Σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι φαίνεται να βρίσκεται το ουκρανικό μετά τις πολύωρες συνομιλίες του Βολοντίμιρ Ζελένσκι με τον Ντόναλντ Τραμπ στη Φλόριντα και τις παράλληλες διεργασίες ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα.
O Ζελένσκι έσπευσε πολύ γρήγορα με μια σειρά αναρτήσεων σήμερα να οριοθετήσει οποιαδήποτε επικείμενη συζήτηση και εξέλιξη των διαπραγματεύσεων.
Ζελένσκι: «Στη φαντασία τους, θα ήθελαν να μην υπάρχουμε καθόλου στο έδαφος της ίδιας μας της χώρας»
«Όσον αφορά την αποχώρηση από το Ντονμπάς, δεν είναι μυστικό ότι η Ρωσία το επιθυμεί. Στη φαντασία τους, θα ήθελαν να μην υπάρχουμε καθόλου στο έδαφος της ίδιας μας της χώρας. Αυτές οι φαντασιώσεις υπάρχουν εδώ και χρόνια. Αλλά έχουμε τη δική μας γη, τη δική μας εδαφική ακεραιότητα, το δικό μας κράτος και τα δικά μας συμφέροντα. Θα ενεργήσουμε σύμφωνα με τα συμφέροντα της Ουκρανίας», έγραψε ο Ουκρανός πρόεδρος στο Χ σήμερα το μεσημέρι.
Προηγήθηκε μάλιστα ανάρτηση, που σημείωνε ότι «η στάση των Ρώσων απέναντι στο δημοψήφισμα δεν είναι θετική, διότι ένα δημοψήφισμα απαιτεί υποδομές ασφαλείας. Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται κατάπαυση του πυρός. Όμως οι Ρώσοι δεν θέλουν να μας παραχωρήσουν κατάπαυση του πυρός για όσο διάστημα απαιτείται για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Δηλαδή, για 60 ημέρες. Πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο ζήτημα και η Ρωσία θέλει να συνεχίσει να μας πιέζει συνεχίζοντας τον πόλεμο» έγραψε ο Ζελένσκι, ενώ ταυτόχρονα πρόσθεσε αναφερόμενος στις εγγυήσεις ασφαλείας που ζητά το Κίεβο: «Τώρα έχουμε συμφωνήσει με τους Αμερικανούς ότι θα έχουμε εγγυήσεις ασφαλείας που θα υποστηρίζονται από το Κογκρέσο των ΗΠΑ -το οποίο είναι πολύ σημαντικό- και από το ουκρανικό Κοινοβούλιο. Οι εγγυήσεις ασφαλείας θα ψηφιστούν και από τις δύο πλευρές. Και οι διμερείς συμφωνίες μας με τους Ευρωπαίους θα επικυρωθούν στη συνέχεια από τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια, έτσι ώστε αυτές οι συμφωνίες να έχουν νομική ισχύ».
«Όσον αφορά το σχέδιο των 20 σημείων, πιστεύουμε ότι πρέπει να εγκριθεί μέσω δημοψηφίσματος. Αυτό θα ήταν η ισχυρότερη ιστορική επικύρωση της ισχύος αυτού του εγγράφου και θα θέλαμε πολύ να το κάνουμε», σημείωσε χαρακτηριστικά.
«Είναι ζωτικής σημασίας να εκφραστεί η βούληση του ουκρανικού λαού, ώστε το ουκρανικό έθνος να αποδεχτεί αυτή την ειρήνη και να υποστηρίξει αυτό το σχέδιο. Γι' αυτό το δημοψήφισμα είναι ένα ισχυρό εργαλείο».
Νέα επικοινωνία Τραμπ-Πούτιν και αισιοδοξία με αστερίσκους
Το Κρεμλίνο επιβεβαίωσε ότι επίκειται νέα τηλεφωνική επικοινωνία Τραμπ-Πούτιν «πολύ σύντομα», γεγονός που εντείνει τις εκτιμήσεις ότι η διπλωματική κινητικότητα έχει εισέλθει σε προχωρημένη αλλά και εξαιρετικά εύθραυστη, φάση, ενώ οι κόκκινες γραμμές και από τις δύο πλευρές παραμένουν.
