Μετά από χρονοβόρες συνομιλίες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), η οποία θα τεθεί σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2023, με ορίζοντα τετραετίας. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προετοιμάζεται.
Οι διαπραγματευτές ενέκριναν μια πολιτική στροφή με σκοπό την προσαρμογή της ευρωπαϊκής αγροτικής πολιτικής περισσότερο στις ανάγκες των κρατών-μελών χωρίς να παραγνωρίζεται ο κοινός χαρακτήρας της αγροτικής πολιτικής στην ΕΕ. Στη λογική που ακολουθήθηκε και για το Ταμείο ανάκαμψης και τα σχέδια ανάκαμψης ανά κράτος-μέλος, οι κυβερνήσεις καλούνται να καταρτίσουν στρατηγικά σχέδια που θα αφορούν την αγροτική τους πολιτική, τα οποία θα εγκρίνει η Κομισιόν. Αυτά τα σχέδια θα πρέπει να καλύπτουν τους ευρωπαϊκούς στόχους και θα ελέγχονται από την Κομισιόν τόσο για την απόδοσή τους όσο και για την συμμόρφωσή με τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Προώθηση των «πράσινων» αγροκτημάτων
Οι διαπραγματευτές, εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επικεντρώθηκαν στην αποκατάσταση και βελτίωση της βιοποικιλότητας στην ΕΕ με παράλληλη κάλυψη των δεσμεύσεων της ΕΕ στους στόχους της Συμφωνίας των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον. Η πολιτική συμφωνία για την Κοινή Αγροτική Πολιτική περιλαμβάνει αυτούς τους στόχους. Οι ευρωβουλευτές διαβεβαίωσαν επίσης ότι η Κομισιόν θα πρέπει να αξιολογεί τα εθνικά «αγροτικά» σχέδια όχι μόνο με βάση τη συνεισφορά τους στις περιβαλλοντικές και κλιματικές δεσμεύσεις της ΕΕ αλλά και τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο».
Οι ευρωβουλευτές μιλούν για στήριξη της μικρής αγροτικής παραγωγής
Σύμφωνα με τη δέσμευση των ευρωβουλευτών τουλάχιστον το 10% των εθνικών άμεσων χρηματοδοτήσεων θα πρέπει να φτάσουν στα μικρά και μεσαία αγροκτήματα. Για το σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν μια αναδιανεμητική συμπληρωματική πληρωμή ή να αποφασίσουν να μειώσουν προοδευτικά τις ετήσιες άμεσες ενισχύσεις σε αγρότες, άνω των 600.000 ευρώ και να τις περιορίσουν στις 100.000 ευρώ.
Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν τουλάχιστον το 3% του προϋπολογισμού της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής για τη στήριξη των νέων αγροτών. Η στήριξη για τους νέους αγρότες θα μπορούσε να χορηγηθεί και μέσω χρηματοδότησης της αγροτικής ανάπτυξης.
Οι ευρωβουλευτές αναφέρουν ότι πρέπει να στηριχτούν περισσότερο τα δικαιώματα των αγροτών. Έπεισαν το Συμβούλιο για τη δημιουργία ενός μηχανισμού που θα εξασφαλίσει τη σύνδεση, μέχρι το 2025, των επιθεωρήσεων εργασίας ανά κράτος μέλος με τις υπηρεσίες πληρωμών της ΚΑΠ. Ο συγκεκριμένος μηχανισμός θα αναλάβει την επιβολή κυρώσεων, αν παραβιάζεται η ευρωπαϊκή εργατική νομοθεσία.
Ετοιμότητα για επόμενες κρίσεις
Σύμφωνα με το δελτίο τύπου που εξέδωσε το Ευρωκοινοβούλιο, οι διαπραγματευτές του πίεσαν για περισσότερα μέτρα σχετικά με τα ρίσκα και τις πιθανές ενδεχόμενες κρίσεις που μπορεί να πλήξουν τους αγρότες. Εισήγαγαν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι η αγορά θα είναι πιο διαφανής και καλύτερα προετοιμασμένη για πιθανές αναταραχές και ότι πρακτικές που στοχεύουν σε υψηλότερα πρότυπα περιβάλλοντος, υγείας των ζώων ή καλής μεταχείρισης των ζώων θα εξαιρούνται από τους κανόνες ανταγωνισμού. Το υφιστάμενο αποθεματικό κρίσης, που βοηθά τους αγρότες με αστάθεια τιμών ή αγοράς, θα μετατραπεί από ένα προσωρινό εργαλείο σε μόνιμο μηχανισμό με κατάλληλο προϋπολογισμό.
Περισσότερη διαφάνεια για την προστασία των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων και υψηλότερες κυρώσεις για τις επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις
Το ζήτημα της διαφάνειας δεν λείπει και από αυτήν τη συμφωνία. Στην αυξανόμενη εποπτεία ως προς την τήρηση των στόχων και των αρχών της ΕΕ, έχει και η ΚΑΠ την τιμητική της. Οι ευρωβουλευτές ανέδειξαν την ανάγκη για μεγαλύτερη διαφάνεια στους τελικούς δικαιούχους των επιδοτήσεων της ΕΕ και διασφάλισαν ότι θα δοθεί στα κράτη μέλη πρόσβαση στο εργαλείο εξόρυξης δεδομένων της ΕΕ για την αποφυγή καταστρατήγησης των κανόνων της ΕΕ και την κατάλληλη προστασία των κονδυλίων της. Το Κοινοβούλιο εξασφάλισε επίσης ότι όσοι παραλείπουν επανειλημμένα να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις της ΕΕ (π.χ. για το περιβάλλον και την καλή μεταχείριση των ζώων), θα αντιμετωπίσουν αυξημένες κυρώσεις. Αυτό θα κοστίσει στους αγρότες το 10% των δικαιωμάτων τους (από το σημερινό 5%).
Τί ανέφερε ο Έλληνας υπουργός Αγροτικής ανάπτυξης και Τροφίμων
ο Σπήλιος Λιβανός, υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, τοποθετήθηκε για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική, στο 3ο Αναπτυξιακό Συνέδριο με τίτλο «'Αλμα Ανάπτυξης» που ξεκίνησε την Παρασκευή στη Ναύπακτο και σημείωσε ότι η Ελλάδα έχει εξασφαλίσει 19,5 εκατομμύρια ευρώ για το διάστημα 2021-2027, προσθέτοντας τουλάχιστον δύο δισ. που θα εκταμιευτούν από το Ταμείο ανάκαμψης στον πρωτογενή τομέα.
«Μπροστά μας έχουμε μία μοναδική ευκαιρία για τον απαιτούμενο μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου της αγροδιατροφής. Για να καταστήσουμε την ελληνική γεωργία μοχλό ανάπτυξης και, ταυτόχρονα, να φέρουμε την ελληνική περιφέρεια στο επίκεντρο. Για μας στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, η αγροτική και η περιφερειακή ανάπτυξη είναι συνυφασμένες και αλληλένδετες. Εξάλλου, από τη διαχειριστική ικανότητα των Περιφερειών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων και η επιτυχής αξιοποίησή τους», τόνισε ο κ. Λιβανός.
Επόμενα βήματα
Μετά την πολιτική συμφωνία, το κείμενο πρέπει να βελτιωθεί τεχνικά και νομικά. Στη συνέχεια θα πρέπει να εγκριθεί από το Κοινοβούλιο - πρώτα από την Επιτροπή Γεωργίας και στη συνέχεια από το πλήρες Σώμα - και από το Συμβούλιο, για να τεθεί σε ισχύ. Οι νέοι κανόνες της γεωργικής πολιτικής της ΕΕ θα πρέπει να ισχύουν από την 1η Ιανουαρίου 2023. Η προηγούμενοι κανόνες σχετικά με την ΚΑΠ έληξαν το 2020 και αντικαταστάθηκαν από μεταβατικούς κανόνες που ισχύουν μέχρι το τέλος του 2022.