Εδώ και ώρα, από το 215ο χιλιόμετρο, ζαλιζόταν άσχημα. Η βροχή που τον έκανε μούσκεμα όλο το βράδυ, ανήλεες στάλες που επίμονα είχαν μουσκέψει τα μαλλιά του, τα ρούχα, του, τις κάλτσες του, τώρα, με τη βοήθεια του αέρα που δυνάμωνε, είχαν μετατραπεί σε μια κουρτίνα από νερό που ανοιγόκλεινε πάνω του.
Με έκπληξη συνειδητοποίησε ότι το έγκαυμα στον προσαγωγό δεν τον απασχολούσε πια. Τώρα πια τον απασχολούσε μόνο η ζαλάδα και η βροχή. Ξεχώρισε το κάγκελο ασφαλείας στα αριστερά του δρόμου και αποφάσισε να του δώσει τον ρόλο του «λαγού» για να τον καθοδηγεί. Συγκέντρωσε την προσοχή του εκεί, προσπαθώντας να διατηρεί ένα μέτρο απόσταση από αυτό, αλλά σε λίγο η επίμονη κόρνα μιας νταλίκας τον έκανε να καταλάβει ότι είχε ξεφύγει. Ξαναμαζεύτηκε γρήγορα στην άκρη του δρόμου. Σε πόσα χιλιόμετρα ήταν ο επόμενος σταθμός; Κάθε φορά, σε κάθε σταθμό ρώταγε, και μετά ξέχναγε. Κανονικά, σύμφωνα με το πρόγραμμα, δεν θα σταματούσε ούτε για ένα λεπτό, απλώς θα φώναζε «είμαι το 107 και είμαι καλά» για να σημειώσουν το νούμερό του και θα συνέχιζε. Τώρα σκεφτόταν μόνο ότι με τέτοια θεομηνία θα έπρεπε να ακυρωθεί ο αγώνας, έψαχνε οποιαδήποτε δικαιολογία να σταματήσει και όταν θα έβλεπε το αυτοκίνητο με το πλήρωμά του που τον περίμεναν σε κάθε σταθμό για να του δώσουν φρέσκα ρούχα, μια εμψύχωση, θα έμπαινε μέσα, θα έκλεινε τα μάτια του, θα ξεκουραζόταν.
Μήπως τον προσπέρασαν μόλις; Δεν θυμόταν. Ήταν σαν κάποιος να τον τράβηξε από την πρίζα και να του πήρε κάθε ενέργεια. Τι του είχαν πει την τελευταία φορά που τους είδε; Μπορεί να του είπαν ότι ο Ιάπωνας είχε τερματίσει από τα ξημερώματα, ότι ο ίδιος πάει καλά, κουράγιο, φτάνουμε, άλλοι πίσω είναι σε πολύ άσχημη κατάσταση, τα χειρότερα πέρασαν. Τα ίδια του είχαν πει και την προηγούμενη φορά, πριν δύο χρόνια. Τότε δεν τους πίστεψε. Στον μυαλό του δεν υπήρχε κάτι χειρότερο από αυτό που είχε νιώσει τότε, κάτι πρωτόγνωρο και πραγματικά αφόρητο. Ένας πόνος που δεν είχε καμία σχέση με το κάρφωμα του Μαραθωνίου, διαφορετικός, απλωμένος μέσα του, στο στομάχι, στα νεφρά και την κοιλιά του, σαν να είχε μπει στο χειρουργείο και εγχειριζόταν δίχως αναισθητικό. Καθώς συνέχιζε να τρέχει μέσα στη βροχή, τον κυρίευσε μια τεράστια απορία, όχι πώς κάποιος καταφέρνει να τερματίσει το Σπάρταθλο, αλλά γιατί να πάρει μέρος, και μάλιστα για δεύτερη φορά στη ζωή του, στον πιο δύσκολο αγώνα του κόσμου.
