Συνήθως στη διεθνή σκηνή όταν αναφερόμαστε σε κάποιο οικονομικό «θαύμα» το συνδέουμε είτε με κάποια ασιατική «τίγρη» είτε με κάποια χώρα της Βορείου Ευρώπης. Εσχάτως, η μεγάλη έκπληξη έρχεται από τον ευρωπαϊκό νότο.
Η Ισπανία, μια χώρα που στο παρελθόν είχε αντιμετωπίσει σοβαρές οικονομικές προκλήσεις, σήμερα παρουσιάζει μια εντυπωσιακή εικόνα οικονομικής ανάκαμψης. Η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τους οίκους Fitch, Moody’s και S&P (με την Fitch να προβαίνει σε αναθεώρηση της μακροπρόθεσμης αξιολόγησης από Α- σε Α) είναι ένα σαφές δείγμα της εμπιστοσύνης που απολαμβάνει πλέον η Ισπανία στις αγορές.
Το success story γράφτηκε μετά την πανδημία. Η τελευταία έκθεση των οικονομολόγων της Goldman Sachs’s προβλέπει ότι η ισπανική οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 1,9% το 2026 και 1,7% το 2027 (σε σύγκριση με προηγούμενες προβλέψεις 1,5% και 1,6% αντίστοιχα).
Ο τομέας των υπηρεσιών έχει αναγνωριστεί ως η κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης στη νότια Ευρώπη μετά την πανδημία. Αυτό σημαίνει ότι καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει ο Τουρισμός. Ωστόσο, η σύνθεση της δραστηριότητας στον τομέα των υπηρεσιών έχει μετατοπιστεί και προς τομείς με μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία ανά εργαζόμενο - συμπεριλαμβανομένων των χρηματοοικονομικών, των ακινήτων, της τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών και των επαγγελματικών υπηρεσιών.
«Η στροφή προς τις υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας είναι η λιγότερο εκτιμώμενη διαρθρωτική αλλαγή της ισπανικής οικονομίας στις συνομιλίες μας με επενδυτές», γράφει στην έκθεση της ομάδας ο Filippo Taddei, ανώτερος οικονομολόγος με επίκεντρο τη νότια Ευρώπη και την ευρωπαϊκή πολιτική εντός της ομάδας της Ευρωπαϊκής Οικονομίας. Το μερίδιο των υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας στο ΑΕΠ της Ισπανίας είναι πλέον 3 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από ό,τι ήταν πριν από την πανδημία και έχει αυξηθεί κατά 1 ποσοστιαία μονάδα περισσότερο από ό,τι στην υπόλοιπη ζώνη του ευρώ.
Το ποσοστό ανάπτυξης της ισπανικής Οικονομίας τα τελευταία χρόνια υπερβαίνει τον μέσο όρο της ΕΕ. Ο τουρισμός, η βιομηχανία και η τεχνολογία είναι οι βασικοί πυλώνες, ενώ οι επενδύσεις σε υποδομές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν ενισχύσει την ανάπτυξη. Η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας αποδίδεται σε διάφορους παράγοντες, όπως η βελτίωση της δημοσιονομικής θέσης, η μείωση της ανεργίας και οι αυξημένες εξαγωγές. Οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν από την κυβέρνηση έχουν συμβάλει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των επενδυτών και στη σταθερότητα της Οικονομίας. Ταυτόχρονα, εάν επισκεφτεί κανείς την Ισπανία διαπιστώνει ότι οι τιμές στα είδη πρώτης ανάγκης, στα τρόφιμα και στην εστίαση είναι αισθητά χαμηλότερες από την Ελλάδα. Όχι όμως και οι τιμές αγοράς και ενοικίασης των ακινήτων.
Το γεγονός ότι μια σοσιαλιστική κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον Σάντσεθ, εφαρμόζει πολιτικές που κερδίζουν την εμπιστοσύνη των αγορών μπορεί να φαίνεται αντιφατικό, αλλά εξηγείται από τη στρατηγική προσέγγιση που έχει υιοθετηθεί. Η κυβέρνηση έχει επικεντρωθεί σε μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα, όπως η προώθηση της ψηφιοποίησης, η στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και η επένδυση σε εκπαιδευτικά προγράμματα. Αυτές οι πολιτικές έχουν δημιουργήσει ένα φιλικό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις και έχουν ενισχύσει την καινοτομία.
Η Ισπανία καταφέρνει να σπάσει το στερεότυπο ότι οι χώρες του νότου είναι ασθενείς στον οικονομικό ανταγωνισμό. Η επιτυχία της οφείλεται σε μια συνδυασμένη προσέγγιση που περιλαμβάνει τη συγκράτηση των τιμών, την αύξηση των εξαγωγών και την ενίσχυση τομέων που παλαιότερα δεν ήταν ανταγωνιστικοί. Η υιοθέτηση σύγχρονων τεχνολογιών και η στήριξη της καινοτομίας έχουν συμβάλει σημαντικά σε αυτήν την οικονομική μεταμόρφωση.
Η ελληνική οικονομία μπορεί να αντλήσει πολύτιμα διδάγματα από το ισπανικό μοντέλο. Ορισμένα στοιχεία που μπορεί να είναι χρήσιμα περιλαμβάνουν την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση, την προώθηση της επιχειρηματικότητας και την επένδυση στην εκπαίδευση και την κατάρτιση. Προφανώς η εφαρμογή τέτοιων πολιτικών απαιτεί πολιτική σταθερότητα και ευρύτερες κοινωνικές συναινέσεις. Σημειωτέον ότι το ισπανικό success story δεν οικοδομήθηκε σε ρόδινο περιβάλλον. Η χώρα έχει ταλαιπωρηθεί και έχει διχαστεί τα προηγούμενα χρόνια από αυτονομιστικά κινήματα και οξύτατες πολιτικές αντιπαραθέσεις.
Η επιτυχία της ισπανικής οικονομίας είναι μια απόδειξη ότι οι σωστές πολιτικές και μεταρρυθμίσεις μπορούν να οδηγήσουν σε θετικά αποτελέσματα, ακόμη και σε δύσκολες περιόδους. Η Ισπανία έχει καταφέρει να αναδείξει ένα πρότυπο ανάπτυξης που μπορεί να εμπνεύσει και άλλες χώρες, όπως η Ελλάδα, να ακολουθήσουν μια παρόμοια κατεύθυνση. Αν και οι προκλήσεις είναι πολλές, η εμπιστοσύνη των αγορών και η δυναμική ανάπτυξη της Ισπανίας αποδεικνύουν ότι η οικονομική ανάκαμψη είναι εφικτή με τις κατάλληλες πολιτικές και στρατηγικές.