Ο λαϊκιστής ακροδεξιός υποψήφιος Νόρμπερτ Χόφερ ηττήθηκε -μάλλον απρόσμενα καθαρά- στις προεδρικές εκλογές στην Αυστρία.
Σίγουρα είναι μια καλή εξέλιξη για τη χώρα και την Ε.Ε., αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι απομακρύνθηκε οριστικά η απειλή, επισημαίνει σε ένα άρθρο γνώμης το έγκυρο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel.
Η Αυστρία απέφυγε ευτυχώς τη δυσάρεστη έκπληξη. Στο ύπατο αξίωμα της χώρας αναδείχθηκε ένας εχέφρων πολιτικός, ο Αλεξάντερ Βαν ντερ Μπέλεν. Ο πρώην επικεφαλής των Πρασίνων είναι Ευρωπαίος εκ πεποιθήσεως και θα συνεργαστεί στενά -και αρμονικά, όπως όλοι ελπίζουν- με την κυβέρνηση της χώρας. Ως εκ τούτου, δεν χρειάζεται να αναρωτιέται πλέον κανείς κατά πόσον ο ηττημένος υποψήφιος του ακροδεξιού FPÖ, Νόρμπερτ Χόφερ, θα κάνει πράξει τις απειλές που επαναλάμβανε με κάθε ευκαιρία στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας: ότι θα είναι ένας «ισχυρός» πρόεδρος κι ότι «αν παραστεί ανάγκη θα απολύσει την κυβέρνηση».
Ωστόσο, η νίκη του Βαν ντερ Μπέλεν δεν προσφέρει τίποτε περισσότερο στην Αυστρία και την Ευρώπη από μια ανάσα... Για την Αυστρία, η ήττα του λαϊκιστή Χόφερ απέχει μακράν από το να μπορεί να ερμηνευτεί ως καθοδική πορεία του FPÖ. Φυσικά, μια νίκη του υποψηφίου του θα έδινε φτερά στο ακροδεξιό κόμμα. Αλλά το FPÖ θα επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί προς ίδιον όφελος ακόμη κι αυτή την ήττα. Σε τελική ανάλυση, πάνω απ' το 45% του εκλογικού σώματος ψήφισε τον Χόφερ. Κι αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, που ενθαρρύνει τον ηγέτη του κόμματος, τον Χάιντς Κρίστιαν Στράχε, για τους δικούς του στόχους. Ο Στράχε θέλει να γίνει ο επόμενος καγκελάριος της Αυστρίας και στις δημοσκοπήσεις το FPÖ προηγείται εδώ και μήνες καθαρά των Σοσιαλδημοκρατών και των Συντηρητικών.
Αυστρία: Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα
Αλλά και για την Ευρώπη η νίκη του Βαν ντερ Μπέλεν προσφέρει μόνον μια παροδική ανάσα. Τι θα γίνει αν τον ερχόμενο Μάρτιο θριαμβεύσει ο ακροδεξιός λαϊκιστής Γκέερτ Βίλντερς στις ολλανδικές εκλογές; Ή αν εκλεγεί -όσο απίθανο κι αν ακούγεται- πρόεδρος της Γαλλίας η ηγερία του Εθνικού Μετώπου Μαρίν Λεπέν και στήσει δημοψήφισμα για την έξοδο της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας της ευρωζώνης από την ΕΕ;
Πώς θα αποτραπεί, λοιπόν, μια περαιτέρω άνοδος των δεξιών λαϊκιστών στην Ευρώπη; Το ερώτημα είναι πιεστικό και η περίπτωση της Αυστρίας αξίζει να μελετηθεί. Η χώρα αυτή -όσο καμία άλλη στη Γηραιά Ηπειρο- αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς μπορεί να διαλυθεί μια δημοκρατία όταν παραμένει επί μακρόν στην εξουσία ένας συνασπισμός των δύο μεγαλύτερων πολιτικών δυνάμεων. Με εξαίρεση κάποια σύντομα διαλείμματα, οι Σοσιαλδημοκράτες (SPÖ) κι οι Συντηρητικοί (ÖVP) κυβερνούν μαζί εδώ και δεκαετίες. Κι αν η συγκατοίκησή τους όλα αυτά τα χρόνια στην εξουσία δεν ήταν ο μεγάλος έρωτας, ωστόσο δεν αντιμάχονταν σθεναρά οι μεν τους δεν και η χώρα προχωρούσε με σταθερά -αν και όχι θεαματικά- βήματα.
Απούσα η μεταρρυθμιστική βούληση
Ωστόσο, η κατάσταση αυτή έχει αλλάξει προ πολλού: σε σύγκριση με την ΕΕ, η μηχανή της αυστριακής οικονομίας παρουσιάζει έντονα σημάδια κόπωσης, η ανεργία αυξάνεται και η κυβέρνηση δεν δείχνει σχεδόν καμία μεταρρυθμιστική βούληση. Και οι δύο κυβερνητικοί εταίροι -Σοσιαλδημοκράτες και Συντηρητικοί- δίνουν την εντύπωση ότι περί άλλα τυρβάζουν, πώς δηλαδή να μην πιστωθούν οι αντίπαλοι τις όποιες κυβερνητικές επιτυχίες. Η απώλεια εμπιστοσύνης των δύο κομμάτων είναι τεράστια, αφού στην τελευταία εκλογική ανάμετρηση μόλις που κατάφεραν να σχηματίσουν πλειοψηφία.
Το FPÖ οφείλει σε μεγάλο βαθμό την άνοδό του και σ' αυτή την κόπωση ολοένα και περισσότερων ψηφοφόρων από την «αιώνια», όπως τη νιώθουν, συμμαχία SPÖ και ÖV. Οι ακροδεξιοί λαϊκιστές καταφέρνουν να παρουσιάζονται ως φορέας αλλαγής, ένα αντισυστημικό κόμμα που θα ανατρέψει το «καρτέλ» Σοσιαλδημοκρατών και Συντηρητικών.
Το παράδειγμα της Αυστρίας προκαλεί πονοκεφάλους στην άλλη πλευρά των συνόρων. Βέβαια, η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) δεν παίζει στο Βερολίνο ούτε στοιχειωδώς τον ρόλο που παίζει το FPÖ στα πολιτικά πράγματα της Αυστρίας. Ευδοκιμεί, όμως, σε ένα παρόμοιο έδαφος, όπως οι ακρδεξιοί λαϊκιστές στη Βιέννη. Κι αν θέλουν η Ανγκελα Μέρκελ, ο Χορστ Ζεεχόφερ κι ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ να εμποδίσουν μια περαιτέρω άνοδο του Afd, τότε θα πρέπει να συνάψουν συμμαχίες πέραν του λεγόμενου «μεγάλου συνασπισμού».
Κι αυτό γιατί η Δημοκρατία χρειάζεται όχι μόνον σταθερές κυβερνήσεις, αλλά και μια ισχυρή αντιπολίτευση και εναλλαγή στην εξουσία. Ειδάλλως, το σύστημα «κολλάει», αφήνοντας χώρο για κόμματα στο αριστερό ή το δεξιό περιθώριο...