Οι τιμές του σιταριού και του καλαμποκιού εκτινάχθηκαν τη Δευτέρα, μετά την αποχώρηση της Ρωσίας από τη συμφωνία με την Ουκρανία για τα σιτηρά.
Η απόφαση της Ρωσίας να αποχωρήσει από μια συμφωνία που εγγυάται την ασφαλή διέλευση για τα πλοία που μεταφέρουν ζωτικής σημασίας εξαγωγές σιτηρών από την Ουκρανία έχει πυροδοτήσει «σοβαρές ανησυχίες» για την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, σε μια εποχή που ο κόσμος ήδη αντιμετωπίζει μια αυξανόμενη επισιτιστική κρίση.
Οι παγκόσμιες ανθρωπιστικές οργανώσεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ και τα Ηνωμένα Έθνη έχουν απευθύνει έκκληση στη Μόσχα να ανακαλέσει την απόφασή της, προειδοποιώντας ότι οποιαδήποτε μείωση των εξαγωγών από την Ουκρανία θα μπορούσε να έχει δυνητικά θανατηφόρες συνέπειες.
«Έκρηξη τιμών» σε σιτάρι, καλαμπόκι, ηλιέλαιο, φοινικέλαιο
Ήδη σήμερα, Δευτέρα, οι τιμές του σιταριού και του καλαμποκιού στις παγκόσμιες αγορές εμπορευμάτων εκτινάχθηκαν και τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης σιταριού στο Chicago Board of Trade αυξήθηκαν κατά 5,5% τη Δευτέρα, στα 8,74 δολάρια το μπούσελ (μονάδα μέτρησης ισοδύναμη με 27 κιλά).
Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης καλαμποκιού αυξήθηκαν κατά 2,3%, στα 6,96 δολάρια το μπούσελ.
Επίσης, ανέβηκαν και τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φοινικέλαιου στη Μαλαισία, όπως ανέφερε το Reuters, λόγω των φόβων για τις πιθανές επιπτώσεις στις εξαγωγές ουκρανικού ηλιελαίου.
Η Ουκρανία και η Ρωσία μαζί αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ένα τρίτο των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού, σύμφωνα με την Gro Intelligence, μια εταιρεία γεωργικών δεδομένων. Είναι επίσης μεταξύ των τριών κορυφαίων παγκόσμιων εξαγωγέων κριθαριού, καλαμποκιού, κραμβέλαιου και ηλιέλαιου.
Πώς λειτουργεί η συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας για τα σιτηρά
Η συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας επετεύχθη τον Ιούλιο με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών και της Τουρκίας. Έθεσε σε εφαρμογή μια διαδικασία που εγγυάται την ασφάλεια των πλοίων που μεταφέρουν ουκρανικά σιτηρά, λιπάσματα και άλλα τρόφιμα μέσω ενός ανθρωπιστικού διαδρόμου στη Μαύρη Θάλασσα. Η συμφωνία ορίζει ότι όλα τα πλοία από και προς τα λιμάνια της Ουκρανίας επιθεωρούνται και παρακολουθούνται από διεθνείς ομάδες, που αποτελούνται από αξιωματούχους από τη Ρωσία, την Ουκρανία, την Τουρκία και τον ΟΗΕ.
Μόλις η Ρωσία ανακοίνωσε ότι αποχωρεί επ' αόριστον από τη συμφωνία, τα υπόλοιπα μέρη ανακοίