Κοινό τόπο προκειμένου να αποτρέψουν την εφαρμογή δελτίου, τα μπλακ άουτ και τις κοινωνικές αναταραχές από τη διακοπή των προμηθειών του ρωσικού φυσικού αερίου αναζητούν οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ στις Βρυξέλλες, διασφαλίζοντας ότι τα έκτακτα μέτρα δεν θα προκαλέσουν χάος στην αγορά ενέργειας, επιδεινώνοντας κι άλλο την κατάσταση.
Η πρόκληση είναι να βρεθούν λύσεις που θα εφαρμοστούν πανευρωπαϊκά, αλλά θα ταιριάζουν στις οικονομίες και τα εθνικά συστήματα ενέργειας των 27 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Πριν από την έκτακτη συνάντηση «υψηλού κινδύνου» των υπουργών Ενέργειας στις Βρυξέλλες, οι διπλωμάτες άρχισαν να συγκλίνουν σε ορισμένα γενικά θέματα, όπως η ανάγκη να σπάσει η εξάρτηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας από το φυσικό αέριο και να συμβάλει στην τόνωση της ρευστότητας στον ενεργειακό τομέα, αλλά παραμένουν βαθιά διχασμένοι σχετικά με το τι ακριβώς πρέπει να γίνει και πώς, ειδικά όσον αφορά στην επιβολή πλαφόν στο ρωσικό φυσικό αέριο.
Η προσπάθεια για την επίτευξη συμφωνίας αναμένεται να διαρκέσει τουλάχιστον αρκετές εβδομάδες, καθώς στη σημερινή συνάντηση των υπουργών δεν αναμένεται να εγκριθεί κάποια πολιτική, αλλά να αποσαφηνιστεί ποιες επιλογές συγκεντρώνουν τη μεγαλύτερη στήριξη.
Ο χρόνος μετρά αντίστροφα για την Ευρώπη
Ο Βέλγος πρωθυπουργός Αλεξάντερ ντε Κρο προειδοποίησε ότι η Ευρώπη δεν αντέχει έναν διάλογο για το δέον γενέσθαι αναφορικά με την ενεργειακή κρίση, που θα κρατήσει δύο μήνες.
«Λίγες ακόμη εβδομάδες σαν κι αυτή και η ευρωπαϊκή οικονομία θα παραλύσει εντελώς. Και η ανάρρωση θα είναι πολύ πιο περίπλοκη από την παρέμβαση στις αγορές φυσικού αερίου σήμερα», δήλωσε στο πρακτορείο Bloomberg. «Ο κίνδυνος είναι η αποβιομηχανοποίηση και μεγάλες κοινωνικές αναταραχές», πρόσθεσε.
Η ταχύτητα δεν ήταν ποτέ το δυνατό χαρτί της ΕΕ, που βρίσκεται στο αρχικό στάδιο της κατάστρωσης σχεδίων.
Πέρα από την πρώτη δέσμη προτάσεων της Κομισιόν, λεπτομερή μέτρα για τον περιορισμό του αντίκτυπου της ενεργειακής κρίσης δεν έχουν ακόμη παρουσιαστεί, κάτι που αναμένεται να γίνει στο ετήσιο διάγγελμα της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, στις 14 Σεπτεμβρίου, στο Στρασβούργο.
Η πρωθυπουργός της Φινλανδίας, Σάνα Μαρίν, είπε χθες στο κοινοβούλιο της χώρας της ότι η συμφωνία για την έκτακτη παρέμβαση για την ενεργειακή κρίση θα χρειαστεί και την εμπλοκή των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ, οι οποίοι έχει προγραμματιστεί να έχουν μια άτυπη συνάντηση στην Πράγα στις 6-7 Οκτωβρίου και μια σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες στις 20-21 Οκτωβρίου.
Η σημερινή συνάντηση των υπουργών Ενέργειας θα είναι η πρώτη ευκαιρία να αποτιμήσουν τα κράτη-μέλη πού συγκλίνουν και πόσο απέχουν αναφορικά με τα πιο ακανθώδη προβλήματα.
«Δύσκολες συνομιλίες»
«Δεν θα είναι εύκολες οι συνομιλίες. Έχουμε τις δικές μας προτάσεις που θα καταθέσουμε στο τραπέζι. Οι προτάσεις της Κομισιόν είναι μια καλή αρχή, αλλά πρέπει να δούμε τις θέσεις των άλλων κρατών-μελών» δήλωσε ο Ρουμάνος υπουργός Ενέργειας, Βίρτζιλ Ποπέσκου.
Η Φον ντερ Λάιεν είπε προ ημερών ότι η Κομισιόν θα παρουσιάσει μια σειρά από ριζικές παρεμβάσεις στην αγορά ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της φορολόγησης των παραγωγών ορυκτών καυσίμων -με βάση τα προ φόρων κέρδη- και της επιβολής ορίου στα υπερκέρδη των εταιρειών που παράγουν ενέργεια από άλλες πηγές, εκτός του φυσικού αερίου. Η ιδέα είναι να αναδιανεμηθούν τα κέρδη για την υποστήριξη των καταναλωτών. Αλλά αυτές οι προτάσεις μπορεί να δυσκολέψουν τα κράτη-μέλη να καταλήξουν σε μια γρήγορη συμφωνία.
Ένα βήμα που μπορεί να γίνει γρηγορότερα είναι μια πρόταση για να αμβλυνθεί η αυξανόμενη πίεση στις αγορές ενέργειας που προκαλείται από τις αυξανόμενες απαιτήσεις για εξασφαλίσεις, με τις επιχειρήσεις κοινής ωφελείας να αντιμετωπίζουν μη βιώσιμα περιθώρια κέρδους. Η ΕΕ σχεδιάζει επίσης να συζητήσει την ιδέα υποχρεωτικών στόχων για τη μείωση της χρήσης ενέργειας.
Μια από τις προτάσεις της Κομισιόν για την ενεργειακή κρίση, που μπορεί να συμφωνηθεί ταχύτερα, αφορά στην παροχή πιστώσεων στις εταιρείες κοινής ωφελείας, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την εκτίναξη σε δυσθεώρητα ύψη των ποσών που απαιτούν οι συναλλαγές ενέργειας στο τρέχον περιβάλλον των υψηλών τιμών.
Η ΕΕ σχεδιάζει επίσης να συζητήσει την ιδέα υποχρεωτικών στόχων για τη μείωση της χρήσης ενέργειας, αλλά χώρες όπως η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Ουγγαρία και η Πολωνία θέλουν το μέτρο να εφαρμοστεί σε εθελοντική βάση.
Μάχη για το φυσικό αέριο
Υπάρχουν ήδη κάποιες πρώτες ενδείξεις αναφορικά με το πόσο θα δυσκολευτεί η ΕΕ να κάνει επώδυνες επιλογές για την επίτευξη συμφωνιών που θα εφαρμοστούν σε ολόκληρο το μπλοκ.
Ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ παραπονέθηκε ότι το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία και η Πολωνία αρνούνται να συμμετάσχουν σε «εποικοδομητικές διαπραγματεύσεις» για περισσότερες συμφωνίες αλληλεγγύης για το φυσικό αέριο.
Αυτό θα μπορούσε να επιδεινώσει την κρίση φυσικού αερίου στη Γερμανία, «επειδή δεν θα ήταν διαθέσιμο ένα σημαντικό δομικό στοιχείο της ανθεκτικότητας της ΕΕ στην κρίση φυσικού αερίου με τη μορφή διμερών συμφωνιών», είπε ο Χάμπεκ σε έκθεση που παρουσίασε στην επιτροπή ενέργειας και κλίματος της Γερμανικής Βουλής την Τετάρτη.
Όμως, παρά τις προκλήσεις, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο ότι η μη ανάληψη δράσης μπορεί να προκαλέσει κοινωνική αναταραχή και να θέσει σε κίνδυνο τις κυβερνήσεις τους.
Ο μέσος ετήσιος λογαριασμός ενέργειας είναι ήδη μεγαλύτερος από τους μισθούς ενός μήνα για τους χαμηλόμισθους εργαζομένους στα περισσότερα κράτη της ΕΕ, δήλωσε η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων νωρίτερα αυτή την εβδομάδα.
«Νομίζω ότι δεν έχουμε το περιθώριο να ξαναπούμε, “εντάξει, βάλαμε κάτι στο κείμενο και θα συναντηθούμε σε δύο μήνες”», είπε ο Βέλγος πρωθυπουργός. «Με αυτές τις τιμές, σε δύο μήνες φοβάμαι ότι θα είναι πολύ αργά».