Εδώ και πέντε χρόνια ο γιατρός και ο ασθενής είναι γνωστοί. Το μόνο που δεν γίνεται να διευκρινιστεί είναι η γιατρειά.
H Wall Street Journal γράφει γι' αυτό που όλοι αναγνωρίζουν: τα μνημόνια απέτυχαν, αλλά κανείς δεν συμφωνεί για τους λόγους.
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, εδώ και πέντε χρόνια η Αθήνα και οι δανειστές της διαφωνούν διαμετρικά σχετικά με τους λόγους που απέτυχαν τα προγράμματα διάσωσης. Ακόμη περισσότερο τώρα που αμφότεροι βρίσκονται μπροστά σε ένα ακόμη αδιέξοδο.
Με επικεφαλής τη Γερμανία, οι δανειστές θεωρούν ότι το σχέδιο διάσωσης ήταν και παραμένει σωστό, αλλά ότι η Ελλάδα απέτυχε να το ακολουθήσει. Κατά τη δική τους άποψη, η ταχεία μείωση του ελλείμματος ήταν ο μόνος τρόπος για να θεραπευτεί το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας. Για να αναπτυχθεί με βιώσιμο τρόπο, να έπρεπε να προχωρήσει σε ρυθμίσεις στις κοινωνικές παροχές και να λειτουργήσει ανταγωνιστικά στην ελεύθερη αγορά. Ο Σόιμπλε βλέπει την Ελλάδα ως ασθενή που δεν έχει λάβει τα χάπια του, σε αντίθεση με άλλους που έχουν εισαχθεί στο ίδιο νοσοκομείο, όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία που κατάπιαν το ίδιο φάρμακο και γιατρεύτηκαν.
Η «Φωλιά του κούκου»
Οι Έλληνες, πάλι, βλέπουν την Ευρωζώνη ωσάν μια ψυχιατρική κλινική – παρόμοια με αυτή που παρουσιάζει ο Κεν Κέσι στη «Φωλιά του κούκου» (γνωστό και από την κινηματογραφική μεταφορά του), όπου η αυταρχική, ευτραφής νοσοκόμα ελέγχει τους τρόφιμους μέσω της τιμωρίας και της ταπείνωσης.
Κατά την άποψη αυτή, η Ελλάδα -μέσω του ΣΥΡΙΖΑ- κατέχει το ρόλο του επαναστάτη τρόφιμου Ραντλ ΜακΜέρφι (βλ. Τζακ Νίκολσον) που προκαλεί συνεχώς και ενθαρρύνει τους άλλους ασθενείς να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους. Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι υπουργοί του πιστεύουν ότι έχουν καθήκον προς την Ελλάδα και την Ευρώπη να καταπολεμήσουν αυτό το καθεστώς, ακόμη και αν γνωρίζουν πως οι πιθανότητες είναι εναντίον τους.
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι μεγάλες οικονομικές επισκευές στην Ελλάδα καθυστέρησαν, ενώ η οδυνηρή δημοσιονομική λιτότητα ήταν αναπόφευκτη. Η Αθήνα είχε χάσει τον έλεγχος του προϋπολογισμού της και ουδείς ήταν διατεθειμένος να χρηματοδοτεί τα ελλείμματά της. Αλλά οι περισσότεροι οικονομολόγοι και αξιωματούχοι των πιστωτών, συμφωνούν πως τα προγράμματα διάσωσης έπασχαν από τρία ελαττώματα σχεδιασμού», αναφέρει το δημοσίευμα.