Πάνε μερικά χρόνια που ένας φίλος που βοηθούσε εθελοντής στους σταθμούς ανεφοδιασμού μάς μίλησε για το Σπάρταθλο. Τον ακούγαμε όλοι με προσοχή καθώς μας διηγιόταν τις κακουχίες των σχεδόν 250 χιλιομέτρων, τους αυστηρούς κανόνες, τους κακοτράχαλους δρόμους, την αφοσίωση των 400 αθλητών από όλον τον κόσμο, την αφοσίωση των εθελοντών, απλών ανθρώπων κατά μήκος της διαδρομής που περιμένουν πώς και πώς τον Σεπτέμβρη. Τότε, το Σπάρταθλον το ήξεραν λίγοι, δεν το είχε τρέξει ακόμη ο Ντιν Καρνέζης με τις κάμερες του ντοκιμαντέρ Road to Sparta ούτε είχε γράψει ακόμη το Ο Δρόμος προς τη Σπάρτη, δεν είχε γυριστεί το καταπληκτικό Ultra. Ένας από εμάς αποφάσισε να δει από κοντά τον αγώνα, μόλις είχε ολοκληρώσει τον πρώτο Μαραθώνιο της ζωής του και είχε περιέργεια. Από την επόμενη χρονιά άρχισε να βοηθά εθελοντικά για να δώσει στους δρομείς νερό, τσάι, φαγητό, να καταγράψει τα νούμερά τους στους σταθμούς που δεν έχουν ηλεκτρονικό τάπητα, να μοιράσει τα πακέτα που είχαν στείλει από πριν οι ασυνόδευτοι αθλητές με ό,τι πίστευαν ότι θα χρειαζόντουσαν. Και το 2016 βρισκόταν κι αυτός στην γραμμή της εκκίνησης. Για άλλη μια φορά την περασμένη Παρασκευή, στις 7 το πρωί, βρεθήκαμε στο Ηρώδειο για να δούμε τον φίλο μας στην εκκίνηση 381 αθλητών από τους οποίους, ξέραμε, πολλοί δεν θα τερμάτιζαν.
Είχε κοψοχολιαστεί όταν είδε μπροστά του να βγαίνει από ένα αυτοκίνητο ένα χέρι που κρατούσε μια κόκκινη κάρτα. Γιατί τον έβγαζαν από τον αγώνα; Δεν είχε πάρει καν κίτρινη και περνούσε τα χρονικά όρια, ούτε είχε επικοινωνία με την ομάδα του. Κάθε φορά που περνούσε το δηλωμένο σαπόρτ του, ένα τζιπ γεμάτο παπούτσια, ρούχα, τρόφιμα, φάρμακα, όλοι ήξεραν ότι δεν έπρεπε να μιλήσουν. Ο Αντώνης το πολύ πολύ να σήκωνε τον αντίχειρά του και ο δρομέας, που διψούσε για μια ενθαρρυντική κουβέντα, κοιτούσε αλλού, δεν ήθελε ούτε κατά διάνοια να δει το πούλμαν που έπαιρνε τους αθλητές που εγκατέλειπαν ή αποβάλλονταν, το τρομερό πούλμαν που οι δρομείς αποκαλούσαν μεταξύ τους death bus. Όταν πλησίασε το αυτοκίνητο είδε ότι το χέρι στην πραγματικότητα κρατούσε ένα κόκκινο κινητό και τον φωτογράφιζε.
Το Σπάρταθλο αναβίωσε όταν ο Βρετανός σμήναρχος της RAF John Foden αποφάσισε να ανακαλύψει αν αυτό που έγραφε ο Ηρόδοτος, ότι δηλαδή ο Αθηναίος δρομέας Φειδιππίδης πριν τον Μαραθώνα, είχε ταξιδέψει στην Σπάρτη προκειμένου να ζητήσει τη βοήθειά της απέναντι στην επερχόμενη πλημμυρίδα Περσών, όπου έφτασε «την επομένη της αναχώρησης του» από την Αθήνα. Ο Foden ξεκίνησε από την Αθήνα στις 8 Οκτωβρίου 1982 με άλλους τέσσερις συναδέλφους του από την RAF και πράγματι, στις 9 Οκτωβρίου, μετά από 36 ώρες, έφτασε στο άγαλμα του Λεωνίδα στην Σπάρτη. Ο John Scholten είχε φτάσει μισή ώρα νωρίτερα και ο John MacArthy τερμάτισε στις 40 ώρες. Κατά κάποιους το Σπάρταθλον δεν είναι μόνο ο «άθλος της Σπάρτης», αλλά το ακρωνύμιο των λέξεων «Sparta, Athens, London».
Το Α’ Διεθνές Σπάρταθλον πραγματοποιήθηκε από τον νεοσύστατο Διεθνή Σύνδεσμο Σπάρταθλον το 1983, με την συμμετοχή 45 δρομέων από 12 χώρες. Κέρδισε ο Γιάννης Κούρος, ο άνθρωπος στον οποίο ανήκουν οι 4 καλύτεροι τερματισμοί όλων των εποχών –το 1984, όταν τερμάτισε σε μόλις 20 ώρες και 25 λεπτά, χρόνο που παραμένει αξεπέραστος, ήταν ακόμη νύχτα, η πόλη κοιμόταν και έπρεπε να ξυπνήσουν τον δήμαρχο για την υποδοχή του νικητή.
