Ιανουάριος του 1943, Καζαμπλάνκα, Μαρόκο.
Οι ηγέτες των συμμαχικών δυνάμεων ποζάρουν για μια φωτογραφία μετά την ιστορική διάσκεψη, όπου αποφασίστηκε ότι θα επιδίωκαν την καταστροφή της πολεμικής μηχανής της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ιαπωνίας και θα απαιτούσαν την «άνευ όρων παράδοση» των δυνάμεων του Άξονα.
Όμως το παρασκήνιο πίσω απ’ αυτή την φημισμένη φωτογραφία της Διάσκεψης της Καζμπλάνκας είναι εξίσου ενδιαφέρον, όπως το περιγράφει η Meredith Hindley στο βιβλίο της με τίτλο “Destination Casablanca: Exile, Espionage, and the Battle for North Africa in World War II” («Προορισμός Καζαμπλάνκα: Εξορία, Κατασκοπεία και η Μάχη για τη Βόρεια Αφρική στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο»).
Δύο μήνες νωρίτερα, στα τέλη Νοεμβρίου του 1942 ο Πρόεδρος των Η.Π.Α. Φραγκλίνος Ρούσβελτ, είχε προτείνει στον πρωθυπουργό της Βρετανίας, Ουίνστον Τσόρτσιλ μια συνάντηση μεταξύ των ηγετών των συμμαχικών δυνάμεων για να συζητήσουν τη στρατηγική τους μετά την επιτυχία της επιχείρησης Πυρσός στη Βόρεια Αφρική. Οι προτάσεις να συναντηθούν σε Κάιρο, Μόσχα, Ισλανδία ή Χαρτούμ απορρίφθηκαν και κατέληξαν στην Καζαμπλάνκα.
Οι δύο ηγέτες αποφάσισαν η συνάντηση να γίνει υπό άκρα μυστικότητα. Και πράγματι, δόθηκαν ειδικές οδηγίες στους πράκτορες και τους αξιωματικούς που θα τους συνόδευαν, ενώ ο Ρούζβελτ ταξίδεψε με τρένο, που αναχώρησε από υπόγειο σταθμό στην Ουάσιγκτον αρχικά προς βορρά,και στη συνέχεια στράφηκε νότια προς το Μαϊάμι, απ’ όπου πέταξε πάνω απ’ τον Ατλαντικό.
Από τις 14 έως τις 23 Ιανουαρίου του 1943 Ρούζβελτ, Τσώρτσιλ και οι επιτελείς τους κατάστρωναν τα σχέδια για το επόμενο έτος, ενώ αργότερα έφθασαν και οι Γάλλοι στρατηγοί Ανρί Ζιρώ και Σαρλ Ντε Γκωλ, επικεφαλής δύο αντίπαλων ομάδων της γαλλικής Αντίστασης, ενώ απουσίασε ο Ιωσήφ Στάλιν, αν και είχε προσκληθεί, προφασιζόμενος την επικείμενη μάχη του Στάλινγκραντ.
Προς το τέλος της Διάσκεψης με την κωδική ονομασία "SYMBOL" προσκλήθηκαν περίπου 50 δημοσιογράφοι στην Καζαμπλάνκα «για ένα ιστορικό γεγονός» και τους δόθηκαν οδηγίες να τηρήσουν σιγήν ιχθύος και να συμπεριφέρονται λες και είχαν τοποθετηθεί κοριοί στα δωμάτια του ξενοδοχείου τους, διά τον φόβο Γερμανών πρακτόρων.
Την τελευταία μέρα της Διάσκεψης, στις 24 Ιανουαρίου, οι δημοσιογράφοι συγκεντρώθηκαν στο ξενοδοχείο Anfa κι έμειναν άφωνοι όταν είδαν μπροστά τους τον Ρούζβελτ, τον Τσώρτσιλ, τον Ντε Γκωλ και τον Ζιρώ.
Από αριστερά προς τα δεξιά: ο Γάλλος στρατηγός Ανρί Ονορέ Ζιρώ, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούζβελτ, ο Γάλλος στρατηγός Σαρλ Ντε Γκωλ κι ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ (Φωτογραφία: ΑΡ/αρχείο)
Οι φωτογραφικές μηχανές είχαν αρπάξει φωτιά... Οι φωτογραφίες των τεσσάρων ηγετών μαζί θα αποτελούσαν ένα πολύτιμο μέσο στη μηχανή προπαγάνδας των συμμαχικών δυνάμεων που ήθελαν να παρουσιάσουν ένα αρραγές μέτωπο κατά του Άξονα.
Κατά προτροπή ενός φωτογράφου και μετά από παρέμβαση του Ρούζβελτ οι δύο Γάλλοι στρατηγοί έδωσαν μάλιστα απρόθυμα τα χέρια (Φωτογραφία: Wikipedia)
Όταν οι τελευταίοι αποχώρησαν, ο Τσόρτσιλ πήγε και κάθισε δίπλα στον Ρούζβελτ, ο οποίος μίλησε για κάπου 15΄ διαβάζοντας περιστασιακά από κάποιες σημειώσεις του για να καταλήξει: «... ειρήνη στον κόσμο μπορεί να έρθει μόνον με την πλήρη καταστροφή της Γερμανικής και Ιαπωνικής πολεμικής μηχανής. (...) Κι αυτό σημαίνει την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ιαπωνίας....»
Κατά τον Ρούζβελτ «άνευ όρων παράδοση» δεν σήμαινε καταστροφή των απλών ανθρώπων στις χώρες του Άξονα, αλλά «των φιλοσοφιών, σ’ αυτές τις χώρες, που βασίζονται στην κατάκτηση και την υποδούλωση άλλων λαών».
Στο άκουσμα των λέξεων «άνευ όρων παράδοση» ο Τσώρτσιλ έστρεψε το κεφάλι του προς τον Ρούσβελτ σε μια κίνηση που υποδήλωνε έκπληξη, αφού ο ίδιος φοβόταν ότι οι λέξεις αυτές θα κατέστρεφαν την όποια αντιπολίτευση υπήρχε στο εσωτερικό της Γερμανίας και θα ενίσχυαν την αποφασιστικότητα των Ναζί να πολεμήσουν μέχρις εσχάτων, ενώ θεωρούσε ότι αν υιοθετούσαν μια πιο ήπια στρατηγική κι έφταναν σε κάποιο διακανονισμό με τους Γερμανούς, θα μπορούσαν να τους χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια για να εμποδίσουν τους Σοβιετικούς να καταλάβουν την ανατολική Ευρώπη. Προσπάθησε, όμως, να κρύψει την έκπληξή του, για να μη φανούν ρωγμές στην Αγλλο-αμερικανική συμμαχία.
«Συμφωνώ με όλα όσα είπε ο Πρόεδρος», είπε ο Τσώρτσιλ. Και υπογράμμισε τη σημασία της φιλίας του με τον Ρούζβελτ: «Ένα πράγμα που θέλω να πω είναι ότι τίποτε από όσα συμβούν σ’ αυτόν τον πόλεμο δεν θα μπουν ανάμεσα σε μένα και τον Πρόεδρο».
Η ιδέα της «άνευ όρων παράδοσης» είχε συζητηθεί διεξοδικά στη Διάσκεψη, αλλά όπως παραδέχθηκε αργότερα ο Ρούζβελτ, δεν σκόπευε να την ανακοινώσει ως επίσημη πολιτική των συμμαχικών δυνάμεων. Απλώς του προέκυψε εν τη ρύμη του λόγου...