Αρχίζει σήμερα η δίκη του ισπανού δικαστή Μπαλτάσαρ Γκαρθόν, που κατηγορείται ότι παραβίασε ένα εθνικό «ταμπού» προσπαθώντας να ερευνήσεις υποθέσεις αγνοουμένων κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου και της δικτατορίας του στρατάρχη Φράνκο.
Οι πληγές δεν έχουν κλέισει ακόμα στην Ισπανία παρά το γεγονός ότι η δημοκρατία έχει αποκατασταθεί από το 1976. Έτσι ακόμα και μετά από τόσα χρόνια η δικαστική έρευνα προσκρούει στα ταμπού της Ιστορίας.
Ο υπερδραστήριος ισπανός δικαστής, 56 ετών, ο οποίος έγινε διεθνώς γνωστός το 1998 όταν διέταξε τη σύλληψη του χιλιανού δικτάτορα Αουγκούστο Πινοτσέτ στο Λονδίνο, ετέθη σε διαθεσιμότητα τον Μάιο του 2010 και κινδυνεύει με απαγόρευση ασκήσεως επαγγέλματος μέχρι και για 20 χρόνια.
Η δίωξη του Μπαλτάσαρ Γκαρθόν βασίσθηκε στη μήνυση των οργανώσεων της άκρας δεξιάς. Κατηγορείται για παραβίαση του νόμου περί αμνηστίας που ψηφίσθηκε τον Οκτώβριο του 1977, δύο χρόνια μετά τον θάνατο του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο, με σκοπό να επιβάλει ένα σύμφωνο σιωπής στα σκοτεινά χρόνια του Ισπανικού Εμφυλίου (1936-1939) και της δικτατορίας (1937-1975).
Το 2006, έπειτα από αγωγές οργανώσεων υπεράσπισης των θυμάτων, προσπάθησε να ανοίξει αυτόν τον οδυνηρό φάκελο και να ρίξει φως στην τύχη 114.000 εξαφανισμένων, πριν εγκαταλείψει την προσπάθεια το 2008 έχοντας έλθει αντιμέτωπος με την αντίθεση της εισαγγελίας προς μία δικαστική έρευνα η οποία δεν συνάδει με το κράτος δικαίου.
Η επιχειρηματολογία του Μπαλτάσαρ Γκαρθόν βασίσθηκε στις αρχές των διεθνών δικαστηρίων: οι εξαφανίσεις αυτές συνιστούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και δεν περιλαμβάνονται στον νόμο περί αμνηστίας.
Η δίωξη του Ισπανού δικαστή προκάλεσε έντονη πολεμική στην Ισπανία και υπενθύμισε ότι το κεφάλαιο του φρανκισμού δεν έχει κλείσει, παρά τον νόμο που ψηφίσθηκε το 2007 προς αποκατάστασιν των θυμάτων.
Οι υποστηρικτές του Ισπανού δικαστή καταγγέλλουν πολιτική συνωμοσία, τη στιγμή μάλιστα που η ίδια η εισαγγελία ζήτησε κατά την προκαταρκτική διαδικασία την απαλλαγή του κατηγορουμένου, με το επιχείρημα ότι η απόπειρα έρευνας δεν δικαιολογεί τη δίωξη.
Πολλές οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων , όπως η Διεθνής Αμνηστία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έχουν κινητοποιηθεί για να τον υποστηρίξουν, καταγγέλλοντας δικαστικό λιντσάρισμα.
Μετά την κατάθεση του δικαστή Γκαρθόν στις 31 Ιανουαρίου, 22 μάρτυρες υπεράσπισης θα καταθέσουν στο δικαστήριο, όλοι συγγενείς εξαφανισθέντων.
Το δικαστήριο απέρριψε τους μάρτυρες οι οποίοι θα κατέθεταν προς υπεράσπισιν των αρχών του διεθνούς δικαίου, όπως η πρώην εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου Κάρλα ντελ Πόντε.