Οι αρχές του 20ου αιώνα ήταν μια περίοδος καταπίεσης και διαδεδομένης άγνοιας για το σεξ, με το αποτέλεσμα πολλές φορές να είναι η δυστυχία και η τραγωδία.
Τρεις χιλιάδες γυναίκες πέθαναν κάθε χρόνο κατά τον τοκετό, ενώ απελπισμένες γυναίκες έπιναν τζιν ή κινίνη για να προκαλέσουν μία αποβολή ή ακόμη χειρότερα έκαναν αμβλώσεις σε μη ασφαλή μέρη.
Πολλές νεαρές σύζυγοι τρομοκρατούνταν από την «συζυγική πράξη» και τις επαναλαμβανόμενες εγκυμοσύνες, ενώ οι κατά τα άλλα αξιοπρεπείς άνδρες προσπαθούσαν να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες τους ουσιαστικά «κακοποιώντας» τις υποτακτικές γυναίκες τους.
Έτσι, όταν πριν από 100 χρόνια η Βρετανίδα επιστήμονας Μαίρη Στοπς δημοσίευσε τον δικό της οδηγό για το σεξ, προκάλεσε, αν μη τι άλλο, αίσθηση. Μέχρι τότε, η σεξουαλική επαφή θεωρούνταν μέρος των συζυγικών καθηκόντων των γυναικών, συχνά παρά τη θέλησή τους και φυσικά χωρίς προσδοκία ικανοποίησης γι’ αυτές.
Εκείνη την περίοδο εμφανίστηκε η Στοπς, μια αξιοσέβαστη παλαιοβοτανολόγος και η νεότερη αποδέκτης διδακτορικού τίτλου από αγγλικό πανεπιστήμιο, να υποδηλώνει το 1918 ότι το σεξ πρέπει να είναι ευχάριστο τόσο για τον σύζυγο όσο και για τη σύζυγο – και χωρίς τον φόβο της εγκυμοσύνης.
«Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ένας άνδρας δεν κερδίζει μια γυναίκα μια και καλά όταν την παντρεύεται» έγραφε. «Πρέπει να την εξιτάρει πριν από κάθε πράξη συνουσίας».
Το βιβλίο πούλησε 2.000 αντίτυπα μέσα σε δύο εβδομάδες και μέσα σε έναν χρόνο είχαν δημοσιευτεί έξι εκδόσεις. Φυσικά δεν ενθουσιάστηκαν όλοι με αυτό – το βιβλίο ήταν απαγορευμένο στις ΗΠΑ μέχρι το 1931 επειδή ήταν «άσεμνο», ενώ την ίδια ώρα είχε πουλήσει στο Ηνωμένο Βασίλειο πάνω από 750.000 αντίτυπα.
Η Στοπς έφερε επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι κατανοούσαν την επιθυμία, την σεξουαλικότητα, την σεξουαλική υγεία και την αντισύλληψη.
Η έκτρωση ήταν παράνομη και το διαζύγιο ήταν σκανδαλώδες και δαπανηρό, αλλά οι γυναίκες είχαν αρχίσει να εισέρχονται στο εργατικό δυναμικό και κατέκτησαν το δικαίωμα στην ψήφο. Αλλά ήθελαν να πάρουν και τον έλεγχο του σώματός τους.
Γράφοντας την εισαγωγή στο βιβλίο της, η Στοπς ανέφερε: «Πληρώσαμε ένα τόσο τρομερό τίμημα για την άγνοια του φύλου, που πιστεύω ότι η γνώση που αποκτήθηκε με τέτοιο κόστος πρέπει να τεθεί στην υπηρεσία της ανθρωπότητας».
Το βιβλίο της Wise Parenthood: A Book For Married People», επικεντρωνόταν στην αντισύλληψη. Το 1921, η Στοπς μαζί με τον δεύτερο σύζυγό της, τον φιλάνθρωπο Χάμφρεϊ Ρόε, (με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά) άνοιξαν μια κλινική στο Λονδίνο, προσφέροντας πρακτικές συμβουλές και υποστήριξη στις γυναίκες.
Η Στοπς δεν πίστευε στην έκτρωση, υποστηρίζοντας πως όταν όλα τα ζευγάρια θα έπρεπε να γνωρίζουν πώς να αποφύγουν τη σύλληψη.
Εντούτοις, κατακρίθηκε έντονα όταν τον Αύγουστο του 1939 έστειλε ένα βιβλίο με ποιήματά της στον Χίτλερ, προτρέποντάς τον να τα μοιραστεί με τους νέους Γερμανούς επειδή η «αγάπη είναι το σπουδαιότερο πράγμα που υπάρχει».
Αλλά για πολλές γυναίκες και άνδρες, τα συμφέροντα και τα κίνητρά της ήταν άσχετα. Γι’ αυτούς το βιβλίο της ήταν μια αποκάλυψη, ένα βιβλίο που θα μπορούσε να μεταμορφώσει τις ζωές τους και ήθελαν να μάθουν περισσότερα.
Γι’ αυτό έγραφαν επιστολές στις Στοπς, την πρώτη σύμβουλο σεξουαλικής ζωής στον κόσμο – κατά χιλιάδες, συχνά ανώνυμα.
