Πριν από λίγες μέρες το εθνικό γραφείο κατά της διαφθοράς της Ουκρανίας αποκάλυψε ένα μεγάλο σκάνδαλο που αφορά κυρίως μίζες στις αγορές εξοπλισμών για εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας.
Το σκάνδαλο είναι πολύ σοβαρό, αφορά σημαντικά ποσά και εμπλέκει πολύ υψηλά πρόσωπα της ουκρανικής πολιτικής σκηνής. Δύο υπουργοί υπέβαλαν παραίτηση. Ο βασικός ύποπτος -που φέρεται να είναι παλιός συνεργάτης του προέδρου Ζελένσκι- δραπέτευσε στο εξωτερικό λίγες ώρες πριν οι ένστολοι κάνουν «ντου» στο γραφείο του.
Αποτέλεσε αυτό το σκάνδαλο έκπληξη; Όχι. Δεν αποτέλεσε έκπληξη ούτε για τους Ευρωπαίους ούτε για τους Αμερικάνους ούτε για τους Ουκρανούς. Οι έρευνες γίνονταν εδώ και καιρό και έχουμε λόγους να υποθέτουμε ότι αυτά που μάθαμε (και περισσότερα που θα μάθουμε τους επόμενους μήνες) είχαν γίνει λίγο-πολύ γνωστά σε εκείνους που έχουν λόγο να τα γνωρίζουν.
Θα αποτελέσει αυτό το σκάνδαλο πρόβλημα όσον αφορά τη στήριξη της Ουκρανίας από τους ξένους εταίρους; Όχι. Για τρεις λόγους:
Πρώτον, επειδή υπάρχει η αντίληψη ότι η στήριξη της Ουκρανίας (κυρίως από τις ευρωπαϊκές χώρες) είναι ασφάλεια για τις ίδιες. Οι Ουκρανοί πληρώνουν με το αίμα τους εκείνο που οι άλλοι πληρώνουν με λεφτά. Υπάρχει μια ωραία παροιμία που λένε οι Εβραίοι όταν έχουν απρόβλεπτα έξοδα: «Ευχαριστώ, Θεέ μου, που μου τα πήρες σε χρήμα». Αυτή φαίνεται να είναι η αρχή που διέπει τη δυτική βοήθεια προς την Ουκρανία.
Ο δεύτερος λόγος είναι πως η αποκάλυψη του σκανδάλου απέδειξε ότι οι σύμμαχοι της Ουκρανίας «έχουν το χέρι στον παλμό» όσον αφορά τη διαφθορά στην Ουκρανία. Τι εννοώ; Η μάχη κατά της διαφθοράς είναι σημαντική, για να γίνει χρειάζονται ανεξάρτητες αρχές και αυτές οι αρχές υποστηρίζονται από τους Ευρωπαίους και τους Αμερικάνους. Η αντίδραση της Ε.Ε. στην αποκάλυψη του πρόσφατου σκανδάλου είναι πολύ υποδεέστερη της αντίδρασης -πριν από λίγες εβδομάδες- στην προσπάθεια της ουκρανικής κυβέρνησης να θέσει υπό τον έλεγχό της το προαναφερόμενο Εθνικό Γραφείο Κατά της Διαφθοράς της Ουκρανίας. Τώρα αυτό που είδαμε είναι οι καρποί εκείνης της κατάστασης - αυτό που είδαμε δεν ήταν το σκάνδαλο αλλά η αποκάλυψή του.
Ο τρίτος λόγος είναι η αντίδραση του ίδιου του Ζελένσκι, ο οποίος δημοσίως στράφηκε κατά της διαφθοράς αλλά και κατά συγκεκριμένων προσώπων, που από ορισμένους αποκαλούνται «φίλοι» του. Και αυτό το περίμεναν στο εξωτερικό, ξεφυσώντας με ανακούφιση όταν άκουσαν τα λόγια που ήθελαν να ακούσουν.
Τα προβλήματα που αναμένεται να προκαλέσει αυτό το σκάνδαλο (και ενδεχομένως και άλλα αντίστοιχα στο μέλλον) είναι κυρίως στο εσωτερικό της χώρας, και πολιτικά και κοινωνικά. Οι άνθρωποι που αγωνίζονται για τη χώρα τους υπομένουν στερήσεις, δίνουν τη ζωή και την υγεία τους για την πατρίδα, και δεν είναι διατεθειμένοι να το κάνουν προκειμένου κάποιοι άλλοι να πλουτίζουν.
Αν η ρωσική προπαγάνδα καταφέρει να διοχετεύσει αυτό το κλίμα στο εσωτερικό της Ουκρανίας, και στον στρατό και στα μετόπισθεν, η άμυνα της χώρας θα βρεθεί απέναντι σε μια ακόμα απειλή. Οι Ρώσοι ξέρουν ποια είναι τα «κουμπιά» της ουκρανικής κοινωνίας και είναι διατεθειμένοι να τα πατάνε με τα χέρια και με τα πόδια. Το υψηλό ηθικό φρόνημα είναι μάλλον το σημαντικότερο προτέρημα των Ουκρανών σε αυτόν τον πόλεμο και η διακινδύνευσή του μπορεί να δημιουργήσει μεγάλη απειλή για τη χώρα.
Τέλος, όσον αφορά το ίδιο το σκάνδαλο και το αν αυτή η αποκάλυψη βοηθήσει στο να εξυγιανθεί η Ουκρανία, αυτό δεν το ξέρουμε. Όσοι παρακολουθούν τα της Ουκρανίας γνωρίζουν ότι τέτοιες αποκαλύψεις έχουν γίνει και κατά το παρελθόν, αλλά σχεδόν όλοι οι «πρωταγωνιστές» αυτών των αποκαλύψεων είτε «έπεσαν στα μαλακά» είτε -εν τέλει- αθωώθηκαν, όταν πια τα φώτα της δημοσιότητας είχαν σβήσει. Η καταπολέμηση της διαφθοράς βασίζεται κυρίως στην εύρυθμη λειτουργία της Δικαιοσύνης και όχι στις «αποκαλύψεις», ούτε στις διωκτικές αρχές. Και εκεί υπάρχει ακόμα πολλή δουλειά να γίνει.