Τα ελαττώματα
Το πρώτο έχει να κάνει με την κλίμακα και την ταχύτητα της λιτότητας που δεν είχε προηγούμενο. Οι περικοπές δαπανών και τα φορολογικά μέτρα έφτασαν να είναι πάνω από το 30% του ΑΕΠ μεταξύ 2010-2014. Αυτό, όμως, δεν συνέβαλε ουσιαστικά στη βελτίωση της κατάστασης, ενώ και το ΔΝΤ, το 2013, παραδέχθηκε πως προχώρησε σε λάθος προβλέψεις.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος του Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση, μια μη-κυβερνητική δεξαμενή σκέψης με έδρα το Λονδίνο, αναφέρει: «Ο απώτερος στόχος της επίτευξης της βιωσιμότητας του χρέους δεν υπηρετήθηκε σωστά, καθώς σκεπάστηκε από τη δημοσιονομική εξυγίανση».
Πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι το καλύτερο σχέδιο θα ήταν να αναγνωρίσει, το 2010, ότι η Ελλάδα ήταν αφερέγγυα και να αναδιαρθρώσει τα χρέη της. Αυτό θα επέτρεπε έναν πιο μετριοπαθή ρυθμό λιτότητας. Όμως, η Γερμανία και άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες απέρριψαν μια τέτοια λύση, υπό το φόβο της αποσταθεροποίησης του τραπεζικού συστήματος και της αγοράς ομολόγων της Ευρωζώνης.
Οι μεταρρυθμίσεις
Το δεύτερο ελάττωμα ήταν οι μεταρρυθμίσεις. Το να θεσπίσει κανείς αλλαγές στην αγορά εργασίας, στο συνταξιοδοτικό και την απορύθμιση σε τομείς των υπηρεσιών, δεν είναι ποτέ εύκολο – στην Ελλάδα, όμως, αποδείχθηκε πολιτικά τοξικό και αυτό γιατί η οικονομία της χώρα βρισκόταν, ήδη, σε ελεύθερη πτώση. Ίσως, γι' αυτό πολλοί αναλυτές σημειώνουν πως θα έπρεπε πρώτα να γίνει η λιτότητα και εν συνεχεία οι μεταρρυθμίσεις. «Η ακολουθία των μέτρων δεν ήταν η σωστή. Έπρεπε να τεθούν στην ημερήσια διάταξη οι αλλαγές στις δομές του κράτους, αντί των μέτρων λιτότητας», αναφέρει ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Αυτό, όμως, θα απαιτούσε νέα χρηματοδότηση από τη Γερμανία και τους εταίρους ή πρόωρη αναδιάρθρωση του χρέους.
Δεν ταίριαζαν στην Ελλάδα
Το τρίτο πρόβλημα είναι ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις δεν ανήκαν στην ιδιοσυγκρασία των προβλημάτων της χώρας και υπαγορεύτηκαν έπειτα από την πίεση των διεθνών ΜΜΕ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι απολύσεις στο δημόσιο τομέα υπό τη λογική ότι στην Ελλάδα ο συγκεκριμένος τομέας είναι υπέρμετρα μεγάλος – κάτι που δεν ισχύει, σε σύγκριση με τους αντίστοιχους άλλους κρατών της Ευρωζώνης. Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν είναι η σύγκριση, αλλά η αναποτελεσματικότητα του.
Οι επικριτές λέει πως η Ελλάδα κωλυσιέργησε στην εφαρμογή κάποιων ευεργετικών μεταρρυθμίσεων. Ο Γκάμπριελ Στερν της Oxford Economics αναφέρει: «Το ΔΝΤ έχει εργαστεί σε μέρη με πολύ χειρότερη διακυβέρνηση από την Ελλάδα. Γι' αυτό κάθε φορά αλλάζουν τους στόχους τους. Στην Ελλάδα, θα έπρεπε να είχαν προχωρήσει από την αρχή σε αναδιάρθρωση χρέους».
Παρά τις όποιες επιφυλάξεις, οι πιστωτές έχουν αλλάξει ελάχιστα τη συνταγή τους. Η Ελλάδα μπορεί να καταπιεί και πάλι το χάπι, αλλά οι περισσότεροι Έλληνες δεν έχουν πειστεί ότι οι γιατροί ξέρουν τι κάνουν, καταλήγει το δημοσίευμα.