Ο αγώνας γίνεται πάντα την τελευταία Παρασκευή του Σεπτεμβρίου. Eπειδή υποτίθεται ο Φειδιππίδης επέστρεψε στην Αθήνα σχεδόν αμέσως, έχει προκηρυχθεί για τα μέσα Νοεμβρίου ο 4ος Αυθεντικός Φειδιππίδειος Δρόμος Αθήνα-Σπάρτη-Αθήνα, στον οποίο οι αθλητές καλούνται να καλύψουν 490 χιλιόμετρα σε 4 μέρες.
Είχε κατέβει την διαδρομή μέσα στο πρόγραμμα, ακριβώς στους χρόνους που είχε υπολογίσει με τον προπονητή του. Ακρόπολη, πεζόδρομος Αποστόλου Παύλου, ηλεκτρικός Θησείου, πλατεία Ασωμάτων, αριστερά στην Ερμού, Ιερά Οδός μέχρι το Δαφνί, Αθηνών-Κορίνθου, μέσω Ασπροπύργου στην Ελευσίνα, παλιά Εθνική προς Κόρινθο. Στον πρώτο μεγάλο σταθμό, τα Μέγαρα, 42,2 χιλιόμετρα από την εκκίνηση, στο τέλος της πρώτης μαραθώνιας διαδρομής από τις έξι που πρέπει να τρέξει σερί, περνά 150ος. Στα Μέγαρα επιτρέπεται να φας κάτι. Τα μακαρόνια που καταβρόχθισε όρθιος λειτούργησαν σαν ηλεκτρικό ρεύμα στο σώμα του. Είχε να φάει υδατάνθρακες οκτώ μήνες όπου τρεφόταν με πρωτεΐνη και το αποτέλεσμα είναι ήταν αυτό που ήλπιζε: ο οργανισμός αστραπιαία τους μετέτρεψε σε ενέργεια. Περνά την Κινέτα, τους Αγίους Θεοδώρους και τη γέφυρα πάνω από τον Ισθμό και όταν φτάνει στο εργοστάσιο της Ελλάς Καν, 80 χιλιόμετρα από την Αθήνα, είναι 100ός.
Το Σπάρταθλο δεν είναι ο μεγαλύτερης απόστασης αγώνας ούτε στις δυσκολότερες συνθήκες. Υπάρχουν οι σκληροί υπερμαραθώνιοι Badwater (217 χιλιόμετρα στην Κοιλάδα του Θανάτου της Καλιφόρνια σε θερμοκρασίες που φτάνουν τους 54°C), Marathon des Sables (251 χιλιόμετρα στη Σαχάρα) ή το 60 ωρών Barkley Μarathons όπου βρίσκεις τη διαδρομή με πυξίδα, αγώνας εμπνευσμένος από την απόδραση του δολοφόνου του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ από φυλακή του Τενεσί. Αυτά που κάνουν το Σπάρταθλο τον πιο δύσκολο αγώνα παγκοσμίως είναι η μεγάλη εναλλαγή κλιματολογικών συνθηκών (ήπιος καιρός στην Αθήνα, ζέστη στην Πελοπόννησο, κρύο στο βουνό, μετά πάλι ζέστη) και τα αυστηρά χρονικά όρια μέσα στα οποία οι δρομείς πρέπει να περάσουν διάφορα σημεία. Για παράδειγμα, πρέπει να φτάσουν στην Ελλάς Καν, στα 80 χιλιόμετρα από την εκκίνηση μέσα σε 9,5 ώρες, αλλιώς αποβάλλονται. Για να γίνει κατανοητή η δυσκολία: ένας μεσαίος υπερμαραθωνοδρόμος τερματίζει τα 80 χιλιόμετρα στις 13-14 ώρες. Έχει συμβεί δρομέας να τρέξει 200 χιλιόμετρα και να μην πιάσει ένα όριο και να βγει εκτός. Σχεδόν απάνθρωπα, δεν μετρά ο τερματισμός μετά τις 36 ώρες.
Ξέρει τη διαδρομή απέξω, έχει κάνει κομμάτια της στην προπόνηση πολλές φορές. Κατηφόρα μέσα από το κέντρο της Αρχαίας Κορίνθου, δεξιά στον Ναό του Απόλλωνα και μετά μέσα από τους πορτοκαλεώνες για τον Άσσο, τον σταθμό 28, στα 100 χλμ από την Αθήνα. Τον περιμένει τον Άσσο, εδώ κάνει πάντα εθελοντής, πάντα με τους ίδιους πάντα ανθρώπους που είναι εδώ σε κάθε Σπάρταθλο για να βοηθήσουν τους αθλητές. Συνήθως βγαίνει μια χορωδία και τραγουδούν το «Αρχαίο πνεύμα αθάνατο». Όχι σήμερα που βρέχει, αλλά δεν διανοείται να μη χάσει λίγα λεπτά προκειμένου να τους χαιρετίσει όλους. Καλή αντάμωση, περνά 81ος.
