Στο «φως» της δημοσιότητας έρχονται ντοκουμέντα από την συμμετοχή Εβραίων παρτιζάνων στην Ελληνική Αντίσταση, ένα γεγονός το οποίο έχει υποβαθμιστεί, ενώ πολύ συχνά έχουν κατηγορηθεί για παθητική στάση εναντίον των Ναζί.
Μια νέα ανατρεπτική έρευνα σε μια έκθεση με τον τίτλο «Συναγωνιστής: Ελληνες Εβραίοι στην Εθνική Αντίσταση», έρχεται να ανατρέψει την επικρατούσα παράδοση, πως ο λαός που γνώρισε την καταδίωξη όσο κανείς άλλος στην Ευρώπη κράτησε παθητική στάση -τουλάχιστον στην Ευρώπη.
Οπως αναφέρουν τα «Νέα» σε δημοσίευμα τους, τουλάχιστον 650 Εβραίοι προσχώρησαν σε αντιστασιακές οργανώσεις στην Ελλάδα και κυρίως στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, προκειμένου να βοηθήσουν στον πόλεμο κατά του ναζισμού, όμως στη συνέχεια πέρασαν στο «σκοτάδι» της ιστορίας με αποτέλεσμα στη συνέχεια να επικρατήσει η άγνοια γι' αυτή την σημαντική πτυχή στην ιστορία της Αντίστασης.
Μερικές ενδεικτικές περιπτώσεις:
- Μια σχεδόν μυθιστορηματική φιγούρα είναι ο Ζακ Κωστής, ο οποίος έχει μετατρέψει από το 1943 το γραφείο του σε κέντρο συνάντησης της οργάνωσης Απόλλων/Υβόννη, ένα από τα σημαντικότερα δίκτυα δολιοφθορών και καταστροφών στην κατεχόμενη Ελλάδα. Ο Κωστής, συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά αλλά και σε ανατινάξεις πλοίων. Στη συνέχεια το κρησφύγετο προδίδεται και ο ίδιος διαφεύγει στην Παιανία, μετά από σύντομη σύλληψη.
- Ο Βιτάλ Σολομών Αελίων, θεωρείται ο πρώτος Εβραίος παρτιζάνος και ήταν σε στρατιωτική δύναμη του ΕΛ.ΑΣ στον Ολυμπο και συμμετείχε σε πολλές εκρηκτικές και άλλες επιθέσεις, ενώ εξέδιδε και εφημερίδα με τίτλο «Ακαριαίον».
- Η Αλλέγρα Κάππα, οργανώθηκε από νεαρή ηλικία στο ΚΚΕ ενώ είχε εξοριστεί στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο από το καθεστώς Μεταξά. Μετά την ίδρυση του ΕΑΜ, η Αλλέγρα επέστρεψε στη Θεσσαλία και διετέλεσε γραμματέας της Εθνικής Αλληλεγγύης Θεσσαλίας, με ρόλο την προστασία των καταδιωκόμενων από τους Ναζί, εκλέχθηκε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, ενώ στην ταραγμένη περίοδο του Εμφυλίου, διετέλεσε πολιτική επίτροπος και υπεύθυνη γυναικών στο Δημοκρατικό Στρατό.
Η συμβολή των Ελλήνων Εβραίων στην Εθνική Αντίσταση, έχει παραγνωριστεί σύμφωνα με τον ιστορικό Ιάσονα Χαντρινό, λόγω του Εμφυλίου, ο οποίος «έθαψε τις ατομικές ιστορίες των αγωνιστών» και ο μεταπολεμικός λόγος αναγνώριζε μόνο «κομμουνιστές» και »εθνικόφρονες», ενώ ως δεύτερη αιτία θεωρεί το γεγονός ότι οι Εβραίοι εντάχθηκαν σε αντιστασιακές οργανώσεις (κυρίως τον ΕΛΑΣ) και δεν δημιούργησαν την δικιά τους «Εβραϊκή Αντίσταση» με αποτέλεσμα να μείνουν μόνο στην ιστορία ως η «φυλή που υπέστη έναν ανηλεή διωγμό από τους Ναζί»...