Η μυστηριώδης ταπετσαρία του Le Corbusier – 57 χρόνια μετά, έφτασε στην Οπερα του Σίδνεϊ [εικόνες]

Ο αρχιτέκτονας της διάσημης Οπερας του Σίδνεϊ Γερν Ούτσον, είχε παραγγείλει στον Le Corbusier την ταπετσαρία το 1958, για να εκτεθεί στην Οπερα. Την κρέμασε όμως στο σπίτι του!

Η Οπερα του Σίδνεϊ θεωρείται ένα από τα σύγχρονα ορόσημα της Αρχιτεκτονικής και έχει χαρακτηριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από τον ΟΗΕ (2007) ενώ ακόμα ήταν εν ζωή ο αρχιτέκτονας που τη δημιούργησε, ο Δανός Γερν Ούτσον.

Η Οπερα του Σίδνεϊ, σήμερα θεωρείται Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από τον ΟΗΕ

Οταν το 1957 ο 39χρονος τότε αρχιτέκτονας Γερν Ούτσον κέρδισε αναπάντεχα, ανάμεσα σε 233 υποψηφίους, τον διεθνή διαγωνισμό για την ανέγερση της Οπερας του Σίδνεϊ, την οραματίστηκε σαν ένα έργο τέχνης, γεμάτο έργα τέχνης, το οποίο θα φιλοξενούσε έργα τέχνης. Με αυτή τη λογική σχεδίασε το εντυπωσιακό κτίριο και με αυτή τη λογική άρχισε αμέσως να αναθέτει σε καλλιτέχνες του μοντερνισμού τη δημιουργία έργων τέχνης που θα τοποθετούνταν μέσα στο κτίριο, όταν αυτό θα ολοκληρωνόταν. Ηθελε η μοντέρνας αρχιτεκτονικής Οπερα που μοιάζει με γλυπτό, να γεμίσει με Πικάσο, Ματίς και άλλους διάσημους μοντερνιστές της εποχής.

Ο Δανός αρχιτέκτονας Γερν Ούτσον ήταν 39 ετών όταν του ανατέθηκε κατόπιν διαγωνισμού ο σχεδιασμός της Οπερας

Ενας από αυτούς, ήταν και το ιερό τέρας της μοντέρνας αρχιτεκτονικής, ο Γάλλος Le Corbusier, ίνδαλμα τότε του νεαρού Ούτσον. Ο Ούτσον έγραψε το 1958 μία επιστολή προς τον Le Corbusier στην οποία του εξηγούσε ποιο ήταν το όραμά του για την όπερα, και του ζήτησε να συμβάλλει με ένα δικό του έργο στο εν λόγω κτίριο. Ο Γάλλος αρχιτέκτονας ήταν ελεύθερος να δημιουργήσει ό,τι ήθελε στη λογική: διακόσμηση, χαλιά και πίνακες ζωγραφικής. Φυσικά ο Le Corbusier εκείνη την εποχή βρισκόταν στο απόγειο της δόξας του, και ο Ούτσον δεν περίμενε να λάβει απάντηση... αλλά μη έχοντας τίποτα να χάσει, έκανε την προσπάθεια να τον προσεγγίσει. Μαζί με την επιστολή του έστειλε και σχέδια της Οπερας, για να του δείξει πόσο πολύ θα ταίριαζε ένα μοντέρνο έργο μέσα σε αυτήν.

Ο Γάλλος αρχιτέκτονας Le Corbusier, δέχτηκε την πρόσκληση του Γερν Ούτσον να φιλοτεχνήσει ένα έργο τέχνης για την Οπερα του Σίδνεϊ

Τελικά ο Γάλλος απάντησε στην επιστολή και δέχτηκε να φιλοτεχνήσει κάτι για την Οπερα. Προφανώς, έμπειρος ων, διέκρινε στα σχέδια του Γερν Ούτσον, που παρέπεμπαν σε ξεφλουδισμένο πορτοκάλι, κάτι ενδιαφέρον. Εννοείται πως δικαιώθηκε εκ των υστέρων, αφού η Οπερα θεωρείται σήμερα ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα κτήρια παγκοσμίως και ο Ούτσον κέρδισε το Βραβείο Πρίτσκερ (αντίστοιχο του Νομπέλ στην Αρχιτεκτονική).

