Σήμερα Δευτέρα 6 Αυγούστου 2012, το διαστημικό όχημα του Επιστημονικού Εργαστηρίου Ερευνών για τον Άρη της NASA έφτασε στην άκρη της ατμόσφαιρας του πλανήτη Άρη και κατάφερε να στείλει επιτυχώς στην επιφάνεια του Άρη το μεγαλύτερο και βαρύτερο ρομποτικό ρόβερ-εξερευνητή που έχει προσεδαφιστεί ποτέ στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη.
Το ρομπότ φέρει πάνω του ενσωματωμένη την πιο προηγμένη τεχνολογία που έχει ταξιδέψει ποτέ σε άλλο πλανήτη, με την προσδοκία ο αξίας 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων εξοπλισμός του να μας πληροφορήσει αν θα μπορούσε κάποτε να κατοικηθεί ο πλανήτης ή έστω αν διαθέτει τις κατάλληλες συνθήκες για να φιλοξενήσει κάποια μορφή ζωής.
Όποια κι αν είναι, ωστόσο, τα ευρήματα του Curiosity, ένα είναι σίγουρο: πως δεν πρόκειται να μας πει την τελευταία λέξη σχετικά με αυτόν πλανήτη.
Για πολλά χρόνια, οι επιστήμονες πάσχιζαν να καταλάβουν εάν ο Άρης διέθετε ποτέ το βασικότερο και θεμελιωδέστερο συστατικό στοιχείο για την ανάπτυξη της ζωής: το υγρό ύδωρ.
Το 1907 και αφού πρώτα ο αστρονόμος Πέρσιβαλ Λόουελ είχε υποστηρίξει ότι είχε ανακαλύψει αποδεικτικά στοιχεία που ενδείκνυαν την ύπαρξη στην επιφάνεια του πλανήτη καναλιών κατασκευασμένων από νοήμονες Αρειανούς, ο Βρετανός φυσιοδίφης Άλφρεντ Ράσελ Ουάλας είχε γράψει: «Το πρώτιστο και σπουδαιότερο συστατικό στοιχείο της οργανικής ζωής – το νερό – είναι ανύπαρκτο. Για αυτό ακριβώς το λόγο, η Άρης όχι μόνο δεν έχει κατοικηθεί ποτέ από νοήμονα όντα, όπως ισχυρίζεται ο κύριος Λόουελ, αλλά επιπλέον είναι μη κατοικήσιμος».
Αργότερα, έρευνες βασισμένες σε παρατηρήσεις μέσω τηλεσκοπίου ενίσχυσαν την αντίρρηση του Ουάλας, ενώ από τη δεκαετία του 1960, οπότε και εστάλησαν οι πρώτες φωτογραφίες από το πρώτο διαστημόπλοιο που πέρασε πάνω από τον πλανήτη, έγινε γνωστό πλέον ότι ο Άρης είναι μία απέραντη έρημος, διάσπαρτη με κρατήρες – κοντολογίς, ότι δεν είναι παρά ένας κρύος, ξηρός και δίχως ζωή πλανήτης.
Σήμερα, γνωρίζουμε ότι η αλήθεια είναι πολύ πιο περίπλοκη, καθώς χάρη σε δεδομένα που συλλέχθηκαν από διαστημικά σκάφη είτε σε κατάσταση τροχιάς είτε εκ του σύνεγγυς, προσεδαφιζόμενα σε αυτόν, ειδικοί επιστήμονες έχουν πολλούς λόγους να πιστεύουν πως κάτω από την επιφάνεια του Άρη κάποτε έρεε νερό, το οποίο μάλιστα ενδεχομένως να σχημάτιζε λίμνες και μικρούς ωκεανούς.
Πιο συγκεκριμένα, πιστεύουν πως ενδεχομένως να υπάρχει ακόμα νερό σε μεμονωμένα σημεία, κάτω από την επιφάνεια, σχηματίζοντας μικρά υδάτινα στρώματα.
Με αυτά τα δεδομένα, δεν είναι καθόλου σαφές ακόμη αν το φαινόμενο της ζωής έλαβε ποτέ χώρα στον Άρη ή αν κάποια μικροβιακή μορφή ζωής ενδέχεται να είναι ακόμη παρούσα. Μπορεί το νερό να είναι το ιδανικό μέσο για την εμφάνιση της ζωής, όπως τη γνωρίζουμε, αλλά αυτό δεν αποτελεί παρά ένα απλό προαπαιτούμενο. Η ένδειξη ότι μπορεί να υπάρχει νερό δεν συνεπάγεται αναγκαστικά την ύπαρξη ζωής.
Η ύπαρξη έμβιων όντων προϋποθέτει πολυμερή άνθρακα, όπως νουκλεοπρωτεΐνες, οι οποίες καθιστούν δυνατές τις βιολογικές διαδικασίες της κατάλυσης και της αντιγραφής.
Αν θέλουμε, λοιπόν, να ξεκαθαρίσουμε το ενδεχόμενο ύπαρξης ζωής σε κάποιον άλλο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, αυτά ακριβώς τα στοιχεία είναι που πρέπει να ανιχνεύσουμε.
Οι προηγούμενες αποστολές στον Άρη δεν μπορούσαν να μας παράσχουν αυτές τις πληροφορίες – κάτι που μπορεί να συμβεί τώρα με το Curiosity.
Οι φασματογράφοι μάζας και οι χρωματογράφοι αερίων με τους οποίους είναι εξοπλισμένο το ρόβερ, αν και δεν αποτελούν καινοτομία, καθώς κι άλλες αποστολές στο παρελθόν έφεραν τέτοια όργανα μέτρησης, είναι πολύ πιο προηγμένοι τεχνολογικά, ώστε με τη συνδυασμένη δράση τους να συλλέξουν πολύ πιο αποτελεσματικά πληροφορίες σχετικά με την ύπαρξη οργανικής ύλης.
Αν αυτά τα ψήγματα οργανικής ζωής όντως υπάρχουν στον Άρη, το Curiosity φέρει τις τεχνολογικές προδιαγραφές να τα εντοπίσει και να τα αναλύσει. Παρ' όλο, όμως, που μια τέτοια ανακάλυψη θα είναι πράγματι ένα πολύ σημαντικό βήμα για την επιστήμη, και πάλι τα ευρήματα δεν θα σημαίνουν και πολλά για το λόγο ότι οργανικά στοιχεία, όπως τα αμινοξέα, τα οποία είναι παρόντα σε όλες τις μορφές ζωής πάνω στη γη, μπορούν να παραχθούν μέσω φυσικών, αβιοτικών διαδικασιών, ενώ αφθονούν σε ορισμένους τύπους μετεωριτών.
Για χρόνια, το ενδιαφέρον των επιστημόνων διέγειρε ο εντοπισμός στην ατμόσφαιρα του Άρη ιχνών μεθανίου, τα οποία εντοπίζονται επίσης σε μικρή ποσότητα και στην ατμόσφαιρα της γης, δημιουργούμενα κυρίως από μικροοργανισμούς.
Το Curiosity θα μπορέσει ακριβώς να εντοπίσει αν το μεθάνιο είναι πράγματι παρόν στην ατμόσφαιρα του Άρη ή εάν προέρχεται από μη βιολογικούς παράγοντες, όπως λόγου χάρη από γεωχημικές διαδικασίες στο φλοιό του πλανήτη.
Όλα αυτά όμως είναι ενδεχόμενα σενάρια. Προς το παρόν αυτό που προέχει είναι η σωστή λειτουργία του ρομπότ ώστε να μπορέσει να εκπληρώσει τις αποστολές που θα του ανατεθούν με επιτυχία.