Η δεύτερη πιο δύσκολη ημέρα στην πολιτική ζωή του Ζελένσκι πιθανότατα να είναι η σημερινή. Η πρώτη ήταν στις 24 Φεβρουαρίου 2022.
Σήμερα ο Ουκρανός πρόεδρος αναμένεται να συναντηθεί στη Ουάσιγκτον με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ προκειμένου να συζητήσουν μια πιθανή συμφωνία μεταξύ Ρωσίας - Ουκρανίας με βάση αυτά που συζήτησε νωρίτερα, στις 15 Αυγούστου στην Αλάσκα, ο Τραμπ με τον Πούτιν.
Έχουν «διαρρεύσει» διάφορα πράγματα σχετικά με τις απαιτήσεις του Πούτιν, πολλά από αυτά είναι εκείνα που δύσκολα θα δεχθεί η ουκρανική πλευρά. Ωστόσο δεν ξέρουμε τι πραγματικά ισχύει από αυτά που έχουν γραφτεί και περισσότερες λεπτομέρειες αναμένονται αργά το βράδυ, όταν ολοκληρωθούν όλες οι συναντήσεις στον Λευκό Οίκο.
Όπως είχε γράψει το iefimerida.gr μετά την ανακοίνωση της συνάντησης Τραμπ - Πούτιν, ζητούμενο για την Ουκρανία είναι να υπάρξει μια συντονισμένη απάντηση από κοινού με τις ευρωπαϊκές χώρες. Το θέμα προχώρησε ακόμα περισσότερο και βλέπουμε σήμερα να σχηματίζεται ένα κοινό μέτωπο Ευρώπης και Ουκρανίας απέναντι στον Τραμπ και τον Πούτιν.
Σήμερα αναμένεται μια «ιστορική κάθοδος» των Ευρωπαίων ηγετών στον Λευκό Οίκο -ανάλογη δεν έχει υπάρξει στο παρελθόν. Ο καθένας από τους ηγέτες που συνοδεύει τον Ζελένσκι έχει τον ρόλο του και όλοι μαζί φαίνεται να έχουν ένα κοινό σκοπό: Να πείσουν τον Ντόναλντ Τραμπ όχι μόνο να μην ακολουθεί τη γραμμή Πούτιν σε αυτές τις διαπραγματεύσεις αλλά και να συμμετάσχει στις εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία. Αυτό είναι το κυρίως ζητούμενο για την Ουκρανία και την Ευρώπη στη διευθέτηση αυτής της σύγκρουσης: Πραγματικές εγγυήσεις ασφαλείας.
Ο καθένας έχει τον ρόλο του στην ομάδα υποστήριξης Ζελένσκι
- Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα εκπροσωπήσει την ενωμένη γραμμή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ζήτημα της επίλυσης της σύγκρουσης. Θεσμικά η παρουσία της είναι τεράστιας σημασίας, ωστόσο η ίδια δεν είναι επικεφαλής κράτους, άρα δεν είναι σίγουρο ότι γίνεται αντιληπτή από τον Αμερικανό πρόεδρο ως πρόσωπο που παίρνει πραγματικές αποφάσεις και μπορεί να συμβάλει (από μόνη της) στη διαμόρφωση κάποιας πολιτικής. Η συμμετοχή της είναι κυρίως θεσμική.
- Αντίστοιχα θεσμική είναι και η συμμετοχή του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε, ο οποίος επίσης θα βρεθεί στις συναντήσεις. Αυτός θα κληθεί να εξηγήσει στον Αμερικανό πρόεδρο το γιατί μια άτακτη υποχώρηση ή παράδοση της Ουκρανίας θα βλάψει τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ, μέλος του οποίου είναι και οι ΗΠΑ.
- Δίπλα στον Ζελένσκι θα βρεθούν οι ηγέτες του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας και της Γαλλίας -Κιρ Στάρμερ, Φρίντριχ Μερτς και Εμανουέλ Μακρόν. Αυτός είναι ο «σκληρός πυρήνας» της διαπραγματευτικής ομάδας. Όχι μόνο επειδή αντιπροσωπεύουν τα πιο ισχυρά κράτη της Ευρώπης αλλά και επειδή αυτές οι χώρες, κυρίως οι πρώτες δύο, είναι που πιθανόν να κληθούν να αναλάβουν το μεγαλύτερο οικονομικό ή και στρατιωτικό βάρος ενδεχόμενων εγγυήσεων ασφαλείας.
