Τα τελευταία χρόνια, παρά την οικονομική κρίση, τα προβλήματα και τη γενικότερη απαισιοδοξία που επικρατεί, νέοι εκδότες έχουν κάνει αισθητή την παρουσία τους στο χώρο του βιβλίου. Άνθρωποι που έχουν δουλέψει πολλά χρόνια στις εκδόσεις και αγαπούν το καλό βιβλίο προτείνουν ιδιαίτερα κείμενα και σχεδιάζουν άρτιες εκδόσεις που ξεχωρίζουν για την αισθητική τους.
Αντίποδες, Ασίνη, Μωβ Σκίουρος και Ποικίλη Στοά είναι μικροί αλλά ξεχωριστοί εκδοτικοί οίκοι που μας θυμίζουν τις εποχές που ο κάθε εκδότης είχε μια ιδιαίτερη ταυτότητα και χαρακτηριζόταν από τις επιλογές του.
- Οι εκδόσεις ΑΝΤΙΠΟΔΕΣ
Πίσω από τους Αντίποδες βρίσκονται ο Θοδωρής Δρίτσας και ο Κώστας Σπαθαράκης, δυο άνθρωποι με μακρά θητεία στο χώρο του βιβλίου. Ο εκδοτικός οίκος ιδρύθηκε το 2014 και προκάλεσε αμέσως αίσθηση, αφού το πρώτο τους βιβλίο, το «Γκιακ» του Δημοσθένη Παπαμάρκου, διαβάστηκε πολύ, συζητήθηκε ακόμη περισσότερο, έγινε best seller και βραβεύτηκε από τον «Αναγνώστη». Πότε ήταν η τελευταία φορά που μια συλλογή διηγημάτων προκάλεσε τόσο μεγάλη αίσθηση στο αναγνωστικό κοινό; Το «Γκιακ» ήταν ένα στοίχημα κερδισμένο για τους νέους εκδότες που τόλμησαν να κάνουν μια διαφορετική λογοτεχνική πρόταση.
Πότε δημιουργήθηκαν οι Αντίποδες; Πώς ξεκινήσατε; Πώς προέκυψε η ονομασία του εκδοτικού οίκου;
Οι Αντίποδες υπήρχαν στο μυαλό μας για αρκετά χρόνια, ιδρύθηκαν στα μέσα του 2014 και κυκλοφόρησαν τα πρώτα τους βιβλία τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Εργαζόμασταν και οι δύο στο χώρο του βιβλίου ως μεταφραστές και επιμελητές, και είχαμε επομένως την απαραίτητη τεχνογνωσία για να κάνουμε το πρώτο βήμα. Ξέραμε, επίσης, ότι ένα τέτοιο εγχείρημα έχει νόημα μόνο αν το υποστηρίξει κανείς με κέφι και προσωπική εργασία. Δεν μας ενδιέφερε πάντως η θέση του εκδότη, αλλά θέλαμε να έχουμε αυτή τη συνολική εποπτεία της παραγωγής του βιβλίου και την άμεση σχέση με τους αναγνώστες, την εξωστρέφεια δηλαδή που λείπει από τη μοναχική και αφανή δουλειά του μεταφραστή και του επιμελητή. Οι «αντίποδες» είναι λοιπόν δύο ανάποδοι τύποι που βλέπουν τον κόσμο της λογοτεχνίας και της θεωρίας αντεστραμμένο, και θέλουν να ενστερνιστούν και άλλοι αυτή την αναποδιά.
Ήταν σαφές το στίγμα του εκδοτικού οίκου από την αρχή; Γνωρίζατε τι είδους βιβλία θέλετε να εκδώσετε;
Στόχος μας ήταν να έχουν τα βιβλία μας μια ενιαία λογική, τόσο ως προς την αισθητική και την τυπογραφία όσο και ως προς τη λογοτεχνική προσέγγιση. Αυτό όμως δεν συμπυκνώνεται σε ένα συγκεκριμένο και σαφές στίγμα, ιδεολογικό ή καλλιτεχνικό. Δύο πράγματα μας ενδιέφεραν πιο πολύ: πρώτον, να στρέψουμε, στο μέτρο των δυνάμεών μας, το ενδιαφέρον προς λογοτεχνικές και θεωρητικές κατευθύνσεις που δεν έχουν το χώρο που θα έπρεπε στην εκδοτική παραγωγή· και δεύτερον, να κρατήσουμε μια σταθερή εκδοτική λογική που θα επιτρέπει στον αναγνώστη να αποκτήσει μια σχέση εμπιστοσύνης με τις επιλογές μας.
Ποιο ήταν το πρώτο βιβλίο των εκδόσεων Αντίποδες; Τι το ξεχωριστό είχε για εσάς;
Είχαμε τη μεγάλη τύχη το πρώτο μας βιβλίο να είναι και το πιο επιτυχημένο μέχρι στιγμής. Το «Γκιακ» του Δημοσθένη Παπαμάρκου κέρδισε πολύ γρήγορα την αγάπη του αναγνωστικού κοινού και τη δημόσια αναγνώριση. Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά για αυτό το βιβλίο: ας αρκεστούμε στο ότι έδειξε πως ένας λογοτέχνης σήμερα μπορεί να γράψει με φοβερή γλωσσική μαεστρία για ένα θέμα που δεν ακουμπά στα προσωπικά του βιώματα αλλά έχει μια αντικειμενικότητα, και στο ότι συνέβαλε στην ανανέωση του ενδιαφέροντος για την ελληνική λογοτεχνική παραγωγή προσελκύοντας νέους αναγνώστες. Για τους Αντίποδες η πορεία του «Γκιακ» υπήρξε ασφαλώς καθοριστική.
