Αντιμέτωποι με πρόστιμα είναι οι τρεις μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης, καθώς σε έλεγχο που τους έγινε διαπιστώθηκαν καθυστερήσεις και ανεπαρκής έλεγχος του απορρήτου. Οι οίκοι Moody's, Standard & Poor's και Fitch, οι οποίοι αξιολογούν το αξιόχρεο των κυβερνήσεων των κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν βελτίωσαν τις «ανεπαρκείς» διαδικασίες τους όπως τους είχε συστηθεί, σύμφωνα με τον αρμόδιο ευρωπαϊκό εποπτικό φορέα.
Οι αξιολογήσεις της πιστοληπτικής ικανότητας αποτελούν συστατικό στοιχείο-κλειδί του χρηματοοικονομικού συστήματος διότι οι επενδυτές τις χρησιμοποιούν για να κρίνουν κατά πόσον είναι ασφαλείς οι τοποθετήσεις τους. Ομως η χρηματοοικονομική κρίση ήγειρε την ανησυχία ότι οι αγορές βασίζονται υπερβολικά σε αυτές.
Η Ευρωπαϊκή Αρχή Εποπτείας Κινητών Αξιών και Αγορών (European Securities and Markets Authority, ESMA) δημοσίευσε σήμερα τα αποτελέσματα της έρευνάς της για το πώς οι οίκοι Moody's, Standard & Poor's και Fitch προχωρούν στις αξιολογήσεις τους για τα κρατικά ομόλογα, την οποία διεξήγαγε από τον Φεβρουάριο ως τον Οκτώβριο φέτος. Η υπηρεσία αυτή επέκρινε τις καθυστερήσεις στην δημοσίευση των μεταβολών των αξιολογήσεων και τον ανεπαρκή έλεγχο του απορρήτου από μέρους των οίκων.
Οι αξιολογήσεις του κρατικού αξιόχρεου απέκτησαν πολιτική φόρτιση στο αποκορύφωμα της κρίσης χρέους της ευρωζώνης, με τον S&P να εξοργίζει την Ελλάδα το 2011, μειώνοντας το κρατικό αξιόχρεό της τη στιγμή κατά την οποία η χώρα διαπραγματευόταν για το πρόγραμμα δανεισμού της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Η εξέλιξη εκείνη είχε οδηγήσει στο να καταρτιστεί ο τρίτος νόμος της ΕΕ για τον έλεγχο της λειτουργίας των οίκων αξιολόγησης σε ισάριθμα χρόνια. Από τον επόμενο μήνα, οι οίκοι αξιολόγησης θα μπορούν να δημοσιεύουν μεταβολές της αξιολόγησής τους για το αξιόχρεο κάποιου κράτους μόνο βάσει ενός προκαθορισμένου χρονοδιαγράμματος, ώστε να βελτιωθεί η διαφάνεια της διαδικασίας αυτής.
«Η έρευνα της ESMA αποκάλυψε ελαττώματα στην διαδικασία αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας τα οποία θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ποιότητα, την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα των αξιολογήσεων και της διαδικασίας των αξιολογήσεων», δήλωσε ο Στέφεν Μάιγιορ, ο πρόεδρος της ESMA σύμφωνα με το ΑΠΕ.
Οι οίκοι «θα όφειλαν να επιταχύνουν τις διαδικασίες τους και να διασφαλίσουν ότι θα βάλουν σε τάξη τα του οίκου τους», πρόσθεσε ο Ολλανδός πρόεδρος της εποπτικής αρχής. Η ESMA δεν πρόκειται να προχωρήσει σε εκτιμήσεις για τις αξιολογήσεις των οίκων καθαυτές. Οι τρεις μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης θα πρέπει να καταρτίσουν και να θέσουν σε εφαρμογή «επανορθωτικά σχέδια» για να διασφαλιστεί ότι συμμορφώνονται πλήρως προς τη νομοθεσία της ΕΕ και να εξαλείψουν τις ανεπαρκείς διαδικασίες τις οποίες ακολουθούσαν στο παρελθόν, σύμφωνα με τον επικεφαλής της ευρωπαϊκής αρχής.
Η ESMA δεν έχει ακόμη καταλήξει εάν παραβιάστηκαν ευρωπαϊκοί κανόνες και άρα εάν και κατά πόσον είναι πρέπον να επιβληθούν πρόστιμα, αλλά στελέχη της εξετάζουν το ενδεχόμενο να επιβάλουν τέτοια πρόστιμα βάσει μιας προηγούμενης έρευνας.
Σύμφωνα με την Αρχή, οι ανεπάρκειες αυτές ενδέχεται να επηρεάζουν καθοριστικά την ανεξαρτησία της αξιολόγησης, όπως όταν ανώτατα στελέχη των οίκων ή ακόμη και μέλη των διοικητικών τους συμβουλίων αποφασίζουν για τις αναβαθμίσεις ή τις υποβαθμίσεις μάλλον, παρά οι επικεφαλής αναλυτές τους, γεγονός το οποίο εγείρει φόβους πως ίσως υπάρχουν κίνητρα εμπορικού χαρακτήρα.
Επίσης η ESMA εξετάζει περαιτέρω το πώς μια επικείμενη μεταβολή μιας αξιολόγησης κατέληξε να αποκαλυφθεί σε ένα τρίτο μέρος το οποίο κανονικά δεν είχε δικαίωμα να είναι ενήμερο γι' αυτήν πριν δημοσιευθεί.
Ακόμη η εποπτική αρχή διαπίστωσε ανεπαρκείς ελέγχους σε ό,τι αφορά τη χρήση εξωτερικών συνεργατών στον τομέα της επικοινωνίας και των δημοσίων σχέσεων. Η έρευνα εν μέρει άρχισε εξαιτίας των φημών στις αγορές πριν καν συμβεί μια μεταβολή του κρατικού αξιόχρεου κάποιας χώρας, γεγονός το οποίο προκαλεί αστάθεια.
Σε ορισμένες περιπτώσεις η ESMA διαπίστωσε καθυστερήσεις πέντε ημερών και πλέον από την λήψη μιας απόφασης σχετικά με μια αξιολόγηση και την δημοσίευση αυτής της απόφασης—σε μία περίπτωση, η καθυστέρηση αυτή έφθασε τις δύο εβδομάδες.
Οι αξιολογήσεις πρέπει να δημοσιεύονται έγκαιρα, αφού δίνεται στο ενδιαφερόμενο κράτος μια χρονική προθεσμία τουλάχιστον 24 ωρών για να αμφισβητήσει τυχόν σφάλματα και παραλείψεις από μέρους των αναλυτών του οίκου.
Οι οίκοι αξιολόγησης δίνουν επίσης θέσεις-κλειδιά στις διευθύνσεις τους, οι οποίες εκπονούν αναλύσεις, σε κατώτερα ή ακόμη και νεοπροσληφθέντα στελέχη τους, κατά την αρχή.
Πάντως η έκθεσή της ESMA, μετά την τρίτη έρευνά της για τον κλάδο, έκανε λόγο για καλές πρακτικές, όπως η πολύ προσεκτική εξέταση των προτάσεων των επικεφαλής των τμημάτων ανάλυσης όσον αφορά οποιαδήποτε μεταβολή στο κρατικό αξιόχρεο.
Τον Μάρτιο η Αρχή είχε επικρίνει τους «μεγάλους τρεις» οίκους για την έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά το πώς αξιολογούν τις τράπεζες και ζήτησαν να υπάρξουν πιο αυστηροί εσωτερικοί έλεγχοι της μεθοδολογίας που ακολουθείται.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ESMA, η ανακάλυψη των ανεπαρκειών αυτών δεν ήταν απροσδόκητη, πολύ περισσότερο αφού ο τομέας, ο οποίος λειτουργούσε χωρίς σχεδόν καμία εποπτεία, περνάει σε ένα πολύ διαφορετικό καθεστώς ισχυρής εποπτείας.