Καθώς περιμένεις να περάσουν τα πέντε περίπου λεπτά ανά χιλιόμετρο, σύνολο είκοσι λεπτά από σταθμό σε σταθμό, όπου μπορείς να μιλήσεις στον αθλητή σου, αρχίζεις να μαθαίνεις τους δρομείς που τρέχουν στον ίδιο ρυθμό. Παρατηρούμε ότι κάποιοι τρέχουν ανά δυάδες, το 377 και 370 τρέχουν ώμο-ώμο, το 340 και 334 είναι οι Έλληνες αδελφοί Μπάκα, το 2 και το 3 τρέχουν συχνά χέρι-χέρι, συνειδητοποιείς ότι είναι πατέρας και γιος, το 387 και το 301 από την Ουγγαρία φορούν ροζ και μπλε υποτυπώδη αδιάβροχα από σελοφάν και όταν παρκαρισμένος ακούσεις το θρόισμα από αυτές τις μουσκεμένες σακούλες λες, έλα, έρχονται και οι Ούγγροι κολλητοί.
Φτάνει σούρουπο στο Χαλκείο και χαίρεται που αυτή η ώρα συμπέφτει με το πιο όμορφο κομμάτι της διαδρομής. Εδώ μπορείς να αφήσεις το βλέμμα σου στη φύση και να ξεχαστείς. Νωρίτερα του είχε περάσει η ώρα παρατηρώντας μια ξανθιά τριαθλήτρια από το Βέλγιο που έκανε κομμάτια της διαδρομής ανάποδα. Πόσο θα ήθελε να είχε δίπλα του, όπως την προηγούμενη φορά, έστω για λίγα λεπτά, τον μεγάλο Ivan Coudin, νικητή τρεις φορές του αγώνα, τον αθλητή που ξεχωρίζε από χιλιόμετρα μακριά –όταν όλοι τρέχουν οικονομικά με μικρά βήματα σαν μυρμήγκια, ο Coudin σηκώνει σπάταλα τις κνήμες, και πάντα χαμογελαστός.
Στο Ζευγολατιό έχει έργα. Χάνεται με το πλήρωμα και κάνει κύκλους μέχρι να βρει το αυτοκίνητο. Περνά από τον σταθμό της Αρχαίας Νεμέας 84ος. Τα έχει αυτά το Σπάρταθλο, δεν θα το σκεφτεί άλλο, κάθε ταλαιπωρία είναι στο πρόγραμμα, σχεδόν αυτοσκοπός. «Για μένα κάθε χρονιά έχει τρεις μέρες: τα Χριστούγεννα, το Πάσχα και το Σπάρταθλον» του είχε πει ο Γερμανός Stu Thoms, νικητής του 2012. «Ξέρεις τι είναι μαγκιά;» σκέφτεται όσο ανεβαίνει προς την αρχαία Νεμέα. «Να κάνεις το Σπάρταθλον μόνο μια φορά στη ζωή σου, να τους κοροϊδέψεις όλους ότι θα μπεις στην οικογένειά του και μετά να την κάνεις και να μην τρέξεις ξανά ποτέ».
Το Σπάρταθλον μοιάζει με μια οικογενειακή υπόθεση. Από τους 400 αθλητές που προκρίνονται είτε με χρόνο είτε με κλήρωση, οι μισοί τρέχουν για δεύτερη, τέταρτη, δέκατη πέμπτη φορά. Το ίδιο και οι εθελοντές, είναι οι ίδιοι στους σταθμούς χρόνια τώρα. Ο 60χρονος Γερμανός Karl Hubert έχει τερματίσει 21 φορές, φέτος για 16η συνεχόμενη. O 62χρονος Νορβηγός Eiolf Eivindsen τερματίζει ανελλιπώς από το 2006. Ο Αndrás Lőw από την Ουγγαρία έχει τερματίσει 20 φορές, τις 18 συνεχόμενες. Ο Απολλώνιος Γκόγκος δεν τερμάτισε φέτος για πρώτη φορά από το 2004. Έχουμε έναν φίλο που στην ομάδα του ψυχοθεραπείας του υπάρχει κάποιος που είναι εκεί επειδή προσπαθεί να κόψει το Σπάρταθλο. Κι έχουμε ένα βίντεο από τον τερματισμό του 2016, όταν ο φίλος μας ορκιζόταν ότι δεν θα ξανατρέξει ποτέ Σπάρταθλο.
