Ενας γνώστης της διεθνούς πολιτικής σκηνής, στέλεχος της Αριστεράς, αντιστασιακός, αναλαμβάνει το κρίσιμο υπουργείο Εξωτερικών.
Ο Νίκος Κοτζιάς σπούδασε οικονομικές επιστήμες, πολιτικά και φιλοσοφία, δίκαιο, αλλά και πολιτική της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Καταδικάστηκε δις κατά τη διάρκεια της χούντας για αντιστασιακή δράση.
Παλαιός ιδεολογικός καθοδηγητής στο ΚΚΕ, έχει πολύπλευρο συγγραφικό έργο, ενώ έχει εργαστεί σε κεντρικές θέσεις εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής.
Είναι καθηγητής «Πολιτικών Θεωριών των Διεθνών και Ευρωπαϊκών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, ενώ, έχει διατελέσει πρόεδρος του ΙΣΤΑΜΕ, όταν ήταν στο πλευρό του Γιώργου Παπανδρέου ως στενός συνεργάτης του.
Εχει υπάρξει μέλος της Ερευνητικής Ομάδας για την Ε.Ε., Senior Associated member στο St.Anthony's College του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Senior Fellow στο Weatherhead Centre For International Affairs τρου Χάρβαρντ.
Εως το καλοκαίρι του 2008 ήταν πρεσβευτής-εμπειρογνώμων στο Υπουργείο Εξωτερικών, όπου και συμμετείχε και διηύθυνε σειρά ομάδων έρευνας, προγραμματισμού και σχεδιασμού.
Διετέλεσε μέλος του πρώτου Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής. Συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για τη Συνθήκη του Αμστερνταμ, την Agenda 2000, τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς και για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα.
Είχε συμμετοχή σε πολλές διεθνείς ερευνητικές ομάδες με παγκόσμια αναγνώριση, όπως το «International Group of Expert» και η «Διεθνής Ομάδα Ειδικών: Making It Our Own. A Trans-European proposal on amending the Draft Constitutional Treaty for the European Union», ενώ, έχει αρθρογραφήσει στην εβδομαδιαία αφημερίδα Αξία και την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία. Συμμετείχε στην έκδοση των περιοδικών Διαλεκτική και Επιστημονική Σκέψη. Σήμερα διευθύνει τη σειρά «Αναστοχασμός» στις Εκδόσεις Καστανιώτη, όπως παλαιότερα τη σειρά «Λόγος» στις Εκδόσεις Λιβάνη.
Στο συγγραφικό του έργο υπάρχουν 24 επιστημονικά βιβλία που έχουν εκδοθεί σε πολλές χώρες του εξωτερικού, καθώς και μία συλλογή ποιημάτων.
Εχει εκδώσει με δικούς του εκτεταμένους προλόγους 60 βιβλία, ανάμεσα στα οποία έργα των J. Habermas, A. Sen, F. Deppe, N. Chomsky, M. Walzer, D. Harvey, J. Huffschmidt, M. Clapsis, M. Ingatieff, Β. Barber.
Τα πιο πρόσφατα βιβλία του, πέραν του παρόντος, είναι: Παγκοσμιοποίηση – Η ιστορική θέση, το μέλλον και η πολιτική σημασία (Eκδόσεις Kαστανιώτη, 2003), Το ενεργητικό δημοκρατικό κράτος – Εθνικό κράτος και παγκοσμιοποίηση (Eκδόσεις Kαστανιώτη, 2004), Πολιτικό σύστημα και ταυτότητα-Παγκοσμιοποίηση και η περίπτωση του Hνωμένου Bασιλείου (Eκδόσεις Kαστανιώτη, 2008), EU-US Relations: Repairing the Transatlantic Rift, σε συνεργασία με τον Π. Λιάκουρα (Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2006).
Τα πιο πρόσφατα επιστημονικά του κείμενα είναι: Cyprus: Thinking outside the Box – The Framework for a Solution, Οξφόρδη, Globalization, Religion and Violence, Γενεύη και Βοστόνη: Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών, The Paradox of the Turkish-European Relations, Οξφόρδη.
Η σχέση του με τον Γιώργο Παπανδρέου
Ο Νίκος Κοτζιάς, έως και τις εκλογές του 2009, υπάρξει στενός συνεργάτης του Γιώργου Παπανδρέου, ενώ, ήταν πρόεδρος του ΙΣΤΑΜΕ και άσκησε εν μέρει «καθήκοντα» καθοδηγητή, ωστόσο, μετά την νίκη του ΠΑΣΟΚ αποχώρησε.
Πληροφορίες τότε ανέφεραν ότι είχε συμφωνήσει να αναλάβει τότε να αναλάβει το υπουργείο Εξωτερικών, θέση που ανέλαβε ο Δημήτρης Δρούτσας.
Τότε ο Νίκος Κοτζιάς αποχώρησε από το κίνημα και έμεινε για λίγο καιρό χωρίς πολιτική στέγη μέχρι να υπάρξει η προσέγγιση με τον Αλέξη Τσίπρα. Θεωρείται, μάλιστα, και εκείνος που ανέλαβε να κάνει τα πρώτα ανοίγματα στους ΠΑΣΟΚους πολιτικούς, αλλά και εκείνος που «έφερε» την πατριωτική ρητορική στον λόγο του Αλέξη Τσίπρα.