Τουρκία, Βρετανία, αλλά και Νότια Κορέα θα μείνουν τελικά εκτός του SAFE (Security Action for Europe), ύψους 150 δισ. ευρώ.
Παρά τις «πιέσεις» κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως η Γερμανία η Ακυρα δεν θα μπορέσει να συμμετάσχει στο δανειοδοτικό μηχανισμό για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, παρά τις πιέσεις που άσκησε μέχρι και την τελευταία στιγμή το Βερολίνο για το αντίθετο.
Χθες, έπεσε και η αυλαία στις πολύμηνες διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Μεγάλης Βρετανίας στον ευρωπαϊκό αμυντικό μηχανισμό καθώς το Λονδίνο δεν αποδέχθηκε το υψηλό «τίμημα» που ζητούσε η ΕΕ για την πλήρη συμμετοχή του.
Στις 30 Νοεμβρίου εξάλλου λήγει η προθεσμία για την κατάθεση των εθνικών σχεδίων των 19 κρατών-μελών που έχουν υποβάλει αίτημα για να λάβουν δάνεια από το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας, το μηχανισμό SAFE, συνολικού ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Νότια Κορέα και η Τουρκία χάνουν την προθεσμία
Όπως εξήγησε σήμερα ο αρμόδιος εκπρόσωπος της Επιτροπής, Τομάς Ρενιέ, «το SAFE είναι ένα μέσο έκτακτης ανάγκης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κινηθεί γρήγορα». Πιθανότατα πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους, η Επιτροπή θα έχει ολοκληρώσει την αξιολόγηση των εθνικών σχεδίων και εφόσον αυτή είναι θετική, θα πρέπει στη συνέχεια να δοθεί η τελική έγκριση από το Συμβούλιο της ΕΕ, προκειμένου να αποδεσμευθεί η πρώτη εκταμίευση - ποσό το οποίο θα αντιστοιχεί το πολύ στο 15% των δανείων που έχει αιτηθεί το κάθε κράτος-μέλος. Αυτή η πρώτη εκταμίευση θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη να έρθουν σε επαφή με τις αμυντικές βιομηχανίες και να ξεκινήσουν τα εξοπλιστικά τους προγράμματα, εξήγησε ο εκπρόσωπος της Επιτροπής
Ερωτηθείς για τη συμμετοχή τρίτων χωρών στο SAFE, όπως η Νότια Κορέα και η Τουρκία, ο Τ. Ρενιέ ξεκαθάρισε ότι και οι δύο χώρες χάνουν την προθεσμία της 30ής Νοεμβρίου. «Μπορώ να επιβεβαιώσω ότι οι δύο αυτές χώρες δεν θα προλάβουν την προθεσμία της 30ής Νοεμβρίου. Είναι πολύ αργά. Η Νότια Κορέα και η Τουρκία έχουν καταθέσει επίσημα αίτημα για συμμετοχή στο SAFE, όμως η Επιτροπή δεν έχει εξετάσει ακόμα το αίτημά τους», ανέφερε.
Σημειώνεται ότι μέχρι τις 30 Νοεμβρίου τα κράτη-μέλη θα πρέπει να καταθέσουν με λεπτομέρεια στην Επιτροπή, το πλαίσιο των έργων στα οποία θέλουν να επενδύσουν, τον προϋπολογισμό τους και ποιοι θα είναι οι εταίροι τους στο κάθε έργο. Έπειτα από αυτή την ημερομηνία, η Επιτροπή θα είναι σε θέση να ανακοινώσει πόσες και ποιες χώρες ήταν εμπρόθεσμες.
Υπενθυμίζεται ότι στα τέλη Ιουλίου 2025, η Ελλάδα υπέβαλε στην Επιτροπή αίτημα για δάνεια ύψους 1,2 δισ. ευρώ από το SAFE.
Το deal που ήθελε η Άγκυρα
Η συνάντηση του Χακάν Φιντάν με τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών Γιοχάν Βάντεφουλ έδωσε ένα σαφές μήνυμα: η Γερμανία, παρά τις ευρωπαϊκές επιφυλάξεις και τις έντονες αντιδράσεις από την Αθήνα και τη Λευκωσία, βλέπει την Τουρκία ως «γεωστρατηγικό εταίρο» και εκφράζει ανοιχτά την πρόθεση να στηρίξει τη συμμετοχή της στο SAFE. Το Βερολίνο προβάλλει το επιχείρημα πως η ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής παραγωγής πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις «στρατηγικά απαραίτητες» χώρες — μια θέση που, με διαφορετική φρασεολογία, αναπαράγει η Άγκυρα εδώ και μήνες.
Ετσι η Τουρκία πόνταρε στον ρόλο που θέλει η Γερμανία να διαδραματίσει στο ευρωπαϊκό αμυντικό οικοσύστημα: ως κεντρικός βιομηχανικός κόμβος, το Βερολίνο επιδιώκει πρόσβαση σε αγορές, συμπράξεις και παραγωγικές ευκαιρίες που η τουρκική αμυντική βιομηχανία μπορεί να προσφέρει.
Η ελληνική κόκκινη γραμμή: casus belli
Για την Αθήνα, το θέμα δεν είναι τεχνοκρατικό. Είναι υπαρξιακό. Πώς μπορεί να ενταχθεί σε ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό εργαλείο μια χώρα που εξακολουθεί να διατηρεί casus belli κατά κράτους-μέλους της Ε.Ε.; Πώς μπορεί να χαρακτηριστεί «trusted partner» μια χώρα που διατηρεί κατοχικό στρατό στην Κύπρο και αμφισβητεί ευρωπαϊκά σύνορα;
Η Ελλάδα αντιδρά και στο πολιτικό και στο διπλωματικό επίπεδο. Το μήνυμα προς τις Βρυξέλλες είναι ότι η συμμετοχή μιας χώρας με τέτοια στάση υπονομεύει την ίδια τη νομιμότητα του προγράμματος. Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, μάλιστα, το casus belli αποτελεί δυνατό εργαλείο στο ελληνικό οπλοστάσιο — καθώς συνδέεται με τις θεμελιώδεις αρχές της Ένωσης.
Ταυτόχρονα, η Αθήνα έχει κινηθεί ώστε να προετοιμάσει τη δική της λίστα εξοπλιστικών προγραμμάτων για ένταξη στο SAFE: πυρομαχικά, drones, συστήματα επιτήρησης, δορυφορικές επικοινωνίες, αναβάθμιση υποδομών στρατιωτικής κινητικότητας. Η Ελλάδα θέλει να αξιοποιήσει τους ευρωπαϊκούς πόρους για να ενισχύσει την άμυνά της, όχι να επιτρέψει στην Τουρκία να αποκτήσει μέσω Ευρώπης τεχνολογικό πλεονέκτημα.