Αν περιοριστεί κανείς στο… υπερπλεόνασμα των 3,8 δις ευρώ στον Κρατικό Προϋπολογισμό θα έχει μείνει μόνο στη μια όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη είναι σαφώς λιγότερο λαμπερή και αναμφίβολα επιβάλλει προβληματισμό για τη συνέχεια.
Το πρώτο αβίαστο συμπέρασμα που προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων για το 11μηνο του 2016 είναι ότι τα φορολογικά μέτρα που επιβλήθηκαν την περασμένη Άνοιξη και έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται από το καλοκαίρι- η συνέχεια από 1/1/2017 με νέες αυξήσεις έμμεσων φόρων- ήταν πολύ περισσότερα απ’ όσα χρειάζονταν για να καλυφθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι. Κοινώς, προτιμήθηκε η υπερφορολόγηση, με σαφή υποεκτίμηση των προσδοκώμενων εσόδων, προκειμένου να αποφευχθούν οι δυσάρεστες εκπλήξεις στη συνέχεια. Από την άλλη, δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς ότι από τα μέσα του καλοκαιριού η ένταση των προληπτικών φορολογικών ελέγχων, ο καλύτερος συντονισμός τους και η αναβίωση των πιο «τσουχτερών» κυρώσεων (48ωρα «λουκέτα»), βοήθησαν στο να συμμαζευτεί το χάος στη μικρομεσαία φοροδιαφυγή.
Με αυτά τα δεδομένα, με τη συμπλήρωση του 11μήνου καταγράφεται υπέρβαση κατά 1,072 δις ευρώ στα φορολογικά έσοδα και κατά 1,447 δις ευρώ στο σύνολο των καθαρών εσόδων του τακτικού Προϋπολογισμού, ενώ ειδικά όσον αφορά στο Νοέμβριο η υπέρβαση ήταν της τάξης των 527 εκατ. ευρώ.
Ένα πρώτο στοιχείο προβληματισμού εντοπίζεται στα έσοδα από τους ΕΦΚ πετρελαιοειδών, τα οποία εμφανίζονται μειωμένα κατά 34 εκατ. ευρώ σε σχέση με το στόχο, σε αντίθεση με τα αντίστοιχα έσοδα του ΦΠΑ που είναι αυξημένα κατά 15 εκατ. ευρώ. Αν και τα μεγέθη είναι μικρά, δείχνουν ότι η κατανάλωση- όπως αυτή αποτυπώνεται στους ΕΦΚ- συνεχίζει να μειώνεται και η κατάσταση για τα έσοδα σώζεται λόγω των αυξανόμενων λιανικών τιμών στα καύσιμα καθώς και της αύξησης του ΦΠΑ στο 24%. Ωστόσο, με δεδομένο ότι από 1/1 το υπουργείο Οικονομικών προσδοκά από τη νέα αύξηση των ΕΦΚ σε βενζίνη και πετρέλαιο κίνησης μια «ένεση» στα έσοδα, είναι προφανές ότι η μείωση της ζήτησης και της κατανάλωσης, θέτει εν αμφιβόλω το στόχο για 422 εκατ. ευρώ.
Το δεύτερο στοιχείο προβληματισμού είναι ότι το Κράτος παραμένει κακοπληρωτής έναντι των πολιτών του, εφαρμόζοντας ετσιθελικά έναν υποχρεωτικό εσωτερικό δανεισμό. Το πρώτο δεδομένο είναι ότι οι επιστροφές φόρου είναι 201 εκατ. ευρώ λιγότερες από το στόχο του 11μήνου, ενώ ειδικά όσον αφορά στο Νοέμβριο η υστέρηση είναι της τάξης των 111 εκατ. ευρώ. Το δεύτερο δεδομένο είναι ότι οι πληρωμές του Δημοσίου προς τους ιδιώτες προχωράνε με ρυθμούς χελώνας. Αυτό προκύπτει κατ’ αρχάς από τα στοιχεία των δαπανών, όπου πολύ απλά φαίνεται ότι πλην μισθών- συντάξεων, όλες οι υπόλοιπες πληρωμές έχουν «φρενάρει» και ως εκ τούτου το σύνολο των πρωτογενών δαπανών είναι μειωμένο κατά 846 εκατ. ευρώ από το στόχο. Η εικόνα της εσωτερικής στάσης πληρωμών ενισχύεται και από το σταθερά υψηλό ποσό των ληξιπρόθεσμων οφειλών (4,7 δις ευρώ τον Οκτώβριο), παρά τη ροή από τον ESM. Την εικόνα αυτή συμπληρώνει το «φρένο» και στο ΠΔΕ- της τάξης των 1,084 δις ευρώ- που λειτουργεί διαχρονικά ως το… αμορτισέρ του Κρατικού Προϋπολογισμού.