Πέθανε χθες (Τετάρτη 30 Ιαν 2019) ο συνοδοιπόρος του Νικόλα Άσιμου, γλύπτης, ζωγράφος, ποιητής, συγγραφέας και τραγουδοποιός, Χρήστος Ζυγομαλάς.
Άφησε την τελευταία του πνοή, στις 8 παρά τέταρτο το πρωί, στο Νοσοκομείο Σωτηρία. Ήταν 68 ετών. Η κηδεία του θα γίνει το Σάββατο 2 Φεβρουαρίου 2019, στις 11 π.μ στο Νεκροταφείο Καλλιθέας.
Πριν δύο χρόνια, είχε διαγνωστεί με κακοήθη όγκο στον εγκέφαλο. Οι γιατροί του πρότειναν εγχείρηση, αλλά αυτός, αρνιόταν πεισματικά να την κάνει, πιστεύοντας πως θα γινόταν καλά με εναλλακτικές μεθόδους. Πέρυσι δέχθηκε μόνο χημειοθεραπεία, από τον Απρίλιο μέχρι τον Μάιο. Η κατάστασή του, επιδεινώθηκε μετά τις Φωτιές στην Δυτική Αττική, αφού υπέστη ισχυρότατο σοκ, και κινδύνεψε να καεί, βρισκόμενος την αποφράδα ημέρα στο Μάτι.
Ο Χρήστος Ζυγομαλάς, υπήρξε ο πρώτος τροβαδούρος των Εξαρχείων. Το 1976, εγκαθίσταται στην περιοχή, τραγουδώντας δωρεάν βέβαια, στους αναρχικούς της Πλατείας.
Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι οι τότε ακροατές του Ζυγομαλά, δεν ήταν καρεκλοκένταυροι, και κατελάμβαναν το γρασίδι της πλατείας. Όλοι αυτοί, στους οποίους το 1977 προστίθεται και ο Νικόλας Άσιμος, αποτελούν τους λεγόμενους αναρχικούς του γρασιδιού, και δεν έχουν σχέση (ούτε ιδεολογική, ούτε αισθητική) με τους «σοβαρούς» αναρχικούς που έπιαναν τις καρέκλες των γύρω καφενείων.
Ο Ζυγομαλάς, γεννήθηκε το 1951, και φαινόταν καθώς πρέπει παιδί, μέχρι το 1973. Τότε όμως, και ενώ είναι πρωτοετής φοιτητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, μπλέκει με τους «ιστορικούς τρελούς», δηλαδή την ψυχεδελική νεολαία που αλωνίζει την Πλάκα. Γίνεται φρίκος, ακούει και παίζει ροκ μουσική, και συμμετέχει σε διάφορα «ξαφνιάσματα» που συνήθιζαν να κάνουν τότε οι φρίκοι. Αυτός, με τον φίλο και συμφοιτητή του Αντώνη τον επονομαζόμενο «Γατόματο» διέτρεχαν τις οδούς, με μια παληά Μπέ-Εμ-Βέ, και προσέγγιζαν παράθυρα των τράμ και των λεωφορείων, γαβγίζοντας (άλλοτε νιαουρίζοντας) στους έκπληκτους επιβάτες που βρίσκονταν στριμωγμένοι πίσω από τα παράθυρα.
Το 1974, γίνεται drop out, και παρατά την Σχολή. Από την Πλάκα, μεταφέρει την δράση του στα Εξάρχεια, όπου και νοικιάζει σπίτι στην οδό Οικονόμου. Μετέχει στην ομάδα Χταπόδια του θρυλικού βιβλιοπωλείου Octopus αλλά κυρίως αναλαμβάνει δράση απόγευμα με ξημέρωμα, οπότε και με άλλους αναρχοροκάδες, ανεβαίνουν στον Λόφο του Στρέφη για να αδράξουν την στιγμή.
Ο Χρήστος Ζυγομαλάς, συναντά τον Νικόλα Άσιμο, το 1977 και γίνονται κολλητοί φίλοι. Μαζί με άλλους, αποτελούν τους πρώτους Κροκάνθρωπους.
Σχηματίζεται το συγκρότημα EXARCHIA SQUARE BAND και ακολουθούν Κροκ συμβάντα. Γνωστότερα από αυτά, οι παραστάσεις στο ΣΟΥΣΟΥΡΟ (11 Δεκ 1979) και στο ΤΑΔΕ ΕΦΗ (Χειμώνας 82-83).
Το όνομα ΚΡΟΚ και Κροκάνθρωποι, δόθηκε από τον Άσιμο, ο οποίος μάλιστα έγραψε και βιβλίο με τίτλο, «Αναζητώντας Κροκανθρώπους». Δεν εξήγησε γιατί έδωσε αυτό το όνομα, η ουσία όμως είναι ότι πρόκειται για μια ομάδα ντανταϊστικού ήθους, που δημιουργούσε καταστάσεις (συμβάντα) με στόχο την αποκόλληση του θεατή από την τυραννία του θεάματος. Οι dada, οι Καταστασιακοί, οι Φουτουριστές, ο Μαχαρίσι, ο Καστανέντα, ήταν συνήθεις αναφορές της ομάδας.
