Mε τις υπουργικές αποφάσεις, που ρυθμίζουν τις εκκρεμότητες για τη διενέργεια στοχευμένων φορολογικών ελέγχων αμερικανικού τύπου, θα παρουσιαστεί τη Δευτέρα στο EUROGROUP ο Γιάννης Στουρνάρας, καλύπτοντας έτσι τα προαπαιτούμενα για την έγκριση της δόσης των 4,2 δισ ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι δυνητικά όλοι οι φορολογούμενοι θα περνάνε από ψιλό κόσκινο και θα σχηματίζεται φάκελος με όλα τα περιουσιακά στοιχεία και όλες τις δαπάνες, προκειμένου να εντοπίζεται το πραγματικό φορολογητέο εισόδημα. Ωστόσο, όπως προκύπτει από το εγχειρίδιο της αμερικανικής οικονομικής αστυνομίας (IRS), η διενέργεια ελέγχων με αυτή τη μέθοδο (έμμεσες τεχνικές ελέγχου) μόνο εύκολη υπόθεση δεν είναι, καθώς τα στοιχεία πρέπει να απολύτως αξιόπιστα αφενός για να είναι αξιοποιήσιμα σε βάθος χρόνου αφετέρου για να μπορεί η φορολογική υπηρεσία να αντικρούει τους όποιους ισχυρισμούς των φορολογούμενων ενώπιον των φορολογικών δικαστηρίων.
"Το κλειδί για μια επιτυχή έρευνα της καθαρής θέσης του φορολογούμενου είναι η δημιουργία ενός αξιόπιστου σημείου εκκίνησης, που θα περιλαμβάνει όλα τα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις. Αυτή είναι αφετηρία, η χρονιά αναφοράς, με βάση την οποία θα υπολογίζονται εφεξής όλες οι αυξήσεις ή μειώσεις εισοδήματος" αναφέρει ρητώς το εγχειρίδιο του IRS προς τους ειδικούς πράκτορες, κάτι που προφανώς πρέπει να λάβουν υπόψιν και οι εγχώριες ελεγκτικές υπηρεσίες.
Με βάση το σχετικό πλαίσιο διατάξεων, θα χρησιμοποιείται η μέθοδος της αρχής των αναλογιών, όπου θα λαμβάνεται υπόψιν η διαφορά κόστους- λιανικής τιμής για τους επιτηδευματίες, η ανάλυση της ρευστότητας του φορολογούμενου, η μέθοδος της καθαρής θέσης του φορολογούμενου, όπου θα συγκρίνονται όλα τα έσοδα σε σχέση με τις δαπάνες, η σχέση της τιμής πώλησης προς το συνολικό όγκο κύκλου εργασιών, το ύψος των τραπεζικών καταθέσεων και των δαπανών σε μετρητά. Το νέο πλαίσιο αφορά σε όλα τα φυσικά πρόσωπα- άρα και στους μισθωτούς- και τις επιχειρήσεις και θα εφαρμοστεί σε όλες τις εκκρεμείς χρήσεις.
Στο στόχαστρο των ελεγκτών μπαίνουν εφεξής, τα διαθέσιμα μετρητά το χρόνο του ελέγχου και την επίμαχη περίοδο, οι τραπεζικές καταθέσεις, οι αμοιβές σε είδος, επιταγές, υποθήκες, ασφάλειες, όλα τα διαθέσιμα οχήματα, ο εξοπλισμός της επιχείρησης, ακίνητα, προσωπικά είδη, δάνεια, δωρεές, ομόλογα, η κίνηση των πιστωτικών καρτών. Όλα αυτά τα περιουσιακά στοιχεία θα αντιπαραβάλλονται με τις δαπάνες διαβίωσης, τις πληρωμές φόρων, τις επιστροφές φόρων, ασφάλειες ζωής, τις ενδεχόμενες απώλειες από τη πώληση προσωπικών ειδών, κληρονομιές, δωρεές, ειδικά κοινωνικά επιδόματα, τα όποια λογιστικά σφάλματα στη τήρηση βιβλίων, τις αποσβέσεις.
Πέρα από τη προφανή δυσκολία εφαρμογής αυτού του νέου τύπου ελέγχων, ακόμα και στις ΗΠΑ, το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να ξεπεράσει και τις νομικές "πεπονόφλουδες", με δεδομένο ότι το ελληνικό φορολογικό σύστημα είναι τελείως διαφορετικό από το αμερικανικό. Είναι ενδεικτικό ότι όταν θεσμοθετήθηκαν οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου το Φεβρουάριο του 2012, η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής έκανε λόγο για παραβίαση αρχών του Συντάγματος!
"Η χρήση εναλλακτικών μεθόδων υπολογισμού του φορολογητέου εισοδήματος, οι οποίες ούτε έχουν γενική εφαρμογή επί του συνόλου των φορολογουμένων (όπως, επί παραδείγματι, το σύστημα τεκμηρίων των άρθρων 16 και 17 του ΚΦΕ), αλλά ούτε και εφαρμόζονται μόνο όταν η φορολογική αρχή αδυνατεί να προσδιορίσει τις φορολογικές υποχρεώσεις του επιτηδευματία βάσει των λογιστικών του βιβλίων λόγω αποδεδειγμένης ανεπάρκειας ή ανακρίβειάς τους, αντίκειται στην αρχή της ισότητας", αναφέρει στην Έκθεση της η Επιτροπή, σημειώνοντας ότι αυτές οι τακτικές ελέγχου αντίκεινται επιπλέον στην αρχή της χρηστής φορολογικής διοίκησης, καθώς εφαρμόζονται ακόμα κι αν ο υπόχρεος έχει συμμορφωθεί πλήρης με τη λογιστική και φορολογική νομοθεσία, αλλά και στη Κοινοτική Οδηγία περί ΦΠΑ, η οποία δεν προβλέπει τη δυνατότητα των κρατών μελών να θεσπίζουν εναλλακτική/τεκμαρτή βάση υπολογισμού των ακαθάριστων εσόδων των υποκειμένων στον φόρο αυτό.