Μια μεγάλη πέτρα, να μην την πατήσει, τώρα μια ύποπτη λακκούβα, αν πέσει το πόδι του μέσα τα παπούτσια του θα γίνουν μούσκεμα, τα δέκα ζευγάρια που κουβαλάει το σαπόρτ δεν θα φτάσουν με αυτή τη βροχή. Το κομμάτι αυτό της διαδρομής, γεμάτο δροσιά που κατεβαίνει από τη βουνοπλαγιά, είναι γεμάτο παγίδες, αλλά σε λίγο, στο Μαλαδένδρι, όλο το χωριό θα είναι στην ταβέρνα για να χαζέψει, να εμψυχώσει, να βοηθήσει. Αλλάζει τα μουσκεμένα του ρούχα, ξεχνάει ένα μπλουζάκι, και ξαναλλάζει. Μετά από μερικά χιλιόμετρα τρεξίματος θα είναι πάλι μούσκεμα από την κορυφή έως τα νύχια και θα μετανιώσει τα 23 λεπτά που έχασε.
Μια κατηφόρα, μια μικρή ανάβαση στην Εθνική και μετά η Λυρκεία, πάντα γεμάτη κόσμο και σουβλάκια. Στα επόμενα 13 χλμ. θα πρέπει να ανεβεί 960 μέτρα για να φτάσει στο ξύλινο κιόσκι πριν το τρομερό βουνό. Όλοι το τρέμουν το Αρτεμίσιο, τόσο απότομο που ανεβαίνεις σχεδόν στα τέσσερα, με μόνο φως το μικρό φακό στο κεφάλι σου ενώ άλλα μικρά φωτάκια γύρω σου πασχίζουν κι αυτά. Τρώει βιαστικά ένα σάντουιτς και ψάχνει με το βλέμμα αν υπάρχει άλλος αθλητής στη βάση να ανέβει με παρέα τον χωματόδρομο. Δεν υπάρχει και φεύγει μόνος. «57!» φωνάζει ο έφορος, σημαίνει ότι είναι ο 57ος που ξεκινά την ανάβαση.
Στο βουνό μια ευχάριστη έκπληξη: ο ορειβατικός σύλλογος έχει ανοίξει το μονοπάτι, όπου όλοι τώρα περπατούν προσεκτικά, αλλά τουλάχιστον όρθιοι. Και παραδόξως δεν βρέχει. Αποφασίζει ότι αυτός εδώ, στα 1.100 μέτρα, είναι ο πιο ωραίος σταθμός του Σπάρταθλου, μια μικρή τέντα που μοιάζει σαν όαση μέσα στο τσουχτερό κρύο καθώς το φλας του φωτογράφου του Sparta Photo Club προσφέρει ένα αναπάντεχο φωτορυθμικό στο σκοτάδι. Δεν σταματά, όμως. Το πιο δύσκολο σε αυτό το βουνό είναι η απότομη κατάβαση, πρέπει να κατέβεις με τα πόδια σφιγμένα, προσεκτικά μην χτυπήσεις στο ύπουλο φιδωτό μονοπάτι μέχρι τον Σάγκα. Εκεί θα ξαναβγείς σε λιθόστρωτο δρόμο προς τη Νεστάνη. Στα 172 χλμ. από την Αθήνα είναι 48ος. Ξεφυσά. Το επόμενο κομμάτι, έως την Τεγέα, είναι μονότονο, επίπεδα χωράφια μέσα στην αχλή όπου απλώς τρέχεις μέχρι να ανατείλει ο ήλιος.
Ο τελευταίος σταθμός πριν το βουνό είναι για όλους εμάς που ακολουθούμε αθλητές μια παράκαμψη. Ανεβαίνεις με το αυτοκίνητο μέχρι το ξύλινο κιόσκι προσέχοντας τους δρομείς που τρέχουν δίπλα, ιδρωμένοι από την ανηφόρα –«Good Luck!» φωνάζουμε στον Αμερικάνο με το νο 170 γιατί στους σταθμούς έχουμε γνωρίσει την κοπέλα και τον 17χρονο γιο του, ξέρουμε ότι είναι η δεύτερη προσπάθειά του στο Σπάρταθλον, την προηγούμενη φορά εγκατέλειψε, αυτός, που τερμάτισε με ευκολία το Βadwater, «Good luck, good luck, stupid mountain» μουρμουρίζει– και όταν δεις τον αθλητή σου να ανεβαίνει το μονοπάτι, βγαίνεις στην Εθνική, περνάς τα διόδια και μετά πας στην αντίθετη κατεύθυνση μέχρι να βρεις την άλλη πλευρά του βουνού.
