Το βιβλίο «Γιος Τρομοκράτη: Η αληθινή ιστορία μιας επιλογής» είναι η ιστορία ενός παιδιού που γαλουχήθηκε στo δογματισμό και στο μίσος. Όταν μεγάλωσε, όμως, επέλεξε να ακολουθήσει ένα διαφορετικό μονοπάτι.
Ο Ελ-Σέιντ Νοσέρ ήταν ο πρώτος γνωστό ισλαμιστής τζιχαντιστής που αφαίρεσε ζωή σε αμερικανικό έδαφος. Οδηγήθηκε κατευθείαν στη φυλακή και από εκεί συνέχισε την δράση του. Το 2001 βοήθησε στο σχεδιασμό της μεγάλης τρομοκρατικής επίθεσης στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου. Ο γιος του, Ζακ Εμπραχίμ, ήταν μόλις επτά χρονών όταν πατέρας του φυλακίστηκε. Το γεγονός αυτό επηρέασε ολόκληρη τη ζωή του. Μιλήσαμε μαζί του στη διάρκεια της πρώτης του επίσκεψης στην Αθήνα και την παρουσίαση του βιβλίου στο Public στο Σύνταγμα.
Πώς θα περιγράφατε την παιδική σας ηλικία; Ποια είναι η πρώτη σας ανάμνηση από τη ζωή στο Πίτσμπεργκ;
Στις πρώτες μου αναμνήσεις έχω την εικόνα μιας πολύ αγαπημένης και ευτυχισμένης οικογένειας. Ο πατέρας μου έγινε φανατικός όταν ήμουν γύρω στα έξι, οπότε και οι περισσότερες παιδικές αναμνήσεις μου είναι εκείνες μιας αρμονικής και ευτυχισμένης παιδικής ηλικίας. Θυμάμαι χαρακτηριστικά την ημέρα που μαζί με τους γονείς μου επισκεφτήκαμε το Κένιγουντ Παρκ, ένα μεγάλο πάρκο ψυχαγωγίας στο Πίτσμπεργκ. Ο πατέρας μου μας πήγαινε συχνά εκεί για να διασκεδάσουμε. Του άρεσε ακόμη να κάνουμε μεγάλες βόλτες με το αυτοκίνητο, περνούσαμε ωραία.
Μέσα από το βιβλίο ο πατέρας σας φαίνεται πραγματικά πολύ συμπαθητικός: είναι ζεστός άνθρωπος, προστατευτικός, του αρέσει να παίζει μαζί σας, να σας λέει αστεία και να σας κάνει να γελάτε. Την πρώτη φορά που μπήκε στη φυλακή εσείς ήσασταν επτά ετών, ενώ την τελευταία φορά που τον είδατε ήσασταν δεκατριών. Πώς ήταν η ζωή στο σπίτι αφού έφυγε; Πώς νιώσατε εσείς; Άλλαξαν τα συναισθήματά σας απέναντι του εκείνη την περίοδο;
Όταν ο πατέρας μου πήγε στη φυλακή, η ζωή μας έγινε πολύ δύσκολη. Δεν είχαμε αρκετά χρήματα, οπότε ζούσαμε σε φτωχές και κακόφημες γειτονιές. Δεν πήγα σε καλά σχολεία. Η φυλάκιση αυτή είχε σαν αποτέλεσμα να δέχομαι άγριες επιθέσεις και εκφοβισμούς. Αισθανόμουν πολύ άσχημα, εκείνη την περίοδο, μού έλειπε πάρα πολύ. Ακόμη και σήμερα ένα από τα πράγματα που επηρεάζουν τις σχέσεις μου με τον πατέρα μου είναι ακριβώς όλες εκείνες οι δυσκολίες που πέρασα όταν εκείνος ήταν στη φυλακή. Μου συμβαίνει συχνά να σκέφτομαι «αν στ’ αλήθεια νοιαζόσουν για την οικογένειά μας, δεν θα είχες πάει στη φυλακή».
Πιστεύω πώς ένα κομβικό σημείο στην ιστορία του πατέρα σας ήταν η άδικη κατηγορία της Μπάρμπαρα το 1985. Έχω την αίσθηση ότι από εκείνο το σημείο και μετά όλα άλλαξαν. Ένας έντιμος άντρας που κατηγορείται για βιασμό, δεν μπορεί παρά να νιώθει ντροπή, ταπείνωση και συνάμα οργή. Η μουσουλμανική κοινότητα αθώωσε τον πατέρα σας, αλλά η κατηγορία ήταν πολύ βαριά, το όνομά του δεν καθάρισε ποτέ. Ποια είναι η γνώμη σας; Πιστεύετε ότι το περιστατικό αυτό ήταν καθοριστικό για όλα όσα ακολούθησαν;
Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο. Όπως έχουμε δει σε αναρίθμητες περιπτώσεις ανθρώπων που κάνουν επιθέσεις σε αθώους πολίτες, σχεδόν πάντοτε οι άνθρωποι αυτοί έχουν ζήσει κάποιες εμπειρίες που τους έχουν απομονώσει από την υπόλοιπη κοινωνία. Πιστεύω ότι η σχέση του πατέρα μου με τη μουσουλμανική κοινότητα ήταν πολύ σημαντική για εκείνον, ήταν κάτι που τον ένωνε με την πίστη του και με την οικογένειά του. Όταν η καλή του φήμη καταστράφηκε, ο πατέρας μου απομακρύνθηκε από την κοινότητα. Ήταν σαν να έσπασε ένα κομμάτι. Λίγο μετά τη μετακόμιση της οικογένειας στο Νιου Τζέρσι, εκείνος ξεκίνησε να έχει επαφές με ανθρώπους όπως ο τυφλός σεΐχης Ομάρ Αμπντέλ-Ραχμάν.