- Την αντιπροσωπεία συμπληρώνουν οι επικεφαλής της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, και της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ. Πρόκειται για δύο ηγέτες οι οποίοι όχι μόνον στηρίζουν με συνέπεια την Ουκρανία αλλά και χαίρουν μεγάλης εκτίμησης από τον Αμερικανό πρόεδρο. Οι «δικοί του άνθρωποι», εκείνοι που εκτιμάει και τον εκτιμούν, θα πουν στον Τραμπ να στηρίξει την Ουκρανία. Ο ρόλος τους στη διαπραγματευτική ομάδα είναι περισσότερο «ψυχολογικός».
Οι Ουκρανοί φοβούνται την «ανταλλαγή εδαφών»
Έχουν ακουστεί διάφορες πληροφορίες όσον αφορά το ζήτημα της «παραχώρησης εδαφών» από την Ουκρανία, τις οποίες φέρεται να ζητάει ο Πούτιν. Αυτές οι πληροφορίες κυμαίνονται από την «αναγνώριση της Κριμαίας» μέχρι του να αποχωρήσει ο ουκρανικός στρατός από περιοχές τις οποίες ελέγχει και έχει οχυρωθεί καλά σε αυτές. Αυτά είναι πολύ διαφορετικά πράγματα: Το να αναγνωρίσει η Ουκρανία με κάποιον τρόπο την παράνομη κατοχή εδαφών της και να δεσμευτεί να μην τα διεκδικήσει με στρατιωτικά μέσα και το να αποχωρήσει οικειοθελώς από εδάφη που ελέγχει.
Η δεύτερη περίπτωση δύσκολα μπορεί να γίνει αποδεκτή από την ουκρανική πλευρά για μια σειρά από λόγους. Πρώτον, δεν είθισται οι στρατοί να αποχωρούν οικειοθελώς από περιοχές τις οποίες ελέγχουν. Τουλάχιστον χωρίς πολύ σημαντικά ανταλλάγματα. Όσο και να φαίνεται ότι ο ρωσικός στρατός έχει το πάνω χέρι στα πεδία των μαχών, κάτι τέτοιο δεν αποδεικνύεται από το αποτέλεσμα. Οι Ρώσοι έχουν «επιτυχίες», αλλά αυτές θεωρούνται αμελητέες σε σχέση με το κόστος που πληρώνουν οι ίδιοι οι Ρώσοι και σε ανθρώπινες απώλειες και σε χρήμα. Δυτικές κατασκοπείες θεωρούν ότι αν ο πόλεμος συνεχιστεί με τον σημερινό του ρυθμό, ο χρόνος που θα χρειαστούν οι Ρώσοι για να καταλάβουν ολόκληρο το Ντονμπάς μετριέται σε χρόνια.
Ο δεύτερος λόγος είναι πως οι Ουκρανοί θεωρούν ότι με την όποια «ειρηνευτική συμφωνία» οι Ρώσοι θα προσπαθήσουν να προλειάνουν το έδαφος για μια επόμενη εισβολή στην Ουκρανία μετά από μήνες ή λίγα χρόνια. Σε αυτό, η απώλεια των οχυρωματικών θέσεων των Ουκρανών στο Ντονμπάς θα μπορούσε να παίξει πολύ αρνητικά. Γι' αυτό, οι Ουκρανοί αναμένεται να επιμείνουν σε ουσιαστικές εγγυήσεις ασφαλείας σε μια τέτοια περίπτωση. Εγγυήσεις όπως παρουσία δυτικών στρατευμάτων, άρθρο 5 του ΝΑΤΟ ή κάτι παρόμοιο.
