Η Μεγάλη Βρετανία, μοιάζει «μικρή» μπροστά στην πολιτική θύελλα που έχει ξεσπάσει, εξαιτίας μια ομάδας ανθρώπων που θέλησαν να υλοποιήσουν το δικό τους οικονομικό και πολιτικό όραμα στο νησί και απέτυχαν παταγωδώς.
Η Βρετανία διανύει τη μεγαλύτερη πολιτική κρίση των τελευταίων δεκαετιών. Εν μέσω κρίσιμων παγκόσμιων προκλήσεων θα επιλέξει τον τρίτο της πρωθυπουργό μέσα σε μόλις 7 εβδομάδες. Όμως η σημερινή τραγική εικόνα της υπερδύναμης, που κάποτε κυριαρχούσε στον κόσμο, είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που προετοιμάζονταν επί 11 ολόκληρα χρόνια και φέρει την υπογραφή μια ομάδας που έκανε τη σημερινή Μεγάλη Βρετανία, Βρετανία του Brexit.
Πρόκειται για την «ομάδα», «συμμορία» ή «σέχτα», όπως την χαρακτηρίζει το Politico, αποτελούμενη από όχι και τόσο γνωστούς πολιτικούς, δεξαμενές σκέψεις και φιγούρες των μίντια που οδήγησε τη χώρα στο χάος με τη σφραγίδα του Brexit.
Όπως σημειώνει η ανάλυση του Politico, xρειάστηκαν τέσσερις πρωθυπουργοί των Συντηρητικών, τέσσερις γενικές εκλογές και ένα δημοψήφισμα που καθόρισε τη συγκεκριμένη περίοδο για να τα καταφέρουν. Αλλά τελικά με τη Λιζ Τρας επικεφαλής, ζούσαν επιτέλους το όνειρό τους, αυτοί που ήθελαν το φιλελεύθερο, δεξιό, αντιευρωπαϊκό τους όραμα να γίνει πράξη. Η χώρα επρόκειτο να ξαναφτιαχτεί κατ' εικόνα τους.
44 ημέρες κράτησε το παραμύθι
«Ένιωσαν ότι επιτέλους είχε έρθει η στιγμή τους», δήλωσε ο Τιμ Μπέιλ, καθηγητής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου. «Θα αποδείκνυαν ότι το Brexit δεν ήταν ένα φρικτό λάθος, αλλά μια φανταστική ευκαιρία. Αλλά φυσικά, καθώς πάντα βασιζόταν στη φαντασία, ήταν πάντα βέβαιο ότι αυτό θα ερχόταν σε σύγκρουση με την πραγματικότητα».
Η Τρας εξελέγη αρχηγός των Συντηρητικών και πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου τον περασμένο μήνα με τις ψήφους μόλις 81.000 μελών του κόμματος.
Αυτή η ομάδα πιστών είχε προσελκυστεί από τις μεθυστικές υποσχέσεις της για ένα κράτος με χαμηλή φορολογία και περιορισμένη κρατική παρέμβαση, που θα αγκάλιαζε τις ευκαιρίες που θα παρείχε το Brexit, χωρίς τις δεσμεύσεις, τους κανόνες και τα «θέλω» της ΕΕ.
Αλλά μόλις η πρωθυπουργός Τρας άρχισε να κάνει πράξη τις υποσχέσεις της -μέσω ενός «μίνι προϋπολογισμού» στις 23 Σεπτεμβρίου, ο οποίος περιλάμβανε δεκάδες δισεκατομμύρια λίρες σε περικοπές φόρων παράλληλα με ένα τεράστιο πρόγραμμα ενεργειακών επιδοτήσεων, οι αγορές άρχισαν να διολισθαίνουν σε αναταραχή. Μέσα σε λίγες ημέρες ήταν σαφές ότι η Τρας είχε προκαλέσει οικονομική κρίση και μάλιστα μια κρίση που έστειλε τα ποσοστά των Συντηρητικών στις δημοσκοπήσεις να ακολουθούν την ελεύθερη πτώση της λίρας.
Όλα ξεκίνησαν 11 χρόνια πριν
Η νεοφιλελεύθερη, αντιευρωπαϊκή δεξιά του ιστορικού συντηρητικού κόμματος, υπήρχε εδώ και δεκαετίες, αλλά με το κίνημα του Brexit 11 χρόνια πίσω, ξεκίνησε η πολιτική της επικράτηση. Μάλιστα όπως σημειώνουν αναλυτές, τα λεγόμενα Trussonomics, το οικονομικό πρόγραμμα που επιχείρησε να προωθήσει η Λίζ Τρας ήταν το αναπόφευκτο κύκνειο άσμα μιας πορείας προς το χάος που έφερε το κίνημα του Brexit, ένα κίνημα που ήθελε τη Βρετανία έξω και μακριά από την ΕΕ.
Το σημείο καμπής ήρθε το 2011, όταν ορισμένοι δεξιοί Συντηρητικοί βουλευτές, πολλοί από αυτούς νεοεκλεγέντες το προηγούμενο έτος, επαναστάτησαν κατά του τότε πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον και ψήφισαν υπέρ ενός δημοψηφίσματος σχετικά με την παραμονή της χώρας στην ΕΕ.σε μια περίοδο που το αντι-ΕΕ συναίσθημα αυξανόταν, τροφοδοτούμενο από την κρίση της ευρωζώνης και την αλματώδη αύξηση των μετανάστευτικών ροών.
Ο Κάμερον αναγκάστηκε, αντιλαμβανόμενος το ισχυρό αυτό πολιτικό ρεύμα, εντός και εκτός του κόμματός του, να προχωρήσει στο δημοψήφισμα.
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος τον Ιούνιο του 2016, 51.9% υπέρ του Brexit οδήγησε σε παραίτηση τον Κάμερον. Και τότε ξεκίνησε και επίσημα η περιπέτεια για τη Βρετανία του Brexit.
Πώς η Μεγάλη Βρετανία έγινε «Μικρή»
Με τον Κάμερον να αναγκάζεται να εγκαταλείψει την εξουσία, η επόμενη μάχη της ομάδας ήταν με τη διάδοχό του, Τερέζα Μέι, μια ευρωσκεπτικίστρια αλλά υπέρ της παραμονής στην ΕΕ, κάτι σαν τον Όρμπαν της Ουγγαρίας. Η Μέι προσπάθησε να διαπραγματευτεί μια λιγότερο δραστική διαδικασία Brexit, η οποία θα άφηνε τη Βρετανία δεμένη σε πολλούς από τους κανόνες και τους κανονισμούς των Βρυξελλών.
Το σχέδιο της κατέρρευσε πανηγυρικά υπό την πίεση των αντιευρωπαϊστών και ήρθε η στιγμή του Μπόρις Τζόνσον να... λάμψει το καλοκαίρι του 2019. Αλλά και αυτός ο εφαρμοστής του oράματος του Brexit λύγισε μπροστά στις αλλεπάλληλες κρισεις, πανδημία, ενεργειακά, πόλεμος στην Ουκρανία.
Με την αποχώρηση του Μπόρις Τζόνσον τον Ιούλιο, μετά από μια σειρά σκανδάλων μεταξύ άλλων, ήρθε η ώρα της απόλυτης πολιτικής επικράτησης της ομάδας των νεοφιλελεύθερων αντιευρωπαϊστών.
Οι ιδέες τους βρήκαν την εύνοια της Λιζ Τρας - η οποία παρότι δεν ήταν υπέρ του Brexit στο δημοψήφισμα, ήταν οπαδός του oράματος που εξέφραζε το οικονομικό πρόγραμμα που έφερε ο στενός φίλος και συνεργάτης της, υπουργός Οικονομικών, Κουάζι Κουαρτέγκ.
Το φιλόδοξο ζεύγος ήταν μεταξύ των ανθρώπων που έγραψαν το 2012 ένα διαβόητο πλέον φυλλάδιο με τίτλο «Britannia Unchained», το οποίο προσέφερε ριζοσπαστικές δεξιές λύσεις για τα οικονομικά προβλήματα της Βρετανίας.
Λιγότερο από δύο μήνες μετά την αποχώρηση του Τζόνσον, το οικονομικό πρόγραμμα της Τρας τέθηκε σε δοκιμασία και κατέρρευσε με πανηγυρικό θόρυβο.
Η ώρα του επόμενου πρωθυπουργού
Αν όντως οι ακραίοι φιλελεύθεροι στη Βρετανία ήταν μια παρένθεση, στην πολιτική ιστορία της χώρας, αυτή έκλεισε με την καταστροφική πτώση της Λιζ Τρας μόλις 45 μέρες μετά την εκλογής της.
Η καυτή πατάτα είναι τώρα στα χέρια του επόμενου πρωθυπουργού που θα κληθεί να επαναφέρει το Ηνωμένο Βασίλειο στην ομαλότητα που καταρχήν χρειάζονται οι αγορές. Το ερώτημα είναι αν η Βρετανία του Brexit θα μπορεί να αποφεύγει πλέον τις μεγάλες περιπέτειες, ή αν θα πρέπει να μάθει να ζει με αυτές.