Εμπορεύτηκε όσο κανείς άλλος τη γυναικεία σάρκα, βγάζοντας από αυτήν μια τεράστια περιουσία. Και παρότι η συμβολή του στην αμερικανική όσο και στην παγκόσμια κουλτούρα ήταν σημαντική, η παρακαταθήκη του Χιου Χέφνερ δεν έχει μόνο θετικό πρόσημο.
Έχτισε την αυτοκρατορία του μέσα από γυμνά σώματα γυναικών, ερωτικές φαντασιώσεις και προκλήσεις. Πολλοί τον αποκάλεσαν «βασικό αρχιτέκτονα της κοινωνικής επανάστασης» και της σεξουαλικής απελευθέρωσης που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960.
Κι ο ίδιος όμως δεν έχανε την ευκαιρία να υπερηφανεύεται ότι «άλλαξε την αντιμετώπιση του κόσμου απέναντι στο σεξ».
Δεν υπάρχει αμφιβολία. Ο «Χεφ» συνέβαλε στην σεξουαλική απελευθέρωση, δίνοντας στους ανθρώπους τη δυνατότητα να παραδεχτούν ότι αποτελούν και σεξουαλικά όντα, και ως τέτοια απολαμβάνουν -ή τουλάχιστον θέλουν να απολαμβάνουν- το σεξ, να μιλήσουν ανοικτά γι’ αυτό και να αποβάλουν πολλά από τα ταμπού τους.
Playboy, ένας κόσμος για άνδρες
Ωστόσο ο πατέρας της ιλουστρασιόν πρόκλησης, είχε και εξακολουθεί να έχει πολλούς επικριτές που θεωρούν ότι αντιμετώπισε τις γυναίκες ως εμπόρευμα, ως αντικείμενα και ως προϊόν πώλησης, όχι μόνο στις σελίδες του Playboy αλλά και στη ζωή του.
Ακόμη κι όταν, πριν από λίγα χρόνια, το περιοδικό ανακοίνωσε «όχι άλλο γυμνό» με στόχο να προσελκύσει τους 20άρηδες και τους 30άρηδες, παρέμεινε ένα μέρος για άνδρες. Και σύμφωνα με τους επικριτές του δεν έκανε τίποτα για να αλλάξει τη θεμελιώδη αρχή της επιχείρησής του: την μετατροπή των γυναικών σε αντικείμενα.
«Οι γυναίκες μπορούν και όντως απολαμβάνουν το σεξ και πρέπει να τους επιτρέπεται να το δείχνουν», υποστήριζε ο Χιού Χέφνερ με τους επικριτές του να απαντούν ότι όσο κι αν οι γυναίκες στις σελίδες των περιοδικών του απολάμβαναν το να φωτογραφίζονται σε αισθησιακές πόζες, αυτό δεν γινόταν με τους δικούς τους όρους αλλά ήταν υποχρεωμένες να ακολουθούν συγκεκριμένες οδηγίες από τους άνδρες που έφτιαχναν αλλά και αγόραζαν το περιοδικό.
Η Θέκλα Μόργκενροθ, ερευνήτρια για τα στερεότυπα στο πανεπιστήμιο του Exeter, δηλώνει στο BBC: «Ο Χιού Χέφνερ δεν ήταν ούτε φεμινιστής ούτε απελευθερωτής των γυναικών, όπως κάποιοι υποστηρίζουν». Μπορεί ο ίδιος και η αυτοκρατορία του να έθεσαν σε αμφισβήτηση τον πουριτανισμό που επικρατούσε τη δεκαετία του ‘50, ωστόσο στις σελίδες τους οι γυναίκες παρέμειναν σεξουαλικά αντικείμενα.
«Δεν ενδυνάμωσε τις γυναίκες. Απλώς τους έδωσε έναν ακόμη περιοριστικό ρόλο, ανάμεσα σε αυτούς που ήδη είχαν».
Σε αυτό συμφωνεί και η ακτιβίστρια Κέλι Τερτλ: «Έβαλε τις γυναίκες πίσω στη θέση του, ως αντικείμενα της ανδρικής επιθυμίας».
Μία έπαυλη – «φυλακή»
Η «αντικειμενοποίηση» των γυναικών από τον άρχοντα την πρόκλησης, δεν περιοριζόταν μόνο στις σελίδες των περιοδικών του. Κατά πολλούς εφαρμοζόταν και στη ζωή του, με τα περιβόητα «κουνελάκια» που κοσμούσαν (και διακοσμούσαν) την πανάκριβη έπαυλή του.
Πολλά είναι άλλωστε οι πρώην ένοικοι που έχουν περιγράψει τη ζωή τους στην περιβόητη έπαυλή του ως «φυλακή». Το 1963, μια δημοσιογράφος, η Γκλόρια Στάινερ πέρασε δύο εβδομάδες εκεί, προσποιούμενη ένα από τα «Κουνελάκια» του.
Η Γκλόρια Στάινερ ως «Κουνελάκι», το 1963
Αργότερα, περιέγραψε πως οι γυναίκες συνήθιζαν να υπόκεινται σε αυστηρούς κανόνες: μετά τις 9 το βράδυ απαγορευόταν να κυκλοφορούν, έπρεπε να φορούν πάντα ψηλοτάκουνα και κορσέδες που αρκούσε ακόμη και ένα φτέρνισμα για να σκιστούν, ενώ η ρουτίνα τους πριν τον ύπνο περιλάμβανε υποχρεωτικό σεξ με τον Χέφνερ. Οι άνδρες επισκέπτες απαγορεύονταν αυστηρά.
Την ώρα που η Κιμ Καρντάσιαν, cover girl του Playboy πριν από μερικά χρόνια, απέδιδε διαδικτυακά φόρο τιμής στον εκδότη του και η Πάμελα Άντερσον έκλαιγε στο Instagram με αφορμή την είδηση του θανάτου του, ένα εσωτερικό memo που είχε διαρρεύσει από μια γραμματέα του Playboy κάνει τον γύρο του διαδικτύου. Σύμφωνα με αυτό, ο Χιου Χέφνερ καταφερόταν κατά των φεμινιστριών γράφοντας: «Αυτές οι γκόμενες είναι ο φυσικός μας εχθρός. Είναι ώρα να τις πολεμήσουμε».
Γράφοντας πριν από έξι χρόνια στο φεμινιστικό περιοδικό Ms, η Γκέιλ Ντάις έγραφε: «Για τις γυναίκες, δεν υπάρχει τίποτα νοσταλγικό στον σεξισμό. Ενώ οι γυναίκες εξακολουθούν να αγωνίζονται για ισότητα, άνδρες σαν τον Χιου Χέφνερ που εξακολουθούν να εκμεταλλεύονται τις γυναίκες δεν πρέπει να θεωρούνται ως “οραματιστές”. Κάτι τέτοιο αποτελεί προσβολή για τις γυναίκες παντού».
Η αξιολόγηση της παρακαταθήκης του Χιου Χέφνερ είναι μια περίπλοκη υπόθεση, καταλήγουν οι σχολιαστές. Και μπορεί η συμβολή του στην σεξουαλική απελευθέρωση να είναι αδιαμφισβήτητη, το ίδιο όμως βέβαιη είναι και η συμβολή του σε έναν κόσμο όπου η ρυτίδα και το επιπλέον κιλό θεωρείται θανάσιμο αμάρτημα.