Ο ένας είναι μέσα από τα κάγκελα του κελιού. Ο άλλος, έξω από αυτά. Ενας κρατούμενος και ένας σωφρονιστικός υπάλληλος, δύο πλευρές του ίδιου προβλήματος.
Μετά από τη δολοφονία του υπαρχιφύλακα στο Μαλανδρίνο και το θάνατο του βαρυποινίτη που τον σκότωσε, ένας κρατούμενος και ένας σωφρονιστικός υπάλληλος περιέγραψαν στο «Εθνος» τη ζωή στη φυλακή, την καθημερινότητα και τα προβλήματα που βιώνουν αμφότεροι, από διαφορετική πλευρά.
Ο κρατούμενος είναι ένας δικηγόρος, φυλακισμένος τα τελευταία περίπου οχτώ χρόνια για υπεξαίρεση.
«Τη σχέση του κρατούμενου με τον σωφρονιστικό την έχουν περιγράψει πολλά μυθιστορήματα. Βασίζεται σε μία κατά συνθήκη ψευδαίσθηση: ο ένας, ο σωφρονιστικός, νομίζει ότι σε φυλάει και ο άλλος, ο κρατούμενος, πιστεύει ότι είναι μάρτυρας, αδικημένος, θύμα ενός ανώτερου θύτη που ο ίδιος δεν μπορεί να πολεμήσει. Τέτοιες σχέσεις υπάρχουν παντού και έξω από τη φυλακή, όπου υπάρχει έστω και ελάχιστος εξαναγκασμός σε δουλειά, σε οικογένεια, σε φιλίες», λέει ο κρατούμενος.
«Εδώ και οχτώ χρόνια ζω καθημερινά με τους ανθρώπους αυτούς. Υπάρχει μία περίεργη εξοικείωση μαζί τους- είναι περίεργο έτσι κι αλλιώς να ζεις με ανθρώπους που σε διαφορετική περίπτωση δεν θα γνώριζες καν... Ομως αυτοί είναι η καθημερινότητά σου. Εχω συναντήσει πολλούς καλούς και αρκετά καθάρματα- απ' όλα υπάρχουν σε μία όσο κλειστή κοινωνία όπου όλα γιγαντώνονται. Η «απάντηση» σε όλα είναι ο σεβασμός που κερδίζεται μόνο αν σέβεσαι εσύ πρώτος τον εαυτό σου. Υπάρχει βέβαια και το θέμα των ναρκωτικών. Κανείς ποτέ δεν μπόρεσε να αντισταθεί στα λεφτά. Οπου υπάρχει κέρδος, συναλλαγή, εκεί οι σχέσεις αλλάζουν. Αυτός που διακινεί είναι ο δυνατός. Οι «αδύναμοι» ακολουθούν και υπακούν», συνεχίζει.
«Για όλα όσα συμβαίνουν στις φυλακές δεν φταίει κανένας άλλος παρά η ίδια η Δικαιοσύνη. Γνωρίζουν ότι στη φυλακή υπάρχει απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση των κρατουμένων και δεν κάνουν τίποτα. Το 200% των καταγγελιών μπαίνουν στο αρχείο χωρίς καν να εξεταστούν.
Δηλώνω βαθύτατα αναρχικός με την ουτοπική έννοια. Και αρνούμαι τη βία. Και για αυτό δεν μπορώ να δεχτώ αυτό που έγινε στο Μαλανδρίνο. Η ανθρώπινη ζωή είναι σεβαστή», καταλήγει ο κρατούμενος.
Την άλλη πλευρά περιγράφει ένας σωφρονιστικός υπάλληλος, που εργάζεται τα τελευταία 20 χρόνια, παλιότερα στον Κορυδαλλό, τώρα στις φυλακές Αυλώνα. Εκεί όπου κρατούνται νεαροί παραβάτες, «παιδιά που έχουν ακόμη ελπίδα να σωθούν», όπως λέει.
«Φόβος πάντα υπάρχει. Θα πρέπει κάποιος να είναι κουτός για να μη φοβάται. Δεν είναι μόνο η πρόσφατη περίπτωση του Γιώργου Τσιρώνη στο Μαλανδρίνο, είναι πολλές επιθέσεις που έχουν δεχθεί συνάδελφοί μου σε φυλακές της χώρας. Είσαι πάντα στην «τσίτα», λοιπόν, αλλά δεν πρέπει να το δείξεις», λέει.
«Κατά τα άλλα, η καθημερινότητα στη δουλειά έχει πολλή ρουτίνα, αλλά δεν μπορείς να την αντιμετωπίσεις ψυχρά. Εχεις να κάνεις με ανθρώπους και για να σε σεβαστούν, οφείλεις να δείξεις κι εσύ σεβασμό. Να μην κοροϊδέψεις, να εξυπηρετήσεις όπου μπορείς, να εξηγήσεις. Οσες φορές κι αν χρειαστεί», συνεχίζει.
«Δεν είναι όλοι οι συνάδελφοί μου "καθαροί"», παραδέχεται ο σωφρονιστικός υπάλληλος, «είναι όμως η πλειοψηφία. Λέω στους νεαρούς συναδέλφους μου: «δεν πας στη δουλειά σαν να πηγαίνεις σε πόλεμο. Δεν έχεις εχθρούς απέναντί σου». Είναι αλήθεια. Και να σου πουν μία κουβέντα παραπάνω, δεν πρέπει να την παίρνεις τοις μετρητοίς. Εσύ πας και κάνεις μία βάρδια. Αυτοί μένουν 24 ώρες εκεί. Τα νεύρα σπάνε. Είναι και λογικό».
Οπως εξηγεί, τα βασικά προβλήματα στις φυλακές είναι ο υπερπληθυσμός και το κτιριακό. «Στον Αυλώνα έχουμε τώρα 320 κρατούμενους, αλλά έχουν υπάρξει και 450, όταν επίσημα η φυλακή πρέπει να φιλοξενεί το πολύ 309 άτομα. Συχνά δεν έχει χώρο να κάτσουν να φάνε. Εμείς είμαστε 40. Τυχαίνουν κάποια βράδια που είναι ένας σωφρονιστικός για πάνω από 100 άτομα...».
Οσο για αυτό που τον στεναχωρεί περισσότερο, είναι όπως λέει το γεγονός ότι το 65-70% των παιδιών που αποφυλακίζονται, τελικά επιστρέφουν. «Δεν υπάρχει τίποτα να τους κρατήσει μακριά από το έγκλημα. Η πολιτεία θα έπρεπε να κάνει κάτι για αυτό», καταλήγει.