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, οι δύο ηγέτες θα συνομιλήσουν εκ νέου μετά την «παραγωγική», όπως τη χαρακτήρισε ο Τραμπ, τηλεφωνική τους επαφή και τη συνάντηση του Αμερικανού προέδρου με τον Ζελένσκι. Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι η ειρήνη «πλησιάζει», με το Κρεμλίνο να απαντά καταφατικά στο αν συμμερίζεται αυτή την εκτίμηση. Παράλληλα, η Μόσχα υποστηρίζει ότι δεν έχει ακόμη επίσημη ενημέρωση για τα αποτελέσματα των αμερικανο-ουκρανικών συνομιλιών, ούτε έχει τεθεί θέμα απευθείας επικοινωνίας Πούτιν-Ζελένσκι.
Ωστόσο, πίσω από τη ρητορική αισιοδοξίας παραμένουν οι σκληρές απαιτήσεις της Ρωσίας. Το Κρεμλίνο επανέλαβε ότι προϋπόθεση για τον τερματισμό των εχθροπραξιών είναι η απόσυρση των ουκρανικών στρατευμάτων από την περιοχή του Ντονμπάς, αίτημα που το Κίεβο απορρίπτει. Αυτό πρακτικά είναι τελεσίγραφο του Βλαντιμίρ Πούτιν και όπως φαίνεται και από την ανάρτηση του Ζελένσκι σήμερα, δεν προβλέπεται κάποιος συμβιβασμός.
Οι εγγυήσεις ασφαλείας και το χάσμα ΗΠΑ-Ουκρανίας
Κεντρικό ζήτημα των συνομιλιών Τραμπ-Ζελένσκι αποτέλεσαν οι εγγυήσεις ασφαλείας. Αυτό το ζήτημα θα μπορούσε να πει κάποιος ότι είναι η κόκκινη γραμμή του Ζελένσκι. Ο Ουκρανός πρόεδρος δήλωσε ότι το ειρηνευτικό σχέδιο προβλέπει εγγυήσεις από τις ΗΠΑ διάρκειας 15 ετών, προσθέτοντας ότι είναι πλέον «100% συμφωνημένες».
Παρ’ όλα αυτά, ο ίδιος είχε ζητήσει δεσμεύσεις έως και 50 ετών, κάτι που καταδεικνύει τις διαφορές ανάμεσα στις δύο πλευρές.
Δεν είναι ακόμη σαφές τι ακριβώς περιλαμβάνουν αυτές οι εγγυήσεις, ειδικά από τη στιγμή που ο Τραμπ εμφανίζεται απρόθυμος να δεσμεύσει αμερικανικές δυνάμεις στο έδαφος της Ουκρανίας. Αντίστοιχες ευρωπαϊκές εγγυήσεις φέρονται να βρίσκονται «σχεδόν συμφωνημένες», αλλά όχι στο ίδιο προχωρημένο στάδιο, ενώ η Ρωσία έχει ξεκαθαρίσει ότι θα αντιταχθεί σε κάθε πρόταση που περιλαμβάνει ξένες δυνάμεις στην Ουκρανία.
Συνεπώς, τα πράγματα περιπλέκονται γύρω από το εδαφικό και τις εγγυήσεις ασφαλείας, όπου δεν υπάρχει ουσιαστική πρόοδος.
Πολύωρες συνομιλίες, περιορισμένη πρόοδος
Οι συνομιλίες στο Μαρ-α-Λάγκο διήρκεσαν δυόμισι ώρες, κάτι που από μόνο του θεωρείται επίτευγμα, καθώς Τραμπ και Ζελένσκι δεν είχαν στο παρελθόν τόσο εκτενή απευθείας διαπραγμάτευση. Μετά το πέρας τους, και οι δύο ηγέτες μίλησαν για «εξαιρετική» και «υπέροχη» συνάντηση. Παρ’ όλα αυτά, όπως και σε προηγούμενους γύρους διαβουλεύσεων, δεν ανακοινώθηκαν συγκεκριμένα βήματα που να συνιστούν ουσιαστική πρόοδο.