Δεν είναι εύκολο για έναν έφηβο να ζει με ένα τόσο βαρύ φορτίο. Προσπαθήσατε να κρατήσετε το μυστικό της φυλάκισης του πατέρα σας για πολλά χρόνια· αλλάξατε το όνομά σας και μετακομίσατε πάνω από είκοσι φορές. Κάποια στιγμή, εκεί γύρω στα 16, αποκαλύψατε την αλήθεια στους δυο καλύτερους φίλους σας. Πώς πήρατε αυτή την απόφαση; Ήταν κάτι που απλά συνέβη; Είχατε απλώς βαρεθεί να κρύβεστε και λέτε ψέματα ή είχε να κάνει με κάποιες βαθύτερες σκέψεις σας;
Η αλήθεια είναι ότι είχα κουραστεί πάρα πολύ να λέω ψέματα για τον πατέρα μου. Βρισκόμουν στην εφηβεία και ένιωθα ότι με τόσα ψέματα δεν μπορούσα να είμαι ο εαυτός μου εκατό τοις εκατό. Και επειδή ο κόσμος με είχε κατακρίνει άπειρες φορές για τις πράξεις του πατέρα μου, σκεφτόμουν, στο πίσω μέρος του μυαλού μου, ότι ίσως οι φίλοι μου δεν θα ήταν φίλοι μου αν ήξεραν την αλήθεια. Χρειαζόταν λοιπόν να ξέρω. Αισθάνθηκα την ανάγκη να είμαι ειλικρινής με τους ανθρώπους που ήταν δίπλα μου.
Η θρησκεία είχε σημαντική θέση στην οικογένεια σας. Τι γνώμη έχετε για τη θρησκεία γενικότερα; Γιατί είναι τόσο σημαντική; Γιατί οι άνθρωποι είναι ικανοί ακόμη και να σκοτώσουν «στο όνομα του θεού»;
Θα ήθελα να σας πω ότι, παρόλο που είμαι άθεος, δεν εγκατέλειψα τη θρησκεία του Ισλάμ εξαιτίας των πράξεων του πατέρα μου. Ήξερα πολύ καλά πως όλα όσα έκανε ήταν έξω από την κλασική ερμηνεία του Ισλάμ. Εγώ απλώς έπαψα να πιστεύω, έχασα την πίστη μου. Η ιδέας ενός απεριόριστου, πανίσχυρου και φιλεύσπλαχνου θεού που μας δημιουργεί και μετά μας κρίνει, εις τους αιώνας των αιώνων, για το γεγονός ότι είμαστε έτσι όπως μας δημιούργησε, μου φαινόταν πολύ ανθρώπινη. Στα μάτια μου όλο αυτό δεν έχει τίποτε το θεϊκό. Ωστόσο, δεν είμαι άνθρωπος που θα θυμώσω με εκείνους που πιστεύουν σε έναν τέτοιο θεό. Από τις απαρχές της θρησκείας πάντοτε υπήρχαν διαφορετικές ερμηνείες. Για τον λόγο αυτό πιστεύω πως οι θρησκευτικές πεποιθήσεις δεν είναι απλώς αντανάκλαση της θρησκείας, είναι περισσότερο η αντανάκλαση του εαυτού μας. Ωστόσο αισθάνομαι τυχερός που συνεργάζομαι με θρήσκους ανθρώπους σε όλον τον κόσμο για την υποστήριξη των δικαιωμάτων όλων ανεξαιρέτως των ανθρώπων. Πολλοί από εμάς, ασχέτως των θρησκευτικών μας πεποιθήσεων, συμμεριζόμαστε αυτές τις απόψεις.
Μίσος, εκδίκηση, θάνατος… Πώς καταφέρατε να σπάσετε αυτό τον φαύλο κύκλο και να προχωρήσετε επιλέγοντας τον δρόμο της συμπόνιας και της κατανόησης; Πόσο δύσκολο ήταν να ξεφύγετε από τη βαριά σκιά του πατέρα σας;
Ο εκφοβισμός με τον οποίο ήρθα αντιμέτωπος στην παιδική μου ηλικία μού έμαθε πάρα πολλά για το τι σημαίνει να σε κρίνουν για πράγματα για τα οποία δεν έχεις καμία ευθύνη ή κανέναν έλεγχο. Η καταγωγή μου, η θρησκεία μου, το νέο παιδί στο σχολείο, όλα ήταν προβληματικά. Ακριβώς γι’ αυτό πάντοτε ήμουν πολύ προσεκτικός στο να κρίνω κάποιον για αυτούς τους αυθαίρετους λόγους. Δεν ήθελα να κάνω τους άλλους να αισθάνονται όπως με είχαν κάνει εμένα να αισθάνομαι όταν ήμουν μικρός.
Πώς αποφασίσατε να διηγηθείτε την ιστορία σας; Τι είναι αυτό που θα θέλατε να πείτε στους αναγνώστες σας;
Ήθελα να δείξω στους ανθρώπους ότι ακόμη και εκείνοι που έχουν μάθει να μισούν, δεν είναι υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν αυτό το μονοπάτι. Είμαστε άνθρωποι, η αγάπη, η συμπόνια, η ενσυναίσθηση είναι πιο ισχυρά όπλα από το μίσος.