Η ταπετσαρία που έστειλε ο Le Corbusier στο σπίτι του Γερν Ούτσον. Ο τίτλος αυτής «Τα ζάρια ερρίφθησαν»

Ετσι το 1960 έστειλε στον Γερν Ούτσον, το δημιούργημά του, την περίφημη κόκκινη ταπετσαρία από μαλλί, 6,5 τ.μ., υπογεγραμμένη και με τον γαλλικό τίτλο «Les Dés Sont Jetés» (=τα ζάρια ερρίφθησαν). Το έργο παρέλαβε ο Δανός αρχιτέκτονας στο σπίτι του στη Δανία και το κρέμασε πάραυτα στην τραπεζαρία του, με σκοπό όταν θα ολοκληρωθεί η Οπερα να το μεταφέρει στο Σίδνεϊ.

Η ταπετσαρία έμεινε στο σπίτι του Ούτσον - στη φωτογραφία το γραφείο του, βραβευμένου με Πρίτσκερ, αρχιτέκτονα

Η σύζυγος του Ούτσον, Λις, έγραψε μια ευχαριστήρια επιστολή στον Le Corbusier το 1960: «Είναι καθημερινή πηγή ευχαρίστησης και ομορφιάς, όχι μόνο για μας και τα παιδιά μας αλλά και για όλους τους φίλους και τους καλεσμένους μας. Εχει δώσει στο σπίτι μας τόση ομορφιά, που δεν έχω λόγια να την περιγράψω».

Ο Γερν Ούτσον το 1960, φωτογραφημένος με τη μακέτα της Οπερας, στο σπίτι του, μπροστά στην ταπετσαρία

Τουλάχιστον ο Ούτσον και η σύζυγός του χάρηκαν με το κομμάτι αυτό που προοριζόταν για την Οπερα, γιατί η ίδια η Οπερα, σύντομα θα τους γέμιζε πίκρες. Τότε ήταν ήδη 1960, η ανάθεση για το έργο είχε γίνει από το 1957 και η κατασκευή δεν προχωρούσε. Οι εργασίες καθυστερούσαν, οι προϋπολογισμοί τινάζονταν στο αέρα, άλλαξε η κυβέρνηση της Αυστραλίας, οι νέοι κυβερνητικοί και άλλοι οικονομικοί παράγοντες κατέκριναν τα αρχιτεκτονικά σχέδια του Γερν Ούτσον ως ανεδαφικά, μη ρεαλιστικά, πανάκριβα.

Οι φοιτητές Αρχιτεκτονικής της Αυστραλίας, διαδηλώνουν υπέρ του Γερν Ούτσον, όταν η κυβέρνηση της Αυστραλίας τον ανάγκασε να παραιτηθεί από την κατασκευή της Οπερας του Σίδνεϊ

Ο Υπουργός Δημοσίων Εργων της νέας κυβέρνησης, Ντέβιντ Χιούζ, ζητούσε από τον Ούτσον κάθε λίγο τον λογαριασμό για να τα κόστη και αρνούνταν να πληρώσει τις τρέχουσες εργασίες. Επίσης ο Ούτσον γνώριζε πως η κόρη του Υπουργού, σε προεκλογικό πάρτι είχε δηλώσει πως μία από τις πρώτες δουλειές του πατέρα της, όταν κέρδιζαν τις εκλογές, ήταν «να κλωτσήσει τον Ούτσον». Τελικά ο αρχιτέκτονας αποφάσισε πάρα πολύ εκνευρισμένος και βαθιά απογοητευμένος να παραιτηθεί από το έργο το 1966. Εκλεισε το γραφείο του στην Αυστραλία και ορκίστηκε να μην ξαναπατήσει το πόδι του στην ήπειρο.

Ο Αυστραλός αρχιτέκτονας Πίτερ Χολ, ανέλαβε να ολοκληρρώσει την Οπερα, μετά την παραίτηση του Ούτσον

Και τότε, σχεδόν αμέσως, η νέα κυβέρνηση ανέθεσε την ολοκλήρωση της Οπερας στο Πίτερ Χολ. Οταν ανακοινώθηκε η ανάθεση, ξεσηκώθηκε κύμα κατακραυγής στην Αυστραλία. Ο Χολ κατηγορήθηκε για αντιεπαγγελματισμό, επειδή δέχθηκε να ολοκληρώσει την κατασκευή που βασιζόταν σε σχέδια άλλου αρχιτέκτονα και εξοστρακίστηκε από την αρχιτεκτονική κοινότητα.

