Σαν σήμερα πριν από δύο χρόνια το Ισραήλ βίωνε μια άνευ προηγουμένου τρομοκρατική επίθεση με ενόπλους της Χαμάς να εισβάλουν από αέρος, ξηράς και θάλασσας σκορπώντας τρόμο και θάνατο.
Η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου έπιασε στον ύπνο το Ισραήλ με τους 1.200 νεκρούς και τους 251 ομήρους άλλαξε για πάντα τη Μέση Ανατολή. Η εμπειρία μιας τέτοιας ευαλωτότητας οδήγησε σε ένα τραύμα που εξακολουθεί να γίνεται αισθητό σήμερα στο Ισραήλ.
Στις 8 Οκτωβρίου 2023 η κυβέρνηση του Ισραήλ εξαπέλυσε επίθεση στη Λωρίδα της Γάζας και τα δύο χρόνια που ακολούθησαν ήταν μια καθημερινή φρίκη για τους Παλαιστίνιους στον θύλακο. Από τις επιχειρήσεις των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF) τουλάχιστον 66.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί- περίπου το 80% εξ αυτών άμαχοι - και κάπου 169.000 ακόμη έχουν τραυματιστεί, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ελεγχόμενου από τη Χαμάς υπουργείου Υγείας της Γάζας.
Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης εκτιμά ότι το 90% των κατοικιών στη Λωρίδα της Γάζας έχουν καταστραφεί ή υποστεί ζημιές με αποτέλεσμα 1,9 εκατομμύρια άνθρωποι από τα 2,1 εκατομμύρια του πληθυσμού να είναι εκτοπισμένοι στο εσωτερικό του θυλάκου. Λόγω του πλήρους αποκλεισμού» που έχει επιβάλει το Ισραήλ στη Γάζα, μεγάλες εκτάσεις της περιοχής βιώνουν οξύ λιμό, που μέχρι στιγμής έχει προκαλέσει τον θάνατο τουλάχιστον 450 ανθρώπων, 150 εκ των οποίων παιδιά.
Το Ισραήλ πέτυχε μόνον εν μέρει τους πολεμικούς στόχους του
Μετά την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου έθεσε δύο βασικούς στόχους για τον πόλεμο στη Γάζα: την απελευθέρωση όλων των Ισραηλινών ομήρων και την καταστροφή της Χαμάς.
Δύο χρόνια αργότερα δεν έχει πετύχει κανέναν από τους δύο στόχους του. Από τους 251 ομήρους οι 148 έχουν επιστραφεί ζωντανοί στο Ισραήλ: οκτώ ανακτήθηκαν από τον Ισραηλινό Στρατό κι οι υπόλοιποι 140 απελευθερώθηκαν από τη Χαμάς σε αντάλλαγμα για εκατοντάδες Παλαιστίνιους που κρατούνταν σε ισραηλινές φυλακές. Οι σοροί αρκετών νεκρών ομήρων έχουν επίσης επιστραφεί στο Ισραήλ.
Σύμφωνα με την ισραηλινή κυβέρνηση, 48 όμηροι εξακολουθούν να κρατούνται στη Λωρίδα της Γάζας, εκ των οποίων μόνον οι 20 πιστεύεται ότι είναι ζωντανοί.
Η Χαμάς — την οποία το Ισραήλ, η ΕΕ και οι ΗΠΑ, μεταξύ άλλων κυβερνήσεων, θεωρούν τρομοκρατική οργάνωση — εξακολουθεί να υπάρχει στη Γάζα, αν και πολλοί από τους μαχητές της έχουν σκοτωθεί τα τελευταία δύο χρόνια. Το Ισραήλ έχει επίσης σκοτώσει μια σειρά από ηγετικά στελέχη της Χαμάς, μεταξύ των οποίων ο Ισμαήλ Χανίγιε και ο Γιαχία Σινουάρ. Παρά ταύτα, η Παλαιστινιακή εξτρεμιστική ισλαμιστική οργάνωση συνεχίζει να λειτουργεί.
Στα τέλη Σεπτεμβρίου 2025 ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ παρουσίασε ένα ειρηνευτικό σχέδιο 20 σημείων για τη Λωρίδα της Γάζας, το οποίο απαιτεί την απελευθέρωση όλων των εναπομεινάντων ομήρων και τον αφοπλισμό της Χαμάς, με αμνηστία στους μαχητές που «δεσμεύονται για ειρηνική συνύπαρξη» με το Ισραήλ – κάτι που θα σημάνει ουσιαστικά το τέλος της Χαμάς ως ένοπλης πολιτοφυλακής.
Αποδυναμώθηκαν οι εχθροί του Ισραήλ
Αλλά οι συγκρούσεις δεν έχουν περιοριστεί μόνον στη Λωρίδα της Γάζας την τελευταία διετία. Η Χεζμπολάχ του Λιβάνου και οι Χούθι της Υεμένης εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους στη Χαμάς όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στη Γάζα. Και οι τρεις οργανώσεις λαμβάνουν οικονομική και υλική υποστήριξη από το Ιράν.
Η Χεζμπολάχ εξαπέλυσε πολυάριθμες επιθέσεις κατά του Ισραήλ το 2024 και το 2025 μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023. Οι Χούθι έχουν επίσης επανειλημμένα στοχοθετήσει το Ισραήλ με ρουκέτες και μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
Το Ισραήλ ανέλαβε στρατιωτική δράση εναντίον των οργανώσεων αυτών σκοτώνοντας τον ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα με αεροπορική επίθεση στη Βηρυτό και έναν αριθμό μαχητών της Χεζμπολάχ σε μια συντονισμένη επίθεση με εκρήξεις ηλεκτρονικών συσκευών που έγινε πρωτοσέλιδο στον διεθνή Τύπο τον Σεπτέμβριο του 2024, ενώ οι αεροπορικές επιθέσεις του στο νότιο Λίβανο αποδυνάμωσαν περαιτέρω τη Χεζμπολάχ.
Η ισραηλινή πολεμική αεροπορία εξαπέλυσε επιθέσεις επί μέρες και κατά του Ιράν προκαλώντας σοβαρές καταστροφές σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του, ενώ η δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγιε στο κέντρο της Τεχεράνης έφερε σε δύσκολη θέση το καθεστώς των μουλάδων.
Η ανατροπή του Μπασάρ Αλ Άσαντ στη Συρία από τους αντάρτες στα τέλη του 2024 στέρησε από το Ιράν έναν ακόμη περιφερειακό σύμμαχο. Οι αντίπαλοι του Ισραήλ στο Ιράν, τη Συρία, τον Λίβανο και τη Γάζα δέχτηκαν έτσι ένα σοβαρό πλήγμα, με την ισραηλινή στρατιωτική κυριαρχία στην περιοχή να είναι πλέον πιο σταθερά εδραιωμένη από ποτέ.
Κατηγορίες για γενοκτονία εις βάρος του Ισραήλ
Ο τρόπος με τον οποίο το Ισραήλ διεξάγει τον πόλεμό του στη Λωρίδα της Γάζας έχει προκαλέσει διεθνή κατακραυγή. Την τελευταία διετία ο ισραηλινός στρατός έχει βομβαρδίσει νοσοκομεία, καταυλισμούς προσφύγων και σχολεία στη Γάζα με αποτέλεσμα να σκοτωθούν χιλιάδες άμαχοι, καθώς και δημοσιογράφοι, διασώστες και εργαζόμενοι σε οργανώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας.
Σε πολλές περιπτώσεις το Ισραήλ έχει εμποδίσει σκόπιμα τις παραδόσεις ανθρωπιστικής βοήθειας που αποσκοπούσαν στην ανακούφιση των δεινών του άμαχου πληθυσμού της Λωρίδας της Γάζας, για να μην πέσει η βοήθεια αυτή στα χέρια της Χαμάς, όπως ισχυρίστηκαν ισραηλινοί αξιωματούχοι.
Οι ενέργειες αυτές, αλλά και άλλες έχουν τροφοδοτήσει κατηγορίες εις βάρος της κυβέρνησης του Ισραήλ, ότι διαπράττει γενοκτονία εναντίον Παλαιστινίων. Μια ανεξάρτητη επιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ, καθώς και η International Association of Genocide Scholars και ισραηλινές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η B'Tselem και οι Γιατροί για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, λένε επίσης ότι το Ισραήλ εμπλέκεται σε γενοκτονία.
Η κυβέρνηση Νετανιάχου το αρνείται, ισχυριζόμενη ότι δεν υπάρχουν στοιχεία και ότι το Ισραήλ έχει το δικαίωμα στην αυτοάμυνα.
Τον Δεκέμβριο του 2023, η Νότια Αφρική προσέφυγε στο Διεθνές Δικαστήριο κατά του Ισραήλ για παραβίαση της Σύμβασης του ΟΗΕ για τη Γενοκτονία. Τον Νοέμβριο του 2024, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) εξέδωσε εντάλματα σύλληψης εναντίον του Νετανιάχου και του τότε υπουργού Άμυνας, Ιωάβ Γκάλαντ, με την κατηγορία εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Η ισραηλινή κυβέρνηση και οι υποστηρικτές της απέρριψαν τα εντάλματα και αργότερα η Ουγγαρία ανακοίνωσε την αποχώρησή της από το ΔΠΔ.
Η αναγνώριση Παλαιστινιακού κράτους
Οι άθλιες συνθήκες στη Λωρίδα της Γάζας έχουν δώσει ώθηση στις προσπάθειες αναγνώρισης ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, κάτι που είχαν κάνει περίπου 140 χώρες ανά την υφήλιο πριν από τις 7 Οκτωβρίου 2023. Δύο χρόνια αργότερα άλλες 20 χώρες έχουν πλέον αναγνωρίσει επίσημα την Παλαιστίνη, ανάμεσά τους η Γαλλία, η Ισπανία, η Βρετανία, ο Καναδάς και η Αυστραλία, εκφράζοντας έτσι την υποστήριξή τους για μια λύση δύο κρατών: Μια ανεξάρτητη Παλαιστίνη δίπλα στο Ισραήλ.
Ο Νετανιάχου επιμένει ότι η αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους «ανταμείβει» τη Χαμάς, αν και οι κυβερνήσεις, που προέβησαν σε αυτή την κίνηση, έχουν αποκλείσει την πιθανότητα η Χαμάς να παίξει οποιονδήποτε ρόλο σε ένα μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος.
Πολλές χώρες έχουν σταματήσει τις εξαγωγές όπλων προς το Ισραήλ λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου και της δεινής ανθρωπιστικής κατάστασης στη Γάζα, ενώ αρκετά κράτη, όπως η Κολομβία, η Νότια Αφρική και η Μαλαισία, έχουν επιβάλει κυρώσεις στο Ισραήλ.
Στο μεταξύ η Ευρωπαϊκή Ένωση συζητά την πιθανότητα επιβολής τιμωρητικών οικονομικών μέτρων στο Ισραήλ, ενώ ολοένα και περισσότερα κράτη- μέλη της υποστηρίζουντην αναστολή της συμφωνίας σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ, τον περιορισμό των ταξιδιών χωρίς βίζα στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τους Ισραηλινούς πολίτες και τον αποκλεισμό των εισαγωγών από ισραηλινούς οικισμούς στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Ωστόσο, η Γερμανία και ορισμένα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν μέχρι στιγμής αρνηθεί να συμφωνήσουν με αυτά τα μέτρα.
Κοινωνικός κατακερματισμός στο Ισραήλ
Οι απόψεις εντός του Ισραήλδιίστανται αναφορικά με το εάν ή πώς θα πρέπει να συνεχίσει ο στρατός τον πόλεμο στη Γάζα.
Οι ακροδεξιοί υπουργοί εθνικής ασφάλειας και οικονομικών, Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ και Μπεζαλέλ Σμότριχ τάσσονται υπέρ της συνέχισης της στρατιωτικής δράσης κατά της Χαμάς και έχουν δηλώσει δημόσια ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να προσαρτήσει την κατεχόμενη Δυτική Όχθη - ένα βήμα που ουσιαστικά θα έθετε τέλος σε οποιαδήποτε σχέδια για λύση δύο κρατών.
Άλλες ομάδες στην ισραηλινή κοινωνία -κυρίως συγγενείς των ομήρων που βρίσκονται ακόμα στη Γάζα - ζητούν εδώ και ικανό διάστημα κατάπαυση του πυρός. Έχουν διοργανώσει εβδομαδιαίες διαμαρτυρίες και έχουν απαιτήσει μια λύση μέσω διαπραγματεύσεων. Πολλοί εξ’ αυτών λένε ότι αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι από την κυβέρνησή τους.
Άραβες Ισραηλινοί, βετεράνοι του στρατού και συγγενείς στρατιωτών του Ισραηλινού Στρατού έχουν επίσης βγει στους δρόμους σε ένδειξη αντίθεσης στον πόλεμο. Συνολικά, περισσότερο από το 60% του ισραηλινού πληθυσμού υποστηρίζει την κατάπαυση του πυρός, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο.
Εάν εφαρμοστεί, το σχέδιο του Τραμπ για τη Γάζα θα μπορούσε να σταματήσει ο πόλεμος -τουλάχιστον προς το παρόν -, αλλά οι πληγές που έχουν προκληθεί πιθανότατα θα χρειαστούν δεκαετίες για να επουλωθούν.