Εικόνα έρημης πόλης παρουσιάζει σε αρκετές περιπτώσεις η Αθήνα, όπου, ιδιαίτερα στο ιστορικό (και εμπορικό) της κέντρο τα κλειστά μαγαζιά σχηματίζουν σχεδόν ολόκληρες «πιάτσες» αποτυπώνοντας με τον πιο ζοφερό τρόπο τις επιπτώσεις της εξαετούς οικονομικής κρίσης και της ύφεσης που «στραγγαλίζει» τους επαγγελματίες.
Τα στοιχεία που παρουσιάζει η 9η κατά σειρά απογραφή της επιχειρηματικής δραστηριότητας αλλά και των κλειστών καταστημάτων του ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ, το Σεπτέμβριο του 2014, είναι ανησυχητικά.
Οι αριθμοί που λένε την πικρή αλήθεια
Σε σύνολο 6.126 επιχειρήσεων /επαγγελματικών στεγών, από την συνολική απογραφή του εμπορικού κέντρου, οι 1.657 είναι κλειστές. Η αναλογία των «λουκέτων» ως προς το σύνολο της επιχειρηματικής δραστηριότητας διαμορφώνεται με βάση την τωρινή απογραφή στο 27%. Διαπιστώνεται δηλαδή μικρή υποχώρηση συγκριτικά με την προηγούμενη καταγραφή όπου το ποσοστό των λουκέτων για το σύνολο του εμπορικού κέντρου ήταν 31,1% (Μάρτιος 2014). Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση διαπιστώνεται μέσω της διαχρονικής πλέον παρακολούθησης της αναλογίας μια τάση σταθεροποίησης του ποσοστού των κλειστών σε ένα επίπεδο της τάξεως του 30% με ένα περιθώριο απόκλισης ±3%.
Δημιουργήθηκαν ολόκληρες πιάτσες με λουκέτα
Οπως έχει επισημανθεί και στις προηγούμενες καταγραφές, η χαρτογράφηση των κλειστών επιχειρήσεων του εμπορικού κέντρου αναδεικνύει ότι το φαινόμενο των «λουκέτων» υπακούει και αυτό, όπως και η εμπορική δραστηριότητα, σε χωρικά πρότυπα. Τα «λουκέτα» διαμορφώνουν «πιάτσες», με τα κλειστά καταστήματα να παρουσιάζουν ιδιαίτερες πυκνότητες σε περιορισμένες περιοχές και σαν γενική εικόνα, φαίνεται ότι τα κλειστά μαγαζιά με έντονη γειτνίαση φέρνουν επιπλέον κλειστά μαγαζιά, σχηματίζοντας «γειτονιές κλειστών».
Πάντως, διαπιστώνεται μικρή βελτίωση συγκριτικά με το Μάρτιο, οπότε και το ποσοστό των λουκέτων για το σύνολο του εμπορικού κέντρου ήταν 31,1% -πέρυσι τα ποσοστά διαμορφώνονταν σε 32,5% και 28,8% αντιστοίχως.
Που έχει χτυπήσει πιο σοβαρά η κρίση
Μεταξύ των κεντρικών εμπορικών δρόμων υπάρχουν ορισμένοι στους οποίους διαπιστώνονται ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά συγκέντρωσης κλειστών επιχειρήσεων.
Είναι ενδιαφέρον ότι πρόκειται για εμπορικούς δρόμους με διαφορετικά χαρακτηριστικά εμπορικής επιχειρηματικότητας (ύψος ενοικίων, τύπος εμπορίου κα.) που όμως αποτελούν παραδοσιακούς εμπορικούς δρόμους της Αθήνας.
Οι δρόμοι με τις υψηλότερες αναλογίες κλειστών επαγγελματικών στεγών είναι Σταδίου: 39,8%, Χαρ. Τρίκουπη: 38,4% Πανεπιστημίου: 37,1% Ιπποκράτους: 36,3% Βουλής: 34,5%
Στις παραπάνω πέντε περιπτώσεις κεντρικών εμπορικών δρόμων, το ποσοστό των κλειστών επιχειρήσεων ξεπερνάει σημαντικά το μέσο ποσοστό των «λουκέτων», αγγίζοντας σχεδόν σε ορισμένες περιπτώσεις το όριο του 40%.
Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η εικόνα των κεντρικών δρόμων σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις εμφανίζεται σημαντικά βελτιωμένη συγκριτικά με τις προηγούμενες καταγραφές (η Χαρ. Τρικούπη τον Μάρτιο 2014 είχε ποσοστό κλειστών 51,1%). Η εν λόγω μεταβολή εξηγείται εν μέρει και από την τροποποίηση της μεθοδολογίας απογραφής. Η νέα μεθοδολογία σε αυτή την περίπτωση θεωρείται ότι παρέχει μια εικόνα περισσότερο αξιόπιστη καθώς καταστήματα που μέχρι πρότινος καταγράφονταν ανεξαιρέτως σε κεντρικές εμπορικές οδούς, τώρα εντοπίζονται και καταγράφονται σε στοές ή μικρούς παράδρομους.
«Αντέχει» το εμπορικό τρίγωνο της πρωτεύουσας
Το εμπορικό κέντρο της Αθήνας (εμπορικό τρίγωνο), συγκριτικά με τις υπόλοιπες εμπορικές ζώνες, παρουσιάζει το μικρότερο ποσοστό κλειστών επιχειρήσεων με το 24,8% των επαγγελματικών στεγών να είναι ανενεργές. Πρόκειται για την εμπορική περιοχή που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο πλήθος εμπορικών επιχειρήσεων, δηλαδή το 35,3% του συνόλου των επιχειρήσεων του απογραφικού πεδίου. Το εμπορικό τρίγωνο αποτελεί ίσως την σημαντικότερη εμπορική ζώνη του κέντρου καθώς στεγάζει σχεδόν το 40% των επιχειρήσεων ένδυσης-υπόδησης αλλά και της εστίασης, ενώ εντός της ζώνης εδρεύουν σχεδόν τα μισά καταστήματα τροφίμων αλλά και κοσμηματοπωλεία της Αθήνας. Παράλληλα η σημασία του εμπορικού τριγώνου είναι ευρύτερη καθώς αποτελεί την «καρδία» του ιστορικού κέντρου της πόλης.
Τι συμβαίνει σε Εξάρχεια, Κολωνάκι και κεντρικές οδούς
Αντιθέτως, η εμπορική αγορά των Εξαρχείων πλήττεται σε μεγαλύτερο βαθμό σε σύγκριση με τις υπόλοιπες εμπορικές ζώνες με το ποσοστό των κλειστών επιχειρήσεων στην εν λόγω περιοχή να έχει ανέλθει στο 35%. Έχει σημασία να τονιστεί ότι πρόκειται για μια εμπορική ζώνη με ιδιαίτερη φυσιογνωμία, με χαρακτηριστική την παρουσία του κλάδου του βιβλίου, της εστίασης, αλλά και την παροχή ειδικών υπηρεσιών όπως οι γραφικές τέχνες (Φωτοτυπίες,
δακτυλογραφήσεις κτλ).
Η ζώνη που περιλαμβάνει του κεντρικούς οδικούς άξονες του κέντρου της Αθήνας, συγκεντρώνει το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό κλειστών επιχειρήσεων, που ανέρχεται στο 33,2%. Η υψηλή αναλογία των κλειστών επιχειρήσεων είναι ανησυχητική καθώς η ζώνη των κεντρικών οδικών αξόνων περικλείει το δεύτερο μεγαλύτερο πλήθος επιχειρήσεων μετά το εμπορικό τρίγωνο. Η διαχρονική παρακολούθηση των κεντρικών εμπορικών αξόνων της Αθήνας υποδεικνύει ότι αυτές διατηρούν σχετικά υψηλά ποσοστά κλειστών που ειδικότερα από το Μάρτιο του 2012 κυμαίνονται πάντα πάνω από το 30%. Ιδιαίτερα η Σταδίου και η Πανεπιστημίου στις περισσότερες καταγραφές συγκαταλέγονται στους δρόμους με ρεκόρ κλειστών επιχειρήσεων.
Στο Κολωνάκι, το 28% των επαγγελματικών στεγών που καταμετρήθηκαν, βρέθηκαν να είναι κλειστές. Το ποσοστό αυτό είναι αξιοσημείωτο δεδομένων των ειδικών γνωρισμάτων της εμπορικής αγοράς του Κολωνακίου, ως η ακριβή αγορά της Αθήνας, που απευθύνεται σε μεσαίες και ανώτερες εισοδηματικές κατηγορίες, μια αγορά με χαρακτηριστική την παρουσία του κλάδου της ένδυσης-υπόδησης (30% του συνόλου των επιχειρήσεων της ζώνης).
Κορκίδης: Απέτυχαν όλες οι προσπάθειες
Η αγορά της Πατησίων αντιθέτως, φαίνεται να δείχνει μεγαλύτερη αντοχή στην κρίση, εμφανίζοντας σημαντικά μικρότερο ποσοστό κλειστών επιχειρήσεων που φτάνει μόλις στο 13,5%.
