Ο θησαυρός των Εβραίων και ένας αντιήρωας στο κυνήγι φυγόδικων Ναζί

Δύο πανομοιότυποι φόνοι στις συνοικίες της Αθήνας φέρνουν έναν ντετέκτιβ αντιμέτωπο με μία ξεχασμένη ιστορία. Το «Φοβού τους Δαναούς» του Φίλιπ Κερ, συγγραφέα της «Τριλογίας του Βερολίνου», κυκλοφορεί σε λίγες μέρες.

Ένας δικηγόρος εβραϊκής καταγωγής βρίσκεται νεκρός στο σπίτι του στη Γλυφάδα με δύο σφαίρες καρφωμένες στα μάτια. Ένας Γερμανός δύτης με ειδίκευση στα υποβρύχια ντοκιμαντέρ βρίσκεται δολοφονημένος με παρόμοιο τρόπο σtην Πλάκα. Ο συγκεκριμένος τρόπος εκτέλεσης ήταν χαρακτηριστικός ενός λοχαγού των Ες Ες που σκότωνε Εβραίους στη Θεσσαλονίκη στη διάρκεια της Κατοχής και, όπως πολλοί άλλοι Ναζί, είναι καταζητούμενος για εγκλήματα πολέμου.

Ο Μπέρνι Γκούντερ, πρώην Επιθεωρητής του Εγκληματολογικού στο Βερολίνο, φτάνει στην Αθήνα με ψεύτικη ταυτότητα ως απεσταλμένος γερμανικής ασφαλιστικής εταιρείας προκειμένου να διαπιστώσει την αλήθεια γύρω από τις συνθήκες κάτω από τις οποίες μία σκούνα πήρε φωτιά και βυθίστηκε στα ανοιχτά της Ύδρας ενώ έψαχνε για αρχαιοελληνικούς θησαυρούς.

Από την εύρωστη Δυτική Γερμανία του 1957 που ανακάμπτει οικονομικά και σκοπεύει να ηγηθεί στη ζώνη ελεύθερου εμπορίου της Ευρώπης, τον προπομπό της ΕΟΚ, προσγειώνεται σε μία κάτισχνη Ελλάδα που προσπαθεί να συνέλθει από τις πληγές της Κατοχής και του Εμφυλίου. Σκοντάφτοντας πάνω στα δύο πτώματα, αναγκάζεται να βοηθήσει την ελληνική αστυνομία –η οποία πίσω από κάθε έγκλημα υποψιάζεται κομμουνιστικό δάχτυλο– για να βρει τον δράστη. Σύντομα διαπιστώνει ότι η πλειονότητα των υψηλόβαθμων Ναζί δεν λογοδότησε ποτέ για τις πράξεις της καθώς οι εναπομείναντες είτε κρύφτηκαν στην κυβέρνηση του Αντενάουερ, είτε έγιναν πράκτορες της Στάζι στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, ενώ οι αμετανόητοι προτίμησαν να κάνουν λαθρεμπόριο όπλων στις αραβικές χώρες, με απώτερο στόχο τη καταστροφή του Ισραήλ.

Στη δέκατη τρίτη περιπέτεια του Μπέρνι Γκούντερ, ο Βρετανός Φίλιπ Κερ καταφέρνει να πει πολλά μέσα σε πεντακόσιες σελίδες. Με όχημα τους φόνους στην ζοφερή ατμόσφαιρα της μεταπολεμικής Ελλάδας, μας θυμίζει την εξόντωση της πολυπληθούς κοινότητας των Εβραίων στη Θεσσαλονίκη και την αρπαγή των περιουσιών τους από τους δοσίλογους, με τις ευλογίες της κατοχικής κυβέρνησης Ράλλη. Γράφει συγχρόνως και για ξεχασμένες ιστορίες, όπως το γεγονός ότι η κυβέρνηση Καραμανλή με τη βασίλισσα Φρειδερίκη πρόσφεραν αμνηστία σε καταδικασμένους από τα ελληνικά δικαστήρια Ναζί και έβαλαν τέλος στην διεκδίκηση των αποζημιώσεων από τη Γερμανία σε μία εποχή που το ζήτημα ήταν ακόμα ανοιχτό. O Kερ αναφέρει δύο Ναζί που έδρασαν στην Ελλάδα: τον Μαξ Μέρτεν του οποίου η δίκη συντάραξε τη χώρα (απελευθερώθηκε από τον Καραμανλή μετά από πιέσεις) και τον Αλόις Μπρύνερ που δεν συνελήφθη ποτέ.

Μπορεί ο επιθεωρητής Γκούντερ να είναι διασκεδαστικός όταν ανεβαίνει στο μηχανάκι ενός παπά για να παρακολουθήσει έναν ύποπτο στα στενά της Πλάκας, όταν εκπλήσσεται από το άρωμα ενός ελληνικού τσιγάρου Καρέλια, όταν ξινίζει τη μούρη του μπροστά σε ένα ποτήρι ρετσίνα που του μοιάζει με χυμό δέντρου ή ακόμα όταν βρίσκει γραφικό το θέαμα της αλλαγής φρουράς των ευζώνων στον Άγνωστο Στρατιώτη. Είναι όμως πολύ σοβαρός όταν συνειδητοποιεί ότι η μοίρα της Ελλάδας –που αντιστάθηκε όσο λίγες ευρωπαϊκές χώρες στους κατακτητές– είναι να παραμένει υποτελής στους ισχυρούς της Δύσης και ανίκανη να διεκδικήσει τα αυτονόητα δίκια της.

Ο Φίλιπ Κερ, που πέθανε τον Μάρτιο στα εξήντα δύο του χρόνια, απέκτησε φήμη με την «Τριλογία του Βερολίνου» (εκδόσεις Κέδρος) στις οποίες πρωτοεμφανίστηκε ο Μπέρνι Γκούντερ, ο αστυνομικός επιθεωρητής που αναγκάστηκε, όπως τόσοι άλλοι, να μπλέξει με τους υψηλόβαθμους Ναζί χωρίς να πιστεύει ούτε στον Χίτλερ, ούτε στην ανωτερότητα της Άρειας φυλής, ούτε στον πόλεμο. Από τη Γερμανία του '30 και έως το 1954, οι περιπέτειες του συνεχίστηκαν σε άλλα 11 ιστορικά αστυνομικά που εκτυλίσσονται στην Πράγα, την Κούβα, τη μεταπολεμική Γαλλική Ριβιέρα.

Στο «Φοβού τους Δαναούς» (εκδόσεις Κέδρος, μετάφραση Γιώργος Μαραγκός), ο Γκούντερ μοιάζει να είναι ακόμα πιο απαισιόδοξος, ακόμα πιο σαρκαστικός και ο «μοναδικός Γερμανός που δεν μπορεί να κοιμηθεί σκεπτόμενος όσα έκανε η χώρα του».

Γιατί η Ευρώπη, που μόλις έχει αρχίσει να βγαίνει από το ζόφο των ερειπίων, βρίσκεται ξανά μπροστά σε μία ισχυρή –χάρη στα αμερικάνικα κεφάλαια– Γερμανία. Μία χώρα που παραμένει κομμένη στα δύο, αλλά βλέπει το μέλλον και ετοιμάζεται να κατακτήσει ξανά την Ευρώπη όχι πια με τα στρατεύματα της αλλά με τους γραφειοκράτες της, τους δικηγόρους της και την ισχυρή οικονομία της.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ Φίλιπ Κερ αστυνομικό εκδόσεις Κέδρος

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