Με 1,2 εκατομμύρια ευρώ χρηματοδοτείται από το ειδικό αναπτυξιακό πρόγραμμα για τα νησιά του Αιγαίου η αναστήλωση του ξεχασμένου και ερειπωμένου Βαλιδέ Τζαμί.
Πρόκειται για το μουσουλμανικό τέμενος στην οδό Σιγείου στη συνοικία Επάνω Σκάλα της Μυτιλήνης. Φορέας εκτέλεσης του έργου είναι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου.
Το Βαλιδέ Τζαμί της Μυτιλήνης είναι το παλαιότερο οθωμανικό τέμενος στην Μυτιλήνη, η κτητορική επιγραφή στο υπέρθυρο της πρόσοψής του δε, αποδεικνύει ότι κτίστηκε το 1615 στο κέντρο της, εκτός του κάστρου, μουσουλμανικής συνοικίας της πόλης επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο από του υπουργείο Πολιτισμού το 1981, αλλά έκτοτε δεν υπήρξε η παραμικρή εργασία συντήρησης του μνημείου.
Πρόκειται για κτίσμα λιθόκτιστο, μονώροφο, με δίρριχτη στέγη, η οποία στο μεγαλύτερο μέρος της έχει καταρρεύσει. Μαρμάρινη κλίμακα (με τρεις βαθμίδες) οδηγούσε στο λιθόστρωτο προαύλιο, στο κέντρο του οποίου ήταν τοποθετημένο πολύπλευρο σιντριβάνι από λευκό μάρμαρο διακοσμημένο με εγχάρακτα αραβουργήματα. Στο εσωτερικό, η οροφή έφερε έγχρωμη διακόσμηση, που μετά την αποχώρηση των Τούρκων το 1923, καλύφθηκε με σκούρο χρώμα. Γύψινος ήταν ο διάκοσμος του μιχράμπ, το οποίο έφτανε περίπου τα έξι μέτρα ύψος.
Ο μιναρές του, χαμηλός και σύμφωνος με τα αραβικά αρχιτεκτονικά δεδομένα, είναι χτισμένος από κόκκινη πέτρα από το Αϊβαλί και σώζεται σχεδόν ολόκληρος. Ένα μικρό κομμάτι του στην κορυφή έχει πέσει αλλά το σύνολο των πετρών έχει διασωθεί.
Εκτός από την επισκευή του κυρίως χώρου του τζαμιού, η μελέτη προβλέπει την επισκευή και στήριξη του μιναρέ του, αλλά και την ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου.
Σημειώνεται ότι στο Πρόγραμμα «Φιλοδήμος» και στην περιοχή της Επάνω Σκάλας της Μυτιλήνης πάντα, εντάχθηκε με 1,375 εκατομμύρια ευρώ το έργο της επισκευής, ανακαίνισης και διαρρύθμισης των παλαιών σφαγείων της Μυτιλήνης για τη δημιουργία εκεί κέντρου ενημέρωσης και προβολής καθώς και πολυχώρου εναλίων αρχαιοτήτων.
Τέλος, στο ειδικό αναπτυξιακό πρόγραμμα για τα νησιά του Αιγαίου με φορέα εκτέλεσης την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου με προϋπολογισμό 2,2 εκατομμύρια ευρώ εντάχθηκε το έργο του εκσυγχρονισμού των μουσειακών αποθηκών Σαπλιτζά στο Κάτω Κάστρο στην Επάνω Σκάλα Μυτιλήνης.
Μέτρα για την προστασία εκκλησιαστικών μνημείων από το Υπουργείο Πολιτισμού
Με χρηματοδότηση από το υπουργείο Πολιτισμού και μετά τον ισχυρό σεισμό της 12ης Ιουνίου 2017, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου προέβη στη λήψη άμεσων μέτρων προστασίας και άρσης ετοιμορροπίας σε εκκλησιαστικά μνημεία μεταβυζαντινής περιόδου, τα οποία είχαν σοβαρότατα πληγεί.
Συγκεκριμένα, υπήρξαν παρεμβάσεις στους ναούς Αγίου Νικολάου Πλωμαρίου, Αγίας Τριάδος στην Πλαγιά, Αγίου Αθανασίου (Μητροπολιτικός ναός) Μυτιλήνης, Αγίας Παρασκευής στο Ακράσι και Μεταμορφώσεως Σωτήρος Μεγαλοχωρίου.
Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν άμεσα μέτρα προστασίας στα ακόλουθα εκκλησιαστικά μνημεία, με τη συνδρομή της Ιεράς Μητροπόλεως Μυτιλήνης, Ερεσού και Πλωμαρίου και των αρμοδίων εκκλησιαστικών συμβουλίων: Ναός Αγίου Ιωάννη Θεολόγου Μεγαλοχωρίου, ναός Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου Πλωμαρίου, ναός Αγίων Πατέρων 'Ανω Χάλικα, ναός Ζωοδόχου Πηγής στο Μεσαγρό και ναός Αγίου Προκοπίου Ιππείους.
Υπολείπεται η συνέχιση και ολοκλήρωση των εργασιών λήψης άμεσων μέτρων προστασίας σε 23 μνημεία, για τα οποία εκπονούνται τεχνικές εκθέσεις και εν συνεχεία αναμένεται η σύνταξη στατικών μελετών και μελετών αποκατάστασης, για το σύνολο των πληγέντων μνημείων, μέσω χρηματοδότησης από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου με ποσό ύψους ενός εκατομμυρίου ευρώ.
Ήδη, έχουν αποσταλεί προς το υπουργείο Πολιτισμού σχέδια αυτεπιστασιών με τις παραπάνω αναφερόμενες εργασίες. Επιπροσθέτως συντάσσονται και οι υπόλοιπες τεχνικές εκθέσεις για την έκδοση των σχετικών Αποφάσεων αυτεπιστασίας και στα υπόλοιπα πληγέντα, εκκλησιαστικά μνημεία προκειμένου σταδιακά να πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες εργασίες άμεσων μέτρων προστασίας και αποκατάστασής τους.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