Το βασικό ερώτημα παραμένει αναπάντητο: Θα κληθεί η Ουκρανία να παραχωρήσει έδαφος ως αντάλλαγμα για ειρήνη; Η Ρωσία το απαιτεί, οι ΗΠΑ φαίνεται να το εξετάζουν, αλλά ο Ζελένσκι δεν το έχει αποδεχθεί δημόσια. Άφησε, ωστόσο, ανοιχτό το ενδεχόμενο διεξαγωγής δημοψηφίσματος για την έγκριση οποιασδήποτε συμφωνίας, υπό την προϋπόθεση μιας κατάπαυσης πυρός τουλάχιστον 60 ημερών, τονίζει το BBC, σχολιάζοντας τις τελευταίες εξελίξεις.
Το ειρηνευτικό σχέδιο των 20 σημείων
Ο Ζελένσκι παρουσίασε ένα ειρηνευτικό σχέδιο 20 σημείων, το οποίο -όπως τόνισε- θα πρέπει να τεθεί σε δημοψήφισμα στην Ουκρανία.
Μεταξύ των βασικών αξόνων περιλαμβάνονται:
- επαναβεβαίωση της ουκρανικής κυριαρχίας,
- πλήρης συμφωνία μη επίθεσης με μηχανισμό παρακολούθησης,
- ισχυρές εγγυήσεις ασφάλειας τύπου Άρθρου 5,
- διατήρηση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων στους 800.000 στρατιώτες,
- ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ και προνομιακή πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά,
- διεθνές πακέτο ανάπτυξης, ανοικοδόμησης και ανθρωπιστικής βοήθειας,
- συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τις ΗΠΑ,
- ανθρωπιστική επιτροπή για την επιστροφή αιχμαλώτων και απαχθέντων παιδιών,
- διεξαγωγή εκλογών μετά την υπογραφή της συμφωνίας,
- άμεση κατάπαυση του πυρός μετά τη συναίνεση όλων των πλευρών.
Το πιο δύσκολο σημείο παραμένει το εδαφικό. Η Ρωσία ζητά πλήρη έλεγχο της ανατολικής Ουκρανίας, το Κίεβο επιδιώκει πάγωμα των συγκρούσεων στα σημερινά μέτωπα, ενώ η Ουάσιγκτον προτείνει αποστρατιωτικοποιημένες ζώνες και ελεύθερη οικονομική περιοχή. Καμία πρόταση δεν έχει μέχρι στιγμής γεφυρώσει το χάσμα.
Τι δείχνουν τα «σταθερά δεδομένα»
Παρά τη διπλωματική κινητικότητα, δύσκολα μπορεί να παραγνωρίσει κανείς κάποιες βασικές σταθερές γύρω από τις οποίες λαμβάνουν χώρα όλες οι εξελίξεις. Ο Τραμπ θέλει να τελειώσει ο πόλεμος, όχι όμως απαραίτητα με όρους δικαιοσύνης. Ο Πούτιν δεν έχει δείξει μέχρι σήμερα ειλικρινή διάθεση τερματισμού της σύγκρουσης. Η Ουκρανία δεν είναι διατεθειμένη να αποδεχθεί μια ταπεινωτική ειρήνη με όρους υποταγής.
Από ένα αρχικό αμερικανικό σχέδιο 26 σημείων, που έμοιαζε περισσότερο με ρωσικό κατάλογο απαιτήσεων, οι συνομιλίες κατέληξαν σε ένα πιο «συμπιεσμένο» σχέδιο 20 σημείων με αρκετές ουκρανικές παραχωρήσεις. Πλέον, Ευρώπη και Κίεβο αναμένουν από τον Τραμπ να ασκήσει πραγματική πίεση στη Μόσχα, σημειώνει το SkyNews, ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος ποντάρει πραγματικά πολλά να συνδέσει το όνομά του με την εξεύρεση λύσης για την πιο αιματηρή σύγκρουση από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ή μάλλον σωστότερα, για την πιο επικίνδυνη σύγκρουση που πολλοί εκτιμούν ως προπομπό ενός γενικευμένου παγκόσμιου πολέμου.