Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν στο κάρμα, στην ιδέα ότι κάθε πράξη έχει και μια ανάλογη συνέπεια στο μέλλον: οι καλές ανταμείβονται και οι κακές τιμωρούνται.
Αλλά αυτή η πεποίθηση εκδηλώνεται διαφορετικά για τον εαυτό μας σε σχέση με τους άλλους, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε την 1η Μαΐου από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία στο περιοδικό Psychology of Religion and Spirituality.
Στη μελέτη, ερευνητές ζητησαν από περισσότερους από 2.000 άνθρωποι με διαφορετικά θρησκευτικά και πολιτισμικά υπόβαθρα, να γράψουν τις εμπειρίες τους γύρω από το κάρμα. Προέκυψε μια εντυπωσιακή αντίθεση. Όταν οι συμμετέχοντες έγραψαν για τον εαυτό τους, σε ποσοστό 59% αφηγήθηκε ιστορίες για το πώς ανταμείφθηκαν για τις καλές τους πράξεις. Αντίθετα, όταν αναφέρονταν σε άλλους, σε ποσοστό 92% περιέγραψαν πώς η ατυχία χτύπησε άπιστους συντρόφους, φίλους που τους είχαν υποχρέωση, νταήδες και κακούς συναδέλφους.
Το CNN μεταφέρει μερικές από τις απαντήσεις που έδωσαν οι συμμετέχοντες. «Πιστεύω ακράδαντα στην παροχή φιλανθρωπικών δωρεών σε όσους έχουν ανάγκη, όσο μικρές κι αν είναι. Αυτό με έχει ωφελήσει σημαντικά και περιστασιακά έχει οδηγήσει ανθρώπους να μου κάνουν χάρες χωρίς να το ζητήσω», έγραψε ένας. «Ήξερα έναν τύπο που ήταν πάντα αγενής και σκληρός με όλους. Ποτέ στη ζωή του δεν έκανε κάτι καλό. Διαγνώστηκε με καρκίνο, και δεν μπορούσα να μην σκεφτώ ότι αυτό ήταν κάρμα», έγραψε άλλος.
«Η σκέψη γύρω από το κάρμα επιτρέπει στους ανθρώπους να παίρνουν προσωπικά εύσημα και να νιώθουν υπερηφάνεια για τα καλά που τους συμβαίνουν, ακόμη κι όταν δεν είναι σαφές τι ακριβώς έκαναν για να προκαλέσουν το θετικό αποτέλεσμα», εξήγησε η Cindel White, επικεφαλής της έρευνας και επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο York του Τορόντο. «Αλλά, τους επιτρέπει επίσης να βλέπουν τη δυστυχία των άλλων ως δικαιολογημένη τιμωρία», συνέχισε.
Η μελέτη εντοπίζει την τάση να θεωρεί κανείς ότι αξίζει την καλοτυχία, ακόμη και χωρίς άμεσες αιτίες, ως μια μορφή «μεροληψίας απόδοσης». Ο Patrick Heck, ερευνητής ψυχολόγος που δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε σχετικά: «Η θεωρία της απόδοσης και οι μεροληψίες απόδοσης αφορούν τη γενική ιδέα ότι οι άνθρωποι αποδίδουν συγκεκριμένα γεγονότα που συμβαίνουν σε αυτούς ή σε άλλους με τρόπους που τους κάνουν να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους». Κατά κάποιο τρόπο, η προκατάληψη απόδοσης εξυπηρετεί τον σκοπό της προώθησης της αυτοεκτίμησης, η οποία βοηθά τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τις προκλήσεις στη ζωή, είπε η White. Από την άλλη πλευρά, η πεποίθηση ότι τα βάσανα των άλλων ανθρώπων είναι μια μορφή τιμωρίας προέρχεται από την ανάγκη να πιστέψουμε ότι ο κόσμος είναι δίκαιος. Αυτή η πεποίθηση μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να κατανοήσουν την πολυπλοκότητα της ζωής, είπε ο Heck.
Οι πολιτισμικές διαφορές γύρω από το κάρμα
Η έρευνα εξέτασε επίσης πολιτισμικές διαφορές, συγκρίνοντας απαντήσεις από τις ΗΠΑ, τη Σιγκαπούρη και την Ινδία για να συγκεντρώσει ένα ευρύ φάσμα πολιτισμικού και θρησκευτικού υποβάθρου. Τα αποτελέσματα παρουσίασαν ελαφρώς διαφορετική τάση μεταξύ Δυτικών και μη Δυτικών συμμετεχόντων, με όσους κατάγονται από την Ινδία και τη Σιγκαπούρη να εμφανίζουν μικρότερη μεροληψία υπέρ του εαυτού τους, ένα εύρημα που συνάδει με προηγούμενες έρευνες που δείχνουν ότι οι Ασιάτες τείνουν να κάνουν περισσότερη αυτοκριτική, όπως εξήγησε η White. «Αλλά σε όλες τις χώρες, οι συμμετέχοντες ήταν πολύ πιο πιθανό να πουν ότι οι άλλοι υφίστανται καρμικές τιμωρίες, ενώ οι ίδιοι λαμβάνουν καρμικές ανταμοιβές», σημείωσε.
Η White σχεδιάζει περαιτέρω έρευνα για το πώς αυτές οι πεποιθήσεις γύρω από το κάρμα επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων. Παρόλα αυτά, οι προκαταλήψεις που βασίζονται σε πεποιθήσεις μπορεί να έχουν ευρείες και πραγματικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τη χάραξη πολιτικής και το δικαστικό μας σύστημα, δήλωσε ο Heck.