Με ποια κριτήρια επιλέγετε τα βιβλία που κυκλοφορούν με τη δική σας σφραγίδα;
Μας ενδιαφέρουν τα λογοτεχνικά έργα που έχουν μια συγκεκριμένη καλλιτεχνική επιδίωξη ή που διατυπώνουν μια ιδέα, τα βιβλία που δεν γεννιούνται μόνο από τον συγγραφικό ναρκισσισμό αλλά προσπαθούν να δώσουν μορφή σε μια εικόνα του κόσμου που αλλιώς θα μας διέφευγε. Μας ενδιαφέρει επίσης το μπόλιασμα της λογοτεχνικής ανάγνωσης με κείμενα θεωρίας και ιστορίας: το «Τολστόι ή Ντοστογιέφσκι» του Τζωρτζ Στάινερ, που μόλις κυκλοφόρησε, και το «Ναυάγιο με θεατή» του Χανς Μπλούμενμπεργκ, που θα εκδώσουμε την άνοιξη, υπηρετούν αυτή την κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση λειτουργούμε και ως αναγνώστες· είναι πολύ δύσκολο να ασχοληθεί κανείς τόσο πολύ με ένα βιβλίο που δεν του κεντρίζει το ενδιαφέρον.
Τι περιλαμβάνει το εκδοτικό σας πρόγραμμα για το 2016;
Θα ξεκινήσουμε με δύο καινούργια βήματα: ένα φιλοσοφικό δοκίμιο για τη μεταφορά του θαλασσινού ταξιδιού και του ναυαγίου (Χανς Μπλούμενμπεργκ, «Ναυάγιο με θεατή») και μια ποιητική συλλογή (Δανάη Σιώζιου, «Χρήσιμα παιδικά παιχνίδια»).
Ετοιμάζουμε ένα ακόμη θεωρητικό βιβλίο με θέμα τη σημερινή κατάσταση των ανθρωπιστικών σπουδών (Μιχαήλ Επστέιν, «Ανθρωπιστικές εφευρέσεις και η ηθική της μοναδικότητας»). Θέλουμε επίσης να ανοιχτούμε λίγο περισσότερο στην ξένη πεζογραφία: ετοιμάζουμε ένα πολύ σημαντικό έργο της Βραζιλιάνας συγγραφέως Κλαρίσε Λισπέκτορ, την «Ώρα της σταρ», και ένα ακόμη βιβλίο του Μπουλγκάκοφ, το «Θεατρικό μυθιστόρημα», καθώς και ένα μυθιστόρημα της Φλάννερυ Ο’Κόννορ («Και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν»). Και, εννοείται, δύο συλλογές διηγημάτων από δύο πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς (τον Χρυσόστομο Τσαπραΐλη και τον Παναγιώτη Κεχαγιά). Αυτά είναι τα άμεσα σχέδιά μας· αλλά σίγουρα θα υπάρχει και κάποια έκπληξη!
- Οι εκδόσεις ΑΣΙΝΗ
Ψυχή των εκδόσεων Ασίνη είναι ο Δημήτρης Μπαχάρας, ένας νέος άνθρωπος με διδακτορικό στην Ιστορία και ειδίκευση σε ζητήματα δημοκρατίας, δικτατορίας και αντικομμουνισμού. Το πρώτο δοκίμιο του εκδοτικού οίκου, μια σύνθεση των κυριότερων ερμηνειών του φασισμού, προκάλεσε έντονες συζητήσεις, αφού ο φασισμός είναι ένα φαινόμενο που επανεμφανίζεται περιοδικά στη ζωή μας. Αίσθηση προκάλεσε και η πιο πρόσφατη έκδοση του βιβλίου «Η μάχη της προπαγάνδας: Τα Δεκεμβριανά του 1944 μέσα από τον αθηναϊκό Τύπο». Οι εκδόσεις Ασίνη, με τους λίγους αλλά προσεκτικά επιλεγμένους τίτλους, έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν το δικό τους πιστό αναγνωστικό κοινό. Η σφραγίδα του εκδοτικού οίκου αποτελεί εγγύηση για το αξιόλογο δοκίμιο που θα πάρουμε στα χέρια μας.