Ο τρίτος λόγος έχει να κάνει με την εσωτερική κατάσταση στην Ουκρανία. Μετά από τριάμισι χρόνια εισβολής, δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες νεκρούς και εκατοντάδες χιλιάδες να βρίσκονται στο μέτωπο και να κινδυνεύουν με θάνατο καθημερινά για να υπερασπιστούν -ο καθένας τους- μια σπιθαμή γης, το να παραχωρήσει η ουκρανική ηγεσία οικειοθελώς ολόκληρες περιοχές μάλλον θα ισοδυναμεί με πολιτική αυτοκτονία του Ζελένσκι και όλης της ηγετικής ομάδας στην Ουκρανία. Άρα λοιπόν, αν όντως υπάρξει κάποια «ανταλλαγή εδαφών», αυτή κατά πάσα πιθανότητα θα συνοδεύεται με έκτακτη διεξαγωγή εκλογών ή και δημοψηφίσματος στην Ουκρανία. Με βασικό σκοπό την αποφυγή ενός νέου Μαϊντάν. Κάτι τέτοιο, εκτιμούν Ουκρανοί αξιωματούχοι μιλώντας στο iefimerida.gr, θα μπορούσε να είναι ένας από τους στόχους του Πούτιν.
Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες
Πηγές στο Κίεβο εμφανίζονται απαισιόδοξες όσον αφορά τις εξελίξεις και κυρίως όσον αφορά τη στάση του Ντόναλντ Τραμπ. Θεωρούν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος έχει βάλει την Ουκρανία σε δεύτερη μοίρα και επιχειρεί να λήξει το θέμα άρον άρον για να προχωρήσει σε εμπορικές συμφωνίες με τον Πούτιν με το βλέμμα στραμμένο στην Κίνα. Τουλάχιστον δύο αξιωματούχοι με τους οποίους μιλήσαμε τις προηγούμενες ημέρες θεωρούν ότι παρά τις τεράστιες δυσκολίες και αντιθέσεις που υπάρχουν, όντως δεν αποκλείεται το επόμενο διάστημα να επιτευχθεί κάποια ειρήνευση ή κατάπαυση του πυρός ανάμεσα στις δύο πλευρές.
Σε αυτή την περίπτωση -επισημαίνουν οι συνομιλητές μας- είναι εξαιρετικά σημαντικά τα «ψιλά γράμματα» αυτής της συμφωνίας και ειδικότερα σε ό,τι έχει να κάνει με τη συμμετοχή δυτικών δυνάμεων στις εγγυήσεις ασφαλείας. Οι μήνες μετά την όποια κατάπαυση του πυρός, το τι θα κάνει η Ουκρανία και το τι θα κάνουν οι δυτικοί της σύμμαχοι είναι εξίσου σημαντικά με την ίδια τη συμφωνία. Από αυτά θα εξαρτηθεί για το αν μπορεί μελλοντικά να εδραιωθεί μια σταθερή ειρήνη ή ο πόλεμος θα επανέλθει πολύ πιο σφοδρός και πολύ πιο καταστροφικός.
«Αυτή τη στιγμή οι περισσότεροι εστιάζουν στο θέμα των εδαφικών παραχωρήσεων και ορισμένοι στο θέμα της εισόδου της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Ωστόσο έχουν διατυπωθεί διάφορα αιτήματα από τον Πούτιν, όπως μείωση του ουκρανικού στρατού, μη κατασκευή όπλων μεγάλου βεληνεκούς από την Ουκρανία, μη παροχή στρατιωτικής βοήθειας από τους δυτικούς. Όλα αυτά είναι θέματα που αφορούν όχι την όποια ειρήνη μπορεί να επιτευχθεί, αλλά την ικανότητα της Ουκρανίας να αντιμετωπίσει μια πιθανή νέα εισβολή. Θα δούμε τις επόμενες ημέρες σε ποια από αυτά θα επιμείνει ο Πούτιν και από εκεί θα φανεί το τι σκοπεύει να κάνει. Αν σκοπεύει να πάρει κάτι και να φύγει ή θέτει εξαρχής όρους οι οποίοι δεν θα γίνουν δεκτοί από την Ουκρανία, προκειμένου να δείξει τον Ζελένσκι ως αδιάλλακτο στα μάτια του Τραμπ και την ίδια ώρα να συνεχίσει τον πόλεμο», αναφέρει στρατιωτική πηγή μιλώντας στο iefimerida.gr.