Ο Πίτερ Χολ με την αρχιτεκτονική ομάδα του. Εξαιτίας της αποδοχής του να ολοκληρώσει την Οπερα, εξοστρακίστηκε από την αριτεκτονική κοινότητα

Δημοσιεύματα της εποχής τον χαρακτήριζαν ως απεργοσπάστη και μέτριο αρχιτέκτονα, που δεν επρόκειτο ποτέ με τα δικά του σχέδια να αναλάβει τέτοιας κλίμακας έργο. Στην πραγματικότητα ο Πίτερ Χολ προτού κάνει αίτηση για το έργο είχε μιλήσει με τον Ούτσον και ο τελευταίος τον είχε βεβαιώσει ότι δεν επρόκειτο ποτέ να ξαναπατήσει στην Αυστραλία.

Το 1973 η Βασίλισσα Ελισάβετ της Αγγλίας εγκαινίασε την Οπερα του Σίδνεϊ. Το όνομα του Γερν Ούτσον, δεν αναφέρθηκε καμία φορά κατά τη διάρκεια της τελετής

Τελικά ο Χολ ολοκλήρωσε το έργο και τα εγκαίνια έγιναν το 1973. Το όνομα του Ούτσον δεν αναφέρθηκε ούτε μια φορά στην τελετή και σε κανένα συνοδευτικό κείμενο. Και ο Πίτερ Χολ δεν ξαναδούλεψε. Πέθανε το 1995, 64 ετών, άπορος και αλκοολικός. Ο γιος Γουίλι Χολ, του λέει πως ο πατέρας του έπεσε θύμα «εκείνου του απίστευτου κτιρίου».

Η Οπερα του Σίδνεϊ άλλαξε για πάντα την αρχιτεκτονική αισθητική της Αυστραλίας

Οσο για την Οπερα, 35 χρόνια μετά, το 2000, κάλεσε τον Γερν Ούτσον, να σχεδιάσει την ανακαίνιση του κτηρίου από τη Δανία (αφού ο ίδιος αρνούνταν να ξαναπατήσει στην Αυστραλία) και εν συνεχεία το 2004 του αφιέρωσε μία αίθουσα στο φουαγιέ, το Utzon Room.

Ο Γερν Ούτσον σχεδίασε την ανακαίνιση της Οπερας το 2000 από τη Δανία - είχε ορκιστεί, μετά την παραίτησή του το 1966, να μην ξαναπατήσει στην Αυστραλία

Ο Γερν Ούτσον πέθανε 4 χρόνια μετά, το 2008 και δεν έστειλε ποτέ την ταπετσαρία του Le Corbusier στην Οπερα. Την κράτησε όλα τα χρόνια ως ενθύμιο αυτής της πολύ κακής επαγγελματικής στιγμής, κρεμασμένη στην τραπεζαρία, για να του θυμίζει αυτό που δεν ήθελε να ξεχάσει.

Πριν από λίγες μέρες έγιναν τα αποκαλυπτήρια της ταπετσαρίας του Le Corbusier στην Οπερα του Σίδνεϊ

Μετά τον θάνατό του η ταπετσαρία παρέμεινε στην οικογένειά του, μέχρι τον περασμένο Ιούνιο, όταν τα παιδιά του αποφάσισαν να πουλήσουν τη συλλογή έργων τέχνης του πατέρα τους σε δημοπρασία. Στη δημοπρασία αυτή, η περίφημη ταπετσαρία αγοράστηκε από την Οπερα του Σίδνεϊ αντί 413.000 δολαρίων.

Ο Le Corbusier, πάντα αναταρεπτικός, ένωσε τελικά, μετά θάνατον, το όνομα του Γερν Ούτσον, με το δημιούργημά του, την Οπερα του Σίδνεϊ

Κι έτσι πριν από λίγες μέρες, 57 χρόνια μετά την ανάθεση στον Le Corbusier και μετά τον θάνατο, την πίκρα και την καταστροφή, όλων όσων ενεπλάκησαν σ' αυτή την ιστορία, η μάλλινη κατακόκκινη ταπετσαρία, κρεμάστηκε επιτέλους μέσα στην Οπερα του Σίδνεϊ, στο φουαγέ του Γερν Ούτσον. Για να θυμίζει στους νεότερους τα λάθη του παρελθόντος.