Εκείνο, πάντως, που είναι εμφανές είναι πως οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης όπως αυτές εκδηλώνονται στην αγορά με την επιδημία των «λουκέτων», διαφέρουν σε κάθε εμπορική ζώνη.
Συμπερασματικά, μπορεί να υποστηριχθεί ότι ενώ στο εμπορικό τρίγωνο παρατηρείται μια τάση αποκλιμάκωσης του φαινομένου των λουκέτων επί των κεντρικών εμπορικών δρόμων της περιοχής, και τα ποσοστά κλειστών σταθεροποιούνται στα χαμηλότερα από το 2010 επίπεδα (Ερμού), στο Κολωνάκι, αναφορικά με τους εμπορικότερους δρόμους, παγιώνονται οι αυξητικές τάσεις των κλειστών που είχαν παρατηρηθεί και σε προηγούμενες καταγραφές.
Τα λουκέτα στον Πειραιά: Μια μόνιμη πλέον εικόνα
Η κατάσταση των «λουκέτων» είναι ιδιαίτερα ανησυχητική και στο εμπορικό κέντρο του Πειραιά, όπου διαχρονικά διαπιστώνεται ενίσχυση της αναλογίας των κλειστών επιχειρήσεων, η οποία ένα χρόνο πριν (Σεπτέμβριος 2013) άρχισε να ξεπερνάει το 30%. Πρόκειται δηλαδή για μια αναλογία που ενισχύεται περαιτέρω παρά αποδυναμώνεται. Στο αμιγώς εμπορικό κέντρο του Πειραιά, το οποίο καλύπτεται πλήρως από την επιτόπια καταγραφή, παραπάνω από 3 στις 10 επιχειρήσεις έχουν βάλει «λουκέτο».
Συγκεκριμένα, η απογραφή του Σεπτεμβρίου, όχι μόνο επιβεβαιώνει την υψηλή αναλογία των προηγούμενων καταγραφών, αλλά φαίνεται από τα αριθμητικά δεδομένα ότι συντηρείται αλλά και ενισχύεται. Τα «λουκέτα» φτάνουν το 34,9%. Διαπιστώνεται, μέσω της διαχρονικής πλέον παρακολούθησης της αναλογίας, μια τάση σταθεροποίησης του ποσοστού των κλειστών καταστημάτων στο επίπεδο του 32%.
Σε απόλυτους αριθμούς, από την συνολική απογραφή του εμπορικού κέντρου προκύπτει ότι σε σύνολο 2.463 επιχειρήσεων /επαγγελματικών στεγών, οι 860 είναι κλειστές.
Ως γενική εικόνα, παρατηρείται ότι σε όλη την έκταση της οδού Νοταρά και στην ευρύτερη περιοχή του λιμανιού, υπάρχει έντονη συγκέντρωση κλειστών επιχειρήσεων.
Ωστόσο, σε όλο το υπόλοιπο πεδίο υπάρχουν διάσπαρτες συγκεντρώσεις κλειστών, που σε ορισμένα σημεία όπως στη διασταύρωση των οδών Ελ.Βενιζέλου και Κολοκοτρώνη, μέχρι Ευαγγελιστρίας.
Η εικόνα των παράδρομων είναι αρκετά απογοητευτική για το σύνολο της εμπορικής αγοράς και σε κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις «παραδρομών» φαίνεται πως επικρατεί μια σχετική «ερήμωση» (καθώς η αναλογία των κλειστών υπερβαίνει το 40%).
Κορκίδης: Απέτυχαν οι παρεμβάσεις
Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ, Βασίλης Κορκίδης, τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι οι πολλαπλές και συνεχείς κεντρικές παρεμβάσεις στην αγορά, όχι μόνο απέτυχαν στο να τονώσουν τον κύκλο εργασιών, αλλά στην πραγματικότητα συνετέλεσαν στη συρρίκνωση του αριθμού και του τζίρου των εμπορικών επιχειρήσεων. Οι «πιάτσες λουκέτων» που δημιουργήθηκαν στην κρίση, ανέφερε, χαρακτηριστικά, εξακολουθούν να υπάρχουν, αφού μέσα στο 2014, λίγα μαγαζιά έκλεισαν, αλλά και λίγα άνοιξαν. «Επιπλέον, πρόσθεσε ο κ.Κορκίδης, η δήθεν "απελευθέρωση" των προσφορών και η διαμόρφωση ενός ανεξέλεγκτου πλαισίου λειτουργίας της αγοράς, σε περίοδο επίμονου αποπληθωρισμού κρίνουμε ότι όχι μόνο θα δυσχεραίνει το ίδιο δυσμενές οικονομικό περιβάλλον, αλλά θα οδηγήσει σε επιδείνωση της αγοράς».