Είναι μεσάνυχτα και κάποιος μας λέει ότι ένας Ιάπωνας πέρασε το βουνό στις 7 το απόγευμα. Ξέρουμε ότι τον συνοδεύει ένας αστυνομικός, έτσι γίνεται με τον πρώτο και τον τελευταίο του αγώνα, για λόγους ασφάλειας. Ο Ιταλός Ιvan Cudin έχει πει ότι μια χρονιά κόντεψε να τρελαθεί που επί οκτώ ώρες μέσα στη νύχτα έβλεπε μπροστά του ένα μπλε φως να αναβοσβήνει.
Έξω από τη Νεστάνη ακούμε κάποιον να αδειάζει το στομάχι του. Είναι το 143. Του δίνω ένα χαρτομάντιλο, δεν ξέρω αν επιτρέπεται, αλλά δεν μας βλέπει κανείς. «I’m ok» λέει και φεύγει τρέχοντας. Στον επόμενο σταθμό τον ακούμε να ρωτά αν έχουν κάποιο φάρμακο για το στομάχι. Δεν έχουν, αλλά έχουν στον επόμενο, μετά από άλλα 4 χιλιόμετρα. Μέσα στη νύχτα θα τον δω πολλές φορές σκυμμένο στην άκρη του δρόμου. Δεν επιτρέπεται να του μιλήσουμε.
Σκυλιά γαβγίζουν, σιωπηλά νεκροταφεία προαναγγέλλουν χωριά που κοιμούνται, τα παράθυρα είναι σφαλιστά, τα σχολεία άδεια, εδώ δεν έχει παιδάκια να σε πάρουν από πίσω με το ποδήλατο και να σου δώσουν θάρρος και δύναμη, στις πλατείες δεν έχει γλέντια να βγει κάποιος στην Τεγέα που μυρίζει κρασί να σε εμψυχώσει. Εδώ και ώρα το μόνο που βλέπει σε αυτές τις ευθείες ανάμεσα σε μικρούς σταθμούς που φωτίζονται μόλις από μια λάμπα θυέλλης, είναι οι σκιές δέντρων και οι κορυφογραμμές των βουνών όπως φωτίζονται από την πανσέληνο την οποία σήμερα σκεπάζουν βαριά μαύρα σύννεφα, το μόνο που ακούει είναι ο ήχος από τα βήματά του. Περνά από τον σταθμό ελέγχου 60, 195 χιλιόμετρα από την Αθήνα, 36ος.
Μένουν κάτι παραπάνω από 50 χιλιόμετρα από την Σπάρτη, αλλά όλοι ξέρουμε ότι αυτό είναι δύσκολο κομμάτι. Ο δρόμος ξαναγίνεται ανηφορικός στη Μανθυρέα. Φέτος, σε ακριβώς αυτό το σημείο, θα αρχίσει να δείχνει τα δόντια του ο Ζορμπάς. Αρχίζει να ξημερώνει και οι αθλητές αρχίζουν να τρεκλίζουν. Σε λίγο θα μπούμε στη Λακωνία, και αυτή είναι η γη των προγόνων μου, η χλωρίδα που δίνει τα πορτοκάλια με φυλάνε από κρυώματα και το λάδι που με έκανε να βγάλω την κρίση στα ίδια κιλά, και ξέρω καλά το εστιατόριο του Αρδάμη, την απαραίτητη στάση πριν τη Σπάρτη. Ο κύριος Αρδάμης σήμερα δεν δέχεται χρήματα για τους καφέδες, είναι όλα κερασμένα, έχουμε γιορτή. Το 33 μπαίνει αναζητώντας την τουαλέτα. Σκέφτομαι ότι είναι σε εξαιρετική κατάσταση για να ξοδέψει τόσα βήματα, είναι πάγια τακτική οι αθλητές να ανακουφίζονται στον δρόμο. Όταν ο κύριος Αρδάμης του προσφέρει κάθισμα, βεβαίως, δεν θα τον προσβάλλει, θα πιει έναν καφέ, η ευγένεια είναι πάνω από τον χρόνο σε αυτόν τον αγώνα. Όταν το 33 χαιρετά και ξαναμπαίνει στη θύελλα, ο καιρός έχει δυναμώσει κι άλλο. Όσο πιο αργά περνούν οι αθλητές τόσο μεγαλύτερη κακοκαιρία συναντούν. Σε λίγο ο αέρας θα βγάλει εκτός αγώνα μια μικροκαμωμένη Γιαπωνέζα.