Πότε δημιουργήθηκαν οι εκδόσεις Ασίνη; Πώς ξεκινήσατε; Πώς προέκυψε η ονομασία του εκδοτικού οίκου;
Οι εκδόσεις Ασίνη δημιουργήθηκαν το 2007, όταν γυρίσαμε από το εξωτερικό και αποφασίσαμε ότι αντί να ψάχνουμε εκδοτικούς οίκους προσπαθώντας να τους πείσουμε να μεταφράσουν και να εκδώσουν βιβλία που είχαμε συναντήσει στην ξένη βιβλιογραφία κατά τα χρόνια των σπουδών μας, ευκολότερο θα ήταν να τα εκδίδαμε μόνοι μας. Ήταν μεγάλη η πρόκληση να τα φτιάξεις όλα εξ αρχής και να δώσεις υλική μορφή στο πνευματικό πόνημα με βάση τα αισθητικά σου κριτήρια (επιλογή γραμματοσειράς, είδους χαρτιού, μορφής και παρουσίασης του περιεχομένου, κ.λπ.). Η ονομασία «Ασίνη» προέκυψε ως φόρος τιμής στον αγαπημένο ποιητή και κορυφαίο χειριστή της ελληνικής γλώσσας Γιώργο Σεφέρη. Το ποίημα άλλωστε είχε αναφορές στην ιστορία και την έρευνα, που οι εμπλεκόμενοι στον χώρο θα μπορούσαν να καταλάβουν.
Ήταν σαφές το στίγμα του εκδοτικού οίκου από την αρχή; Γνωρίζατε τι είδους βιβλία θέλετε να εκδώσετε;
Στην αρχή στόχος του εκδοτικού ήταν η μεταφορά της σύγχρονης ξένης ακαδημαϊκής σκέψης στην Ελλάδα με μεταφράσεις έργων Ευρωπαίων διανοητών που είχαν κομβική σημασία στα Πανεπιστήμια του εξωτερικού, αλλά απουσίαζαν στον εγχώριο χώρο των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών. Στην πορεία, και λόγω της κρίσης, η έκδοση μόνο τέτοιων βιβλίων κατέστη εξαιρετικά δύσκολη λόγω κόστους και έτσι στραφήκαμε και στην εγχώρια ακαδημαϊκή σκέψη, με στόχο να προωθήσουμε τους νεότερους ερευνητές και τις νέες εργασίες, χωρίς όμως να παραμελούμε φυσικά τις αξιόλογες εργασίες εγνωσμένων επιστημόνων.
Ποιο ήταν το πρώτο βιβλίο των εκδόσεων Ασίνη; Τι το ξεχωριστό είχε για εσάς;
Το πρώτο μας βιβλίο ήταν το έργο του Ε. Τζεντίλε «Φασισμός: ιστορία και ερμηνεία», το οποίο είχε προκαλέσει μεγάλες συζητήσεις στην Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρώπη, και μόνο στην Ελλάδα δεν είχε μεταφραστεί ή συζητηθεί. Για τους μελετητές του φαινομένου του φασισμού αποτελούσε κομβικό εργαλείο ανάλυσης, που ξέφευγε από τα τετριμμένα του παρελθόντος, εισάγοντας τον όρο «πολιτική θρησκεία» και βλέποντάς τον από τη βάση του και με ανθρωπολογικούς όρους. Η έκδοσή του ήταν για εμάς η μεγάλη δοκιμασία, το πρώτο τεστ ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Το γεγονός ότι είχε μεγάλη επιτυχία, και συνεχίζει ακόμη να αποτελεί βιβλίο αναφοράς, μας επέτρεψε να συνεχίσουμε με αισιοδοξία.
Με ποια κριτήρια επιλέγετε τα βιβλία που κυκλοφορούν με τη δική σας σφραγίδα;
Τα βιβλία που επιλέγουμε είναι δοκίμια από τον χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών. Αυτά μπορεί να είναι τόσο από τον χώρο της ιστορίας όσο και από άλλους χώρους όπως η κοινωνιολογία, η ανθρωπολογία, η μουσική, η ιστορία της τέχνης, οι πολιτικές επιστήμες, κλπ. Κριτήριο είναι πάντοτε να είναι σοβαρές μελέτες και να φέρνουν κάτι νέο στη βιβλιογραφία. Θα έλεγα μάλιστα ότι ειδικό βάρος δίνουμε σε βιβλία που έρχονται να καλύψουν «ηχηρά» κενά, όπως η «Εισαγωγή στην Εθνομουσικολογία» και το «Φύλο στην ιστορία», που κάλυψαν τομείς για τους οποίους δεν υπήρχε κανένα αντίστοιχο σύγγραμμα.
Τι περιλαμβάνει το εκδοτικό σας πρόγραμμα για το 2016;
Για το 2016 ετοιμάζουμε, για αρχή, την έκδοση του βιβλίου του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου Βασίλη Αναστασιάδη, με τίτλο «Πολιτική μισανθρωπία» και μια μελέτη με τίτλο «Ερευνητικά ζητήματα στην ιστορία της τέχνης: από τον ύστερο Μεσαίωνα ως την εποχή μας». Στη συνέχεια το εκδοτικό μας πρόγραμμα περιλαμβάνει μελέτες νέων ερευνητών για τον Αντιαμερικανισμό, τις μαθητικές κινητοποιήσεις 1976-1997 και την πολιτισμική πολιτική. Στο σύνολο, ελπίζουμε να φτάσουμε τους δέκα τίτλους για αυτό τον χρόνο.