Ο Ζυγομαλάς, θυμόταν πάντα με νοσταλγία τα χρόνια που πέρασε με τους Κροκάνθρωπους και τον Άσιμο, χρόνια που ήταν φανερό ότι τον είχαν επηρεάσει πολύ. Είναι μάλιστα ενδεικτικό αυτής της νοσταλγίας, το τραγούδι «Πέρασαν Πολλά» που γράφει το 1995 και που αφιερώνει στα παιδιά εκείνης της παρέας. Τα χρόνια εκείνα τα χαρακτηρίζει «Πρωτομαγιά στα χρώματα πνιγμένη» και ο στίχος «Τώρα, Ύστερα, Ποτέ και Τότε, μην μου λες τι θα γενεί», δηλώνει ότι, μετά την συγκλονιστική του εκείνη με το Κροκ εμπειρία, ο χρόνος δεν έχει πια σημασία.
Ο ίδιος κάποτε έγραψε ότι το «Πέρασαν πολλά» είναι αφιερωμένο... «Στον Νικόλα , τον Δαυϊδ, τον Αρη το βαμπίρ, τη Σόνια, τον Ντάτουρα, τον Επίτροπα, τον Τζώνυ (που τράκαρε με το παπί σε δέντρο και σκοτώθηκε), τον Αρη τον Ινδιάνο, τον Τζίμη,τη Νόνη, την Ιωάννα, τον Καβάτζα, το Μητσάρα, τον Ιβάν, το Γιωργάκη το φρικιό, τον Κωστάκη, το Νέρωνα, το Μητσοφρίκο και τον Αντρέα τον αδελφό του, τον Αντωνάκη, τον Ερμή,(Hermes), την Ελενίτσα, τον Κάϊν, τον Στέλιο τον Ιψινέσκυ (που τον μαχαιρώσανε σε νταραβέρι στο Πεδίο του Αρεως),τον Βαρώνο (που πέθανε στη φυλακή). τον Τουρίστα (που περιφέρεται ακόμα) το Λόλα, την (αθάνατη)Ιουλία, το Λάμπη, το Μάριο, τη Μαρίνα και τη Τζίνα τα αδερφάκια, τον Κόκκαλο που έγινε γκουρού, τον Θάμνο, τον Μιχαλάκη τον Σύρπο…….».
Ο Χρήστος Ζυγομαλάς, έγραψε πολλά τραγούδια που κυκλοφόρησε σε κασέτες και cd πάντα στην μορφή του DIY (Do It Yourself) δηλαδή σε δικές του εκδόσεις και ποτέ σε εταιρεία. Μία αντιπροσωπευτική συλλογή τραγουδιών του, είναι ΤΟ XΕΝΕRΩΜΑ με υπότιτλο ΤΑ ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΩΝ ΕΞΑΡΧΕΙΩΝ, που κυκλοφόρησε σε CD το 1996 αφού είχε γίνει πρώτα κασέτα το 1982, στα πρότυπα των «παράνομων» κασετών που έβγαζε ο Άσιμος. Η κασέτα περιλαμβάνει τραγούδια του, περιόδου 1974-1981 και το cd, επιπλέον νέες ηχογραφήσεις των ίδιων τραγουδιών που έκανε το 1996. Στο cd, υπάρχει και το πολύ τρυφερό τραγούδι του «Σοκολάτα Παγωτό» που ερμηνεύει με τη μικρούλα τότε κόρη του, Αριάδνη.
Εκτός από τραγούδια και ποιήματα, ο Χρήστος Ζυγομαλάς, παρουσίασε και σημαντικό εικαστικό έργο, συμμετέχοντας με πίνακες και Γλυπτά, σε πολλές ατομικές και ομαδικές Εκθέσεις.
Ανάμεσα στα Γλυπτά που παρουσίασε Δημόσια, είναι και το μπρούτζινο ολόσωμο άγαλμα της Αγίας Αιμιλίας ντε Βιαλλάρ που φιλοτέχνησε το 2002 για το καθολικό παρεκκλήσι του Αγίου Ιωσήφ στην οδό Χαριλάου Τρικούπη.
Μεγάλη εντύπωση είχαν κάνει και οι Σιδερένιοι Άγγελοι, που εγκατέστησε τα Χριστούγεννα του 2001 στην Πλατεία Ομονοίας και τα Χριστούγεννα του 2006, στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως Παλαιού Φαλήρου.
Φωτογραφίες: Αρχείο / Μ. Νταλούκας