Ένα μοναδικό φωτογραφικό υλικό από το Αρχείο Τσαπνίδη αποτυπώνει εξαιρετικά στιγμιότυπα από τη ζωή των Ελλήνων στο Παρίσι την εποχή της δικτατορίας, τα οποία έχει στη διάθεσή του το iefimerida.gr .
Ο φωτογράφος ήταν ο Σίμος Τσαπνίδης, αρχηγός των ελλήνων Υπαρξιστών, ο οποίος για 20 χρόνια (1956-1975) περιπλανήθηκε στις σπουδαιότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, κινούμενος κατά κανόνα με οτοστόπ, ζώντας από περιστασιακές δουλειές και κοιμούμενος πολλές φορές στο έδαφος ή στα παγκάκια. Με τα ελάχιστα χρήματα που κέρδιζε από δουλειές του ποδαριού, κατόρθωσε να μας παραδώσει ένα τεράστιο υλικό, χιλιάδες φωτογραφίες, ντοκουμέντα μοναδικά για την Ευρωπαϊκή Ιστορία.
Το αρχείο του Παρισιού
Την περίοδο της επταετίας, ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων ζούσε στο Παρίσι.
Πολλοί είχαν φθάσει εκεί από προηγούμενες εποχές, για διάφορους λόγους (μετανάστες, φοιτητές κ.λπ.). Εξίσου πολλοί, όμως, ήταν και εκείνοι που κατέφυγαν στη γαλλική πρωτεύουσα λόγω της χούντας. Για αυτούς, το Παρίσι προσέφερε έναν ιδανικό χώρο για την ανάπτυξη ενός πολιτικού αγώνα, που απέβλεπε στην εξ αποστάσεως στήριξη πράξεων αντίστασης επί του ελληνικού εδάφους.
Ο Σίμος Τσαπνίδης κατέγραψε σε χιλιάδες φωτογραφίες σημαντικά πρόσωπα Ελλήνων: Γνωστούς πολιτικούς και καλλιτέχνες, αλλά και πολλούς εκ των αξιοθαύμαστων ανωνύμων. Εδώ υπάρχει ένα δείγμα από το πολύτιμο φωτογραφικό υλικό.
Σε μία φωτογραφία βλέπουμε τον Μίκη Θεοδωράκη να δίνει συνέντευξη Τύπου. Στο πάνελ παρευρίσκεται και η Μελίνα Μερκούρη. Είναι Απρίλιος του 1970 και ο συνθέτης έχει μόλις αφεθεί από τη χούντα (ύστερα από διεθνείς πιέσεις), για να ταξιδέψει στο Παρίσι. Από εκεί, απευθύνει κάλεσμα για την πτώση της δικτατορίας και την επαναφορά της Δημοκρατίας στην Ελλάδα.
Κηρύσσοντας αγώνα ανένδοτο ενάντια στο στρατιωτικό καθεστώς, ο Μίκης Θεοδωράκης δίνει αμέσως συναυλίες, όλες με το μήνυμα «Κάτω η χούντα!».
Σε μία ωραία φωτογραφία, τον βλέπουμε να τραγουδά, ίσως τη «Ρωμιοσύνη», ενώ τον χειροκροτούν με ενθουσιασμό Έλληνες φοιτητές που ζούσαν τότε στο Παρίσι, κέντρο του αντιδικτατορικού αγώνα στην Ευρώπη.
Σε μία φωτογραφία του Σίμου, βλέπουμε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και δίπλα του τη σύζυγό του Αμαλία (αργότερα Μεγαπάνου). Ο Καραμανλής είχε φύγει για το Παρίσι το 1963, όταν έχασε τις εκλογές.
Άλλη φωτογραφία μάς δείχνει τον Ανδρέα Παπανδρέου να χαιρετά ξένους δημοσιογράφους. Είναι Ιανουάριος του 1968, και ο Παπανδρέου έχει μόλις φτάσει στο Παρίσι.
Εδώ βλέπουμε την αρχή της αυτοεξορίας του, και ενός αντιστασιακού δρόμου σε δυτικοευρωπαϊκές πρωτεύουσες, που κορυφώνεται στη Στοκχόλμη, όπου ανακοινώνει τη δημιουργία του Πανελληνίου Απελευθερωτικού Κινήματος (ΠΑΚ).
Αυτοεξόριστος, επίσης, ήταν και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Στη φωτογραφία τον βλέπουμε σε ελληνική γιορτή, ανάμεσα σε πολλούς άλλους Έλληνες, στο Παρίσι. Ο Μητσοτάκης διέφυγε στις 15 Αυγούστου 1968 από το λιμάνι της Ραφήνας, και με τρόπο που μοιάζει με κινηματογραφική περιπέτεια έφθασε στην Τουρκία. Από εκεί, με αεροπλάνο των πακιστανικών αερογραμμών ταξίδεψε για Παρίσι, όπου και συναντήθηκε με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, για να του εκφράσει την πρόθεσή του να συνεργαστούν για την ανατροπή της δικτατορίας.
Σε άλλη φωτογραφία (Μάιος 1970) βλέπουμε τον Θεόδωρο Πάγκαλο, που ήταν τότε φοιτητής, μπήτνικ αλλά και δραστήριος αντιστασιακός, στο Παρίσι. Τον βλέπουμε (άκρη δεξιά, είναι αυτός με τα γυαλιά) με άλλους που σηκώνουν πανό το οποίο γράφει «Λευτεριά στους Έλληνες πολιτικούς κρατούμενους».
Η χούντα το 1968 είχε αφαιρέσει την ελληνική ιθαγένεια από τον Πάγκαλο.
Μεταξύ των εξόριστων δεν ήταν μόνο πολιτικοί, και καλλιτέχνες.
Διανοούμενοι και πανεπιστημιακοί (Πουλαντζάς, Τσουκαλάς) είχαν σπουδαία δράση, όπως επίσης και ο απλός, ανώνυμος Έλληνας.
Εις τον ανώνυμο αλλά θαυμάσιο αντιστασιακό Έλληνα είναι αφιερωμένες οι φωτογραφίες που ακολουθούν.
Βλέπουμε κάποιον, προφανώς μέρα Λαμπρής, να σουβλίζει το αρνάκι του σε παρισινό πάρκο! Στο αριστερό πέτο του σακακιού του, μόλις διακρίνεται το σήμα των Ελλήνων αντιστασιακών: Μια μπάλα δεμένη σε αλυσίδα.
Σε άλλη φωτογραφία βλέπουμε αντρόγυνο, με το παιδί τους, σε υπαίθριο χώρο του Παρισιού. Και ο άντρας και η γυναίκα έχουν καρφιτσωμένο το αντιστασιακό σύμβολο: Η λέξη «ΕΛΛΑΣ» δεμένη με τη βαριά αλυσίδα της χούντας.
Έναν άλλο ανώνυμο βλέπουμε πάλι σε ελληνική γιορτή. Κρατά μπαλόνι, όπου είναι γραμμένες οι λέξεις Grece Libre.
Ο ανώνυμος Έλληνας ήταν ο βασικότερος που κινητοποιήθηκε υπέρ της υπόθεσης της Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Δυστυχώς, όμως, ήταν και αυτός που πολλές φορές μετά αγνοήθηκε.
Φωτογραφίες: Αρχείο Σίμου Τσαπνίδη ©Μανώλης Νταλούκας