Οι μάχες έχουν υποχωρήσει αλλά το Ντόνετσκ είναι πιο απομονωμένο από ποτέ. Αυτοί που ελπίζουν να μπουν ή να φύγουν από την πόλη χρειάζονται ειδική άδεια, που εξασφαλίζεται δύσκολα.
Το Spiegel βρέθηκε σε αυτό το νέο παράλογο σύνορο της Ευρώπης όπως το ονομάζει και παρακολούθησε πόσο δύσκολο είναι να μπουν αγαθά στο Ντόνετσκ, αλλά και να φύγει κόσμος από αυτό.
Στο πρώτο σημείο ελέγχου, οι ταξιδιώτες πρέπει να παρουσιάσουν τα χαρτιά τους, να ανοίξουν τα πορτ μπαγκάζ των αυτοκινήτων, να υπομείνουν σωματική έρευνα όσο οι φύλακες ψάχνουν για όπλα. Πεντακόσια μέτρα πιο κάτω, υπάρχουν μπλοκ από τσιμέντο, οδοφράγματα, αντιαρματικά και πινακίδες που ζητούν από τους οδηγούς να κλείσουν τα φώτα και να σταματήσουν αμέσως. Η επόμενη εικόνα είναι στρατιώτες με κουκούλες και τα Καλάσνικοφ ανά χείρας.
Ενα χιλιόμετρο πιο κάτω ξεκινά η περιοχή της «Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ». Μία περιοχή την οποία οι Ουκρανοί αντιμετωπίζουν σαν εχθρική και ως προπύργιο τρομοκρατών. Μία ατελείωτη ουρά από οχήματα, μεγάλα και μικρά φορτηγά, λεωφορεία και ταξί είναι σταματημένα εδώ. Οσοι οδηγούν νταλίκες που μεταφέρουν εμπόρευμα διαμαρτύρονται, γιατί αυτά είναι τα μόνα σύνορα στην Ευρώπη που δεν γνωρίζουν πόσες ώρες θα χρειαστεί να περιμένουν για να τα διαβούν. Ο Γεβγκένι μεταφέρει χυμό ντομάτας, γάλα εβαπορέ και μπαχαρικά, που πήρε από τη Μαριούπολη- περίπου 120 χλμ. από εκεί- και πέρασε έξι σημεία ελέγχου από τη στιγμή που ξεκίνησε το ταξίδι του πριν σταματήσει εκεί τώρα, 40 χλμ. από τον τελικό προορισμό του.
Είτε φταίει το Κίεβο, είτε οι αυτονομιστές, το δεδομένο είναι πως το Ντόνετσκ είναι απόλυτα απομονωμένο. Ακόμη και από τα ανατολικά, κοντά στα σύνορα με τη Ρωσία, μετά βίας επιτρέπεται να περάσουν εμπορεύματα. Οι αυτονομιστές ελέγχουν τα σύνορα και επιτρέπουν μόνο φορτία από τη Μόσχα να περάσουν. Τα πάντα, από το γάλα ως το κρέας και τα λαχανικά, είναι υπό εξαφάνιση στην πόλη.
Οποιος θέλει να περάσει από τη μία πλευρά στην άλλη, πρέπει να διαθέτει ένα «propusk», μία μικρή λευκή ταυτότητα με ένα μεγάλο B τυπωμένο σε αυτή. Από τον Ιανουάριο είναι απαραίτητο αυτό το έγγραφο, μόνο που είναι εξαιρετικά δύσκολο να το αποκτήσει κανείς. Αυτή τη στιγμή υπάρχει αναμονή 2-4 εβδομάδων για αυτό το χαρτί- διαβατήριο, που εκδίδεται στη Βέλικα Νοβόσιλκα, ένα χωριό 90 χλμ. δυτικά του Ντόνετσκ. Ομως, για να πάει κάποιος από το Ντόνετσκ εκεί, χρειάζεται το «propusk».
Ακόμη και με αυτό στο χέρι, όσοι μεταφέρουν αγαθά δεν μπορούν να περάσουν. Οι οδηγοί των φορτηγών πρέπει να παρουσιάσουν και άδεια από τις φορολογικές αρχές, σύμφωνα με την τελευταία απόφαση της ουκρανικής κυβέρνησης. «Η εταιρεία βέβαια δεν έχει το έγγραφο. Παρόλα αυτά, ήρθα εδώ», λέει ο Γεβγκένι. «Την προηγούμενη εβδομάδα περιμέναμε εδώ έξι ημέρες. Μετά δώσαμε σε έναν αστυνομικό 1.000 γρίβνα. Είναι μόλις 35 ευρώ, αλλά εδώ το ποσό αντιστοιχεί με τη σύνταξη ενός μήνα. Ο αστυνομικός μας οδήγησε στο Ντόνετσκ μέσα από χωριά όπου δεν υπήρχαν ακόμη σημεία ελέγχου».
Ομως, ακόμη και αυτές οι εναλλακτικές διαδρομές έχουν κλείσει τώρα, αφήνοντας μόνο ένα δρόμο ανοιχτό. Ακόμη χειρότερα, τη συγκεκριμένη ημέρα δεν θα περάσει κανείς από τα σύνορα, όσα έγγραφα κι αν έχει μαζί του. Σύμφωνα με έναν αξιωματούχο, η διαταγή για να ανοίξουν τα σύνορα δεν έχει φτάσει ακόμη.
Το Ντόνετσκ μοιάζει ήσυχο εκείνη την ημέρα. Υπάλληλοι του δήμου καθαρίζουν τους δρόμους, γίνονται επισκευές στα κατεστραμμένα κτίρια, μέχρι και το πανεπιστήμιο είναι ανοιχτό. Όμως, η κατεστραμμένη από τον πόλεμο πόλη φαίνεται πως έχει χάσει τους ηθικούς φραγμούς της, με τις εφημερίδες να αναφέρουν 18 φόνους μόνο τις τελευταίες τρεις ημέρες.
Το «πρώτο δημοκρατικό κανάλι» δείχνει πολεμικές ταινίες, ενώ μηνύματα όπως για μεραρχίες που ψάχνουν οδηγούς τανκ και νοσηλευτικό προσωπικό περνούν στο κάτω μέρος της οθόνης. Ανάλογα μηνύματα υπάρχουν σε αφίσες στους δρόμους. Μία από αυτές έχει ένα καλάσνικοφ και δίπλα στον αριθμό επικοινωνίας γράφει «περιμένω τον ήρωά μου».
Μετά βίας ακούγονται πυροβολισμοί πια, αλλά παρόλα αυτά ελάχιστοι τριγυρνούν στους δρόμους, ιδιαίτερα το βράδυ, παρά τις προσφορές για 40% μειωμένη τιμή στη βότκα, το κρασί και τη σαμπάνια που έχουν κάποια μπαρ που παραμένουν άδεια, όπως ένα κατάστημα με γούνες που υπόσχεται 20% έκπτωση στις γυναίκες στρατιωτικών. Σε άλλες επιχειρήσεις το πρόβλημα είναι η έλλειψη εμπορεύματος και όχι πελατών.
Οσο δύσκολο είναι να μπεις στο Ντόνετσκ, τόσο δύσκολο είναι να φύγεις. Εκεί που ελπίζουν να ξεφύγουν από εκεί, πηγαίνουν στο σταθμό λεωφορείων. Ο κόσμος κάνει ουρές στα γραφεία πληροφοριών, όπου για να αποφευχθούν οι καβγάδες υπάρχει η επιγραφή «Ούτε εμείς ξέρουμε πώς να βγάλετε propusk».
Στο σταθμό υπάρχουν 21 πλατφόρμες. Σε εκείνες που τα λεωφορεία έχουν προορισμό περιοχές εντός της «Λαϊκής Δημοκρατίας», είναι άδειες. Στις υπόλοιπες, ο κόσμος στριμώχνεται για τα λεωφορεία που φεύγουν για τη Μαριούπολη, το Σλοβιάνσκ και το Κραματόρσκ. Οι οδηγοί επιτρέπουν την επιβίβαση μόνο σε εκείνους που έχουν το πολυπόθητο propusk στο χέρι. Μία γυναίκα ζητά από έναν οδηγό να την αφήσει να μπει δίχως αυτό, γιατί η μητέρα της είναι σε νοσοκομείο στο Κραματόρσκ. Εκείνος της απαντά ότι δεν μπορεί να το επιτρέψει αν δεν υπάρχει έγγραφο του νοσοκομείου. «Μα δεν μου το δίνουν», λέει εκείνη απελπισμένη.
Μία άλλη τα καταφέρνει. Ζητά από τον οδηγό να τη βοηθήσει να επιτρέψει σε ένα συγγενή της να ξαναμπεί λαθραία στο Ντόνετσκ. «Λοιπόν...», λέει ο οδηγός. «Λοιπόν...», της λέει ξανά, μέχρι που εκείνη του βάζει στο χέρι μία κούτα τσιγάρα. «Πόσα είναι μέσα;», τη ρωτά. «200», του λέει εκείνη, ενώ ο οδηγός βγάζει από το κουτί τα χρήματα.
Ο Γεβγκένι, ο οδηγός του φορτηγού, ξέρει αυτά τα κόλπα. Τα θεωρεί φυσιολογική διαδικασία. Μέχρι πρόσφατα, έπρεπε να πληρώνουν 10.000 γρίβνα για κάθε φορτηγό. Τώρα η τιμή έχει ανέβει στα 20.000, όσο περίπου ο μισθός 5-6 μηνών ενός στρατιώτη. Δεν αρκούν αυτά. Οι στρατιώτες της άλλης πλευράς, της «Λαϊκής Δημοκρατίας», επίσης απαιτούν πληρωμή. Δεν υπάρχει προκαθορισμένη τιμή, αλλά συνήθως απαιτούν 3 από τα 5 οχήματα που μεταφέρουν καύσιμα. Ούτε ο πιο πλούσιος επιχειρηματίας δεν μπορεί να αντέξει τέτοια τιμή για καιρό, λέει ο Γεβγκένι.