Το δύσκολο λόγω καύσωνα και πυρκαγιών φετινό καλοκαίρι προκάλεσε καταστροφή σε πολλές υπαίθριες περιοχές της Ισπανίας, αλλά μια απρόσμενη παρενέργεια της χειρότερης ξηρασίας που γνώρισε η χώρα εδώ και δεκαετίες, η εμφάνιση δηλαδή ενός προϊστορικού κύκλου από μεγάλιθους σε ένα φράγμα, που υποχώρησε η στάθμη του, έχει ενθουσιάσει τους αρχαιολόγους.
Ο κύκλος των δεκάδων μεγαλιθικών λίθων που χρονολογείται στην 5η π.Χ. χιλιετία είναι επισήμως γνωστός ως Ντόλμεν του Γκουνταλπεράλ, αλλά αποκαλείται και «Στόουνχεντζ της Ισπανίας».
Αυτή την περίοδο δεσπόζει πλήρως εκτεθειμένος σε μια γωνιά του ταμιευτήρα υδάτων Βαλντεκάνας, στην κεντρική επαρχία Καθέρες της Ισπανίας, η στάθμη του οποίου, σύμφωνα με τις Αρχές, έχει υποχωρήσει στο 28% της συνολικής του χωρητικότητας. «Προκαλεί έκπληξη, είναι μια σπάνια ευκαιρία να έχουμε πρόσβαση στο μνημείο», λέει στο Reuters ο αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου της Μαδρίτης, Ενρίκε Σεντίλο, ένας εκ των ειδικών που σπεύδουν να μελετήσουν το «Στόουνχεντζ της Ισπανίας» προτού το καλύψουν και πάλι τα νερά.
Ανακαλύφθηκε από τον Γερμανό αρχαιολόγο Ούγκο Όμπερμαϊερ το 1926, αλλά η περιοχή πλημμύρισε το 1963 στο πλαίσιο ενός πρότζεκτ αγροτικής ανάπτυξης από το δικτατορικό καθεστώς του Φρανθίσκο Φράνκο. Έκτοτε μόλις τέσσερις φορές αναδύθηκε στην επιφάνεια.
Αν και υπάρχουν πέραν της Ισπανίας πολλά ντόλμεν διάσπαρτα στη δυτική Ευρώπη, ελάχιστα γνωρίζουμε για το ποιος τα έστησε. Ανθρώπινα λείψανα που βρέθηκαν εντός τους ή στον περιβάλλοντα χώρα έχουν οδηγήσει σε μια συχνά αναφερόμενη θεωρία ότι πρόκειται για τάφους. Ντόπιοι ιστορικοί και τουριστικοί σύλλογοι έχουν ταχθεί υπέρ της μεταφοράς των μεγαλιθικών λίθων του Γκουνταρπεράλ σε κάποιο μουσείο ή σε άλλη σημείο στην ξηρά.
Αν και η επανεμφάνιση του «Στόουνχετζ της Ισπανίας» χαροποίησε πολλούς στην περιοχή για την αναβίωση της τουριστικής κίνησης, ντόπιοι αγρότες και κτηνοτρόφοι έχουν απηυδήσει με την ξηρασία μετά την πολύμηνη ανομβρία. Λόγω της κλιματικής αλλαγής η Ιβηρική χερσόνησος βιώνει τη χειρότερη ξηρασίας της εδώ και 12 αιώνες και σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Nature Geoscience αναμένεται να μειωθούν περαιτέρω οι βροχοπτώσεις τον ερχόμενο χειμώνα.