Έγραφαν μέσα στην απελπισία τους, ικετεύοντας για συμβουλές, δείχνοντάς της εμπιστοσύνη, θρηνώντας για την σεξουαλική τους ζωή ή περιστασιακά καυχιόνταν γι’ αυτήν, μοιράζοντας τις πιο ξεκάθαρες σκέψεις τους.
Μια γυναίκα έγραψε: «Ο σύζυγός μου συνηθίζει να μου λέει ότι είμαι ανώμαλη». Ένας άλλος την ρωτά: «Είναι λάθος και παράνομη η σεξουαλική επαφή – με τις μεθόδους σας – αν δεν είναι κάποια παντρεμένη;».
Όταν άνοιξε η κλινική της, η Στοπς, που αποτελεί το αντικείμενο μιας νέας όπερας με τίτλο «Dear Marie Stopes», λάμβανε περίπου 1.00 επιστολές από όλο τον κόσμο.
Πάνω από 10.000 από αυτά βρίσκονται στην συλλογή Wellcome (wellcomelibrary.org) και στη Βρετανική Βιβλιοθήκη. Αποτελούν ένα εξαιρετικό δείγμα καθημερινών ελπίδων, φόβων και επιθυμιών από μια περασμένη εποχή.
Ακολουθούν μερικά αποσπάσματα από μερικά από αυτά τα γράμματα
«Είμαι μια νεαρή μητέρα δύο όμορφων παιδιών. Είχα δύο πολύ δύσκολες εγκυμοσύνες και στα δύο. Ο γιατρός μου, μου είπε να μην κάνω άλλα. Θα μπορούσατε να μου δώσετε κάποιες συμβουλές για το πως να αποφύγω να κάνω άλλα; ».
«Μια φίλη μου, μου ζήτησε να λάβω αξιόπιστες πληροφορίες γι’ αυτήν για το ακόλουθο θέμα. Σκέφτεται να παντρευτεί – με έναν άνδρα πολύ νεότερό της. Είναι 61 ετών και φυσικά η περίοδός της έχει σταματήσει. Πιστεύει πως δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει μητέρα. Ισχύει; Επισυνάπτω φάκελο και γραμματόσημο και θα χαρώ να πληρώσω τα έξοδα για τις συμβουλές».
«Όπως αναφέρετε στο σπουδαίο βιβλίο σας, στο ζήτημα της στάσης, νομίζω ότι ως άτομο με πάνω από 20 χρόνια ασυνήθιστα ευτυχισμένης παντρεμένης ζωής, μου επιτρέπεται να προσθέσω μερικά λόγια για να συμπληρώσω αυτά που γράψατε και εσείς θα χρησιμοποιήστε την κρίση σας για να κάνετε οποιαδήποτε χρήση τους.
Δεν νομίζω ότι η εμπειρία της κυρίας που είπε ότι νιώθει να πνίγεται σχεδόν κάθε φορά αποτελεί εξαίρεση. Εγώ η ίδια γνωρίζω μία όμορφη νεαρή γυναίκα που λέει πως θα ήθελε ο σύζυγός της να μην είναι τόσο χοντρός. Ωστόσο, δεν μπορώ να σκέφτομαι το ευαίσθητο σώμα της υπό το βάρος ενός χοντρού άνδρα κάτι που είναι τόσο ανόητο όσο και περιττό. Αν ο άνδρας στέκεται δίπλα στο κρεβάτι και η γυναίκα ξαπλώσει σε αυτό, μπορεί αυτός να έχει μια μέτρια διείσδυση που θα ικανοποιήσει και την ίδια. Φυσικά, θα πρέπει να σκεφτεί και την ίδια και να κάνει τις κινήσεις του με προσοχή, και όχι για πολύ ώρα και απότομα».
«Δε νομίζετε ότι είναι ‘βρώμικο’ ένας σύζυγος να χρησιμοποιεί την γυναίκα του ή η γυναίκα να δέχεται να χρησιμοποιηθεί εάν δεν έχουν απώτερο σκοπό την εγκυμοσύνη; Για να το θέσω πιο σωστά, δεν υπονοεί ένα βρώμικο μυαλό όταν ένας άνδρας θέλει να ικανοποιήσει την λαχτάρα του ή μια γυναίκα του επιτρέπει να την χρησιμοποιήσει, ως δείγμα πορνείας; (Ακόμη κι αν είναι παντρεμένοι – εκτός αν η σύλληψη είναι ο σκοπός της σεξουαλικής πράξης).
Γιατί να μην προτείνει κανείς την πιο σίγουρη μέθοδο; Την αυτοάρνηση».
«Σας γράφω για την συμβουλή σας, καθώς ανησυχώ πολύ. Ο άντρας που θα παντρευτώ φέτος είχε ένα ατύχημα πριν από μερικές εβδομάδες και ενώ τον βοηθούσα να αφαιρέσει τα βρώμικα και σκισμένα ρούχα του, είδα πως το γεννητικό του όργανο ήταν πολύ μεγάλο και ανησύχησα για τα συζυγικά μου καθήκοντα καθώς εγώ είμαι πολύ μικρή από αυτή την άποψη. Θα μπορούσατε να με συμβουλέψετε με οποιονδήποτε τρόπο ή να προτείνετε κάτι για να με βοηθήσετε».
Φωτογραφίες: Wikipedia, facebook, Wellcome Collection