Πέρασε το 226ο χιλιόμετρο 34ος, όμως το δεύτερο ξημέρωμα είναι δύσκολο. Ευτυχώς, τα τελευταία 28 χιλιόμετρα για τη Σπάρτη είναι κατηφορικοί λόφοι. Αν φτάσει στους Βουτιάνους, φαίνεται πια η Σπάρτη, είσαι κοντά. Κανονικά, χωρίς θύελλα, η πόλη θα μάθαινε ότι φτάνει Έλληνας δρομέας και στη γέφυρα του Ευρώτα και θα εμφανιζόταν ένα σχολικό με μαθητές που θα κατέβαιναν για να τραγουδήσουν τον Εθνικό Ύμνο. Μετά κάποια παιδιά με τα ποδήλατά τους θα τον συνόδευαν φωνάζοντας «Έλα, κύριε Δημήτρη, φτάνουμε!» χτυπώντας το κουδούνι τους μέχρι τη γραμμή τερματισμού. Οι Έλληνες μπαίνουν στην Σπάρτη από διαφορετικό σημείο από τους ξένους προκειμένου να περάσουν μπροστά από την Πυροσβεστική για να ανέβουν οι πυροσβέστες στα αμάξια και να κολλήσουν τα χέρια στις σειρήνες ειδοποιώντας την πόλη ότι στρίβει Έλληνας για το άγαλμα. Εκείνη τη στιγμή τα πόδια σου παίρνουν φωτιά. Ξεχνάς κάθε κούραση και τρέχεις σαν μόλις να ξεκίνησες.
Σκέφτεται ότι όλο αυτό γίνεται για τα 10 τελευταία λεπτά του αγώνα. Βλέπει το άγαλμα του Λεωνίδα και του φαίνεται μικρό, νιώθει διπλάσιος και άτρωτος. Όταν το φτάσει, δεν θα φιλήσει το πόδι του, όπως είναι το έθιμο, θα το αγκαλιάσει σαν ένα φίλο από παλιά. Θα πιει το κύπελλο με το νερό του Ευρώτα, θα φορέσει το στεφάνι ελιάς, τα μοναδικά έπαθλα σε αυτόν τον αγώνα. Και μετά θα πάει στο ιατρείο.
Ενώ οποιοσδήποτε γιατρός θα τον έβαζε σε μονάδα εντατικής παρακολούθησης, σε αυτό το ιατρείο, ανάμεσα σε εμετούς, αίματα και σπασμούς, οι γιατροί ξέρουν ότι οι υπερδρομείς αντέχουν. Θα βάλουν κάποιους σε ορό για να μην πάθουν νεφρική ανεπάρκεια από την απώλεια αιμοσφαιρίνης, και θα τους αφήσουν να ξεκουραστούν. Τότε οι δρομείς που πριν πέντε λεπτά πέταγαν, θα νιώσουν όλη την κούραση να τους πλημμυρίζει και θα κλείσουν τα μάτια πέφτοντας σε ένα μικρό λήθαργο. Οι γιατροί δεν τους ενοχλούν. Ξέρουν ότι περισσότεροι ονειρεύονται το επόμενο ραντεβού τους με τον Λεωνίδα.
Τιμή και δόξα στον 30χρονο Ishikawa Yoshihiko από την Ιαπωνία που τερμάτισε πρώτος το Σπάρταθλον μετά από 22:54:40, τον 10ο καλύτερο χρόνο όλων των εποχών.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Yoshihiko Ishikawa (@ishikawa_yoshihiko) στις 29 Σεπ, 2018 στις 3:14 πμ PDT
Τιμή και δόξα στον 44χρονο Radek Brunner από την Τσεχία που τερμάτισε δεύτερος με χρόνο 23:36:43.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Radek Brunner (@runner_cz) στις 30 Σεπ, 2018 στις 2:51 πμ PDT
Τιμή και δόξα στον Πορτογάλο Joao Oliveira, νικητή του 2013 που φέτος τερμάτισε 3ος με χρόνο 23:36:43. Το 2013 είχε τρέξει χωρίς σαπόρτ, με τα ίδια ρούχα όλη τη διαδρομή.
Τιμή και δόξα στον 31χρονο Γιάννη Πολυμένη από το Κιλκίς που τερμάτισε 1oς Έλληνας και 20ος στη γενική κατάταξη με χρόνο 27:26:54.
Τιμή και δόξα στην 41χρονη Γεωργία (Τζο) Μαντά που τερμάτισε 2η Ελληνίδα και 28η στη γενική κατάταξη με χρόνο 28:35:33 και έχασε για 1 λεπτό την 3η θέση γυναικών.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Jo Manta (@gejomanta) στις 13 Σεπ, 2018 στις 12:42 πμ PDT
Τιμή και δόξα στον 47χρονο Βαγγέλη Μπάκα που τερμάτισε 3ος Έλληνας και 29ος στη γενική κατάταξη με χρόνο 28:39:10.
Τιμή και δόξα στον 39χρονο αδελφό του, Ηλία Μπάκα, που τερμάτισε 5ος Έλληνας και 38ος στη γενική κατάταξη με χρόνο 29:26:24.
Τιμή και δόξα στον Τούρκο Aykut Celikbas, τον δρομέα που έκανε εμετό πολλές φορές μέσα στη νύχτα, και τερμάτισε 24ος.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Aykut Celikbas (@aykutcelikbas) στις 21 Σεπ, 2018 στις 12:19 μμ PDT
Τιμή και δόξα στον 47χρονο George Myers από το Κάνσας που έβριζε ανεβαίνοντας το Αρτεμίσιο και ολοκλήρωσε για πρώτη φορά το Σπάρταθλον, 94ος.
Tιμή και δόξα στον 49χρονο Αndre Blumberg, τον Γερμανό που σταμάτησε και αντάλλαξε δύο κουβέντες με τον κύριο Αρδάμη, που τερμάτισε 37ος. Φέτος είχε ήδη κάνει το Hardrock 100 και το TorTour de Ruhr των 230 χιλιομέτρων.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Andre Blumberg (@aublumberg) στις 2 Οκτ, 2018 στις 1:20 πμ PDT
Tιμή και δόξα στον 45χρονο Tivadar Büki και τον 47χρονο Róbert Rácz από την Ουγγαρία που έτρεξαν όλον τον αγώνα μαζί και τερμάτισαν 65ος και 66oς.
Τιμή και δόξα στο 42χρονο Fernando Petracci και τον 51χρονο German Ulises Cordisco από την Αργεντινή που έτρεξαν μαζί και τερμάτισαν 42ος και 43ος.
Τιμή και δόξα στον 53χρονο Γερμανό Dietmar Goebel που έτρεξε σχεδόν όλον τον αγώνα με τον 20χρονο γιο του, Thore Goebel, συχνά χέρι-χέρι, και τερμάτισε 57ος.
Τιμή και δόξα στον 60χρονο Γερμανό Karl Hubert που τερμάτισε φέτος για 16η φορά σερί μαζί με τον 62χρονο Νορβηγό Eiolf Eivindsen που τερματίζει ανελλιπώς από το 2006. Τερμάτισαν 223ος και 222ος.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη panagiotis.letsios.photograhpy (@panagiotis.letsios.photograhpy) στις 30 Σεπ, 2018 στις 11:14 πμ PDT
Τιμή και δόξα και στους 238 δρομείς, ανάμεσά τους 25 Έλληνες, που τερμάτισαν στον 38ο Σπάρταθλον.
Τιμή και δόξα στον Γιάννη Κούρο, τον πρώτο νικητή του Σπάρταθλου και μεγαλύτερο δρομέα μεγάλων αποστάσεων όλων των εποχων.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Άνθης Αριστοτέλης (@aristotelesanthes) στις 7 Μάρ, 2017 στις 10:57 πμ PST
Τιμή και δόξα στον δρομέα που μας αφηγήθηκε την περιπέτειά του. Τον λένε Δημήτρη Κούβαλη αλλά οι φίλοι του τον φωνάζουμε Τσίμπο. Τερμάτισε 4ος Έλληνας και 35ος στη γενική κατάταξη με χρόνο 29:13:39.
Την επομένη του αγώνα:
Τιμή και δόξα στο πλήρωμά που του έκανε το σαπόρτ σε όλον τον αγώνα, τον Αντώνη, τον Αντώνη και τη Μάγια, που έχουν δικαιωματικά μερίδιο στο στεφάνι ελιάς. Τιμή και δόξα σε όλα τα σαπόρτ του Σπάρταθλου που σχεδόν τρέχουν μαζί με τους αθλητές τους, που περνάνε ατελείωτες ώρες αγωνίας, κλέβοντας λεπτά ύπνου ανάμεσα στα σημεία, προσπαθώντας πάντα να διαισθανθούν τι θα θέλει ο αθλητής τους (σπάνια θέλει αυτό που είχε πει ότι θα θέλει!).
Θέλεις να μάθεις περισσότερα; Το ντοκιμαντέρ Ultra (2017) παρακολουθεί την περιπέτεια 4 Σπαρταθλητών.
Το ντοκιμαντέρ The Road to Sparta παρακολουθεί τον άθλο του Κωνσταντίνου Καρνάζη στο Σπάρταθλο του 2014.
Το βιβλίο του Καρνάζη Ο Δρόμος προς τη Σπάρτη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Key Books.
