήτων, επιδοτήσεις για ενοίκια, δράσεις για την κατασκευή κοινωνικών κατοικιών, συνθέτουν το «αντίδοτο» απέναντι στη στεγαστική κρίση.
Το αν αρκούν αυτά τα 6,5 δισ. ευρώ και -πολύ περισσότερο- αν είναι σωστή η στόχευση, μένει να φανεί στην πράξη. Για παράδειγμα, το ότι είναι πάνω από 210.000 οι κατοικίες που διατίθενται για βραχυχρόνια μίσθωση, καταγράφοντας ετήσια αύξηση 12%, δείχνει ότι πιθανώς τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τον περιορισμό των μισθώσεων τύπου Airbnb χρειάζονται επαναξιολόγηση. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η κρίση στέγης οξύνεται, τόσο στην πλευρά της απόκτησης κατοικίας όσο και στην πλευρά της μίσθωσης.
«Σπίτι μου 2»
Το «Σπίτι μου 2», με... προίκα 2 δισ. ευρώ, χτίστηκε με τη λογική να πριμοδοτήσει την αγορά κατοικίας για νέους ως 39 ετών, την ώρα που οι τιμές των ακινήτων έχουν υπερκαλύψει τις απώλειες της δεκαετούς οικονομικής κρίσης και συνεχίζουν να καλπάζουν.
Τα απολογιστικά στοιχεία ως τέλος Μαΐου είναι άκρως ενδιαφέροντα. Ο μέσος όρος ηλικίας όσων έχουν μπει στο πρόγραμμα είναι 38 ετών, άρα είναι προφανές ότι, παρά την πριμοδότηση των δανείων, το κόστος παραμένει σχεδόν απαγορευτικό για τους νεότερους, οι οποίοι κατά τεκμήριο έχουν και χαμηλότερο εισόδημα. Είναι ενδεικτικό ότι το μέσο εισόδημα των ενταχθέντων υπολογίζεται στα 21.000 ευρώ, δηλαδή 1.750 ευρώ σε μηνιαία βάση.
Το μέσο δάνειο που έχει εγκριθεί διαμορφώνεται στα 120.000 ευρώ, με αποτέλεσμα η μέση μηνιαία δόση να υπολογίζεται στα 433 ευρώ (382 ευρώ για τρίτεκνους - πολύτεκνους), δηλαδή πολύ χαμηλότερα από το μέσο ενοίκιο. Είναι, όμως, όλα ρόδινα; Μάλλον όχι.
Αν και έχουν εγκριθεί 6.838 δάνεια, ύψους 821,5 εκατ. ευρώ (42,72% προϋπολογισμού), μέχρι τώρα έχουν υπογραφεί μόλις 1.097 συμβάσεις. Πού οφείλεται αυτό; Προφανώς στο ότι τελικά τα ακίνητα δεν «κουμπώνουν» με τα κριτήρια του προγράμματος, κυρίως λόγω αύξησης των τιμών τους. Είναι ενδεικτικό ότι ο Γ. Μελαχρινός, Co-Founder & CEO του Spitogatos.gr, μιλώντας στο Premium Real Estate Forum τόνισε ότι το «Σπίτι μου 2» οδήγησε σε άλμα ζήτησης κατά 110% και άνοδο τιμών έως 22%.
«Αναβαθμίζω»
Προβληματική χαρακτηρίζεται και η εικόνα του εξαιρετικού φιλόδοξου, συνάμα «γενναιόδωρου» προγράμματος «Αναβαθμίζω το σπίτι μου». Το πρόγραμμα έχει προϋπολογισμό 400 εκατ. ευρώ και προσφέρει άτοκα δάνεια ως 25.000 ευρώ για την ενεργειακή αναβάθμιση κύριων ή δευτερευουσών κατοικιών.
Πόσες είναι ως τώρα οι αιτήσεις; Μόλις 1.927, δεσμεύοντας το 8,8% του Προϋπολογισμού. Όπως λένε παράγοντες της αγοράς, υπάρχουν γραφειοκρατικά εμπόδια που «φρενάρουν» το ενδιαφέρον, με πιο βασικό ότι αποκλείονται εκ προοιμίου όσοι έχουν αξιοποιήσει άλλα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης, π.χ. το «Εξοικονομώ».
Η ουσία είναι ότι ακίνητα που θα μπορούσαν να ανακαινιστούν, μένουν ως έχουν κι αν διατεθούν τελικά, θα είναι σε κακή κατάσταση. Σύμφωνα με την έρευνα της Prosperty, από τα 127.000 διαθέσιμα προς πώληση ακίνητα, το 44,6% είναι κατασκευής προ του 1980 και μόλις το 10% από αυτά είναι ανακαινισμένα.
Ενοίκια
Αυτό που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί είναι ότι νυν και επίδοξοι ενοικιαστές, βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα τσουνάμι αυξήσεων στα μισθώματα, ως αποτέλεσμα της έλλειψης στέγης, αλλά και της διάθεσης ιδιοκτητών να καλύψουν τα “σπασμένα” των προηγούμενων ετών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του indomio.gr, η μέση τιμή ενοικίου διαμορφώνεται στα 12 ευρώ ανά τετραγωνικό, δηλαδή μιλάμε για μια αύξηση σχεδόν 40% μέσα σε μια 5ετία, που προφανώς δεν καλύπτεται από αντίστοιχη αύξηση στα εισοδήματα. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά σε περιοχές με υψηλή ζήτηση για να καταλάβουμε τι γίνεται.
Για ένα διαμέρισμα 80 τετραγωνικών στο Παγκράτι το ενοίκιο "παίζει" στα 940 ευρώ κατά μέσο όρο, στο Χαλάνδρι "πιάνει" τα 1.000 ευρώ και στο Μαρούσι τα ξεπερνά. Στο άλλοτε προσιτό Περιστέρι, "αγγίζει" τα 700 ευρώ, ενώ κατεβαίνοντας προς τα Νότια ο πήχης ανεβαίνει: σχεδόν 900 ευρώ στη Νέα Σμύρνη και πάνω από τα 1.200 ευρώ στο Ελληνικό!
Μόνο τυχαίο δεν είναι ότι σχεδόν 3 στα 10 νοικοκυριά στην Ελλάδα δαπανούν πάνω από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματος τους για κόστος στέγασης, που είναι και το υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη.