Στην κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες είναι στραμμένα τα μάτια, καθώς οι ηγέτες των «27» πασχίζουν να βρουν κοινό έδαφος για το Ταμείο Ανάκαμψης που θα αναζωογονήσει την ευρωπαϊκή οικονομία μετά το σοκ της πανδημίας.
Προηγήθηκαν πολυήμερες προσπάθειες διπλωματών για την επίλυση των διαφορών αναφορικά με ζητήματα όπως το ύψος της οικονομικής υποστήριξης, η κατανομή της και οι κανόνες για την εκταμίευσή της, προκειμένου η πρώτη διά ζώσης σύνοδος από την έναρξη της υγειονομικής κρίσης να μην οδηγηθεί σε ναυάγιο, αν και ορισμένες αντιπροσωπείες ετοιμάζονται για το ενδεχόμενο να χρειαστεί να επιστρέψουν στις Βρυξέλλες πριν τα τέλη Ιουλίου.
Πρόκειται για ένα σημαντικό τεστ για τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, που θα προεδρεύσει της συνόδου και για την προεδρεύουσα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Άνγκελα Μέρκελ, που κλείνει σήμερα τα 66 . Το έργο που έχουν μπροστά τους οι ηγέτες είναι τεράστιο, αφού μια καθυστέρηση στις αποφάσεις για το ταμείο Ανάκαμψης θα καταφέρει άλλο ένα πλήγμα στη φήμη της ΕΕ. Αλλά, όπως εξηγούν οι Financial Times, υπάρχουν τέσσερα μείζονα αγκάθια στο δρόμο προς τη συμφωνία.
Το δικαίωμα του βέτο στην εκταμίευση πόρων στις πλητόμμενες χώρες
Ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Μαρκ Ρούτε, επιμένει ότι θα πρέπει να συμφωνούν όλες οι κυβερνήσεις στην εκταμίευση πόρων προς τις σφοδρότερα πληγείσες οικονομίες, πράγμα που σημαίνει ουσιαστικά ότι ένα κράτος μέλος θα έχει το δικαίωμα αρνησικυρίας.
Από την πλευρά του ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προτείνει να εγκρίνει μια ενισχυμένη πλειοψηφία τα σχέδια των επί μέρους κρατών για τον τρόπο που θα δαπανήσουν τους πόρους αυτούς, κι οι κυβερνήσεις να έχουν επίσης κάποια περαιτέρω εποπτεία πριν από κάθε εκταμίευση μετρητών, κάτι όμως που δεν αναμένεται να ικανοποιήσει την Ολλανδία καθώς ο Ρούτε ζητά εγγυήσεις ότι δεν θα γίνεται κατάχρηση των επιχορηγήσεων καθώς και να διακόπτεται η χρηματοδότηση σε περίπτωση μη συμμόρφωσης. Οι δημιουργικές λύσεις που εφηύραν τις τελευταίες μέρες διπλωμάτες δεν προβλέπουν πλήρη ομοφωνία, αλλά ίσως κάμψουν τις ολλανδικές αντιστάσεις.
Ο σεβασμός στο κράτος Δικαίου προϋπόθεση για την πρόσβαση στους κοινοτικούς πόρους
Έτερο μεγάλο πρόβλημα, όπως αναφέρουν οι FT, είναι η πρόθεση του δεξιού πρωθυπουργού της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν να μπλοκάρει μια συμφωνία που θα προβλέπει τον σεβασμό στο κράτος Δικαίου ως προϋπόθεση για την πρόσβαση σε πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ως έχουν αυτή τη στιγμή τα πράγματα, η Κομισιόν θα πρέπει να εισηγείται το πάγωμα της χρηματοδότησης λόγω ανησυχιών για παραβίαση του κράτους Δικαίου και στη συνέχεια να το αποφασίζει μια ενισχυμένη πλειοψηφία κρατών – κάτι απίθανο δεδομένης της αντίδρασης της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και των άλλων μελών της λεγόμενης ομάδας του Βίζεγκραντ (Τσεχίας και Σλοβακίας). Στο αντίπαλον κέρας βρίσκονται οι πλουσιότερες χώρες του ευρωπαϊκού βορρά και η Ολλανδία που ζητούν ένα αυστηρό σύστημα, που θα καθιστά προαπαιτούμενο για την πρόσβαση σε κοινοτικά κονδύλια τον σεβασμό των θεμελιωδών αρχών της ΕΕ.
Το ύψος του Ταμείου Ανάκαμψης και του πολυετούς κοινοτικού προϋπολογισμού
Έντονες διαφωνίες έχουν εκφράσει οι τέσσερις λεγόμενες «φειδωλές» χώρες (Ολλανδία, Αυστρία, Δανία και Σουηδία) αναφορικά με το συνολικό μέγεθος του νέου κοινοτικού προϋπολογισμού και του Ταμείου Ανάκαμψης με το πρώτο (προτεινόμενου ύψους 1.07 τρισ. ευρώ) πιθανώς να μειωθεί στα 1.05 τρισ. ευρώ, όπως αναμένουν Ευρωπαίοι διπλωμάτες, ενώ το δεύτερο (ύψους 750 δισ. ευρώ) να κινδυνεύει με ψαλίδισμα κατά 190 δισ. ευρώ, καθώς εξετάζεται η απάλειψη διαφόρων εισηγήσεων της Κομισιόν, όπως η οικονομική στήριξη επιχειρήσεων που απειλούνται με κατάρρευση λόγω της πανδημίας.
Η κόντρα αυτή συνδέεται και με την αναλογία επιχορηγήσεων και δανείων από το Ταμείο Ανάκαμψης με τις «φειδωλές» χώρες να προσπαθούν να φρενάρουν όσο γίνεται τις πρώτες προτιμώντας τα δάνεια.
Η κατανομή των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης
Από τη μέρα που η Κομισιόν παρουσίασε τον περασμένο Μάιο την πρότασή της για το Ταμείο Ανάκαμψης κράτη -μέλη ερίζουν για τη μεθοδολογία αναφορικά με την κατανομή των κονδυλίων. Ολλανδία, Δανία, Αυστρία και Σουηδία διαμαρτύρονται ότι χώρες της ανατολικής Ευρώπης, όπως η Πολωνία, θα πάρουν μεγάλο μερίδιο, ενώ η Ουγγαρία υποστηρίζει ότι βγαίνει χαμένη στη μοιρασιά σε σύγκριση με γειτονικές της χώρες.
Η κατάσταση περιεπλάκη μετά την πρόταση του Σαρλ Μισέλ να εκταμιευθεί το 30% των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης μετά το 2021 όταν θα μπορούν να ληφθούν με πραγματικά νούμερα υπόψη οι επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης και των lockdown στο ΑΕΠ των κρατών μελών. Χώρες που αναμένεται να ωφεληθούν ιδιαίτερα, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, προειδοποίησαν ότι με τον τρόπο αυτό θα πρέπει να περιμένουν του χρόνου για να έχουν μια σαφή εικόνα για τα ποσά που δικαιούνται. Πάντως, όπως αναφέρουν οι FT, διπλωμάτες εκτιμούν ότι το ποσό αυτό θα καταλήξει τελικά από το 30% στο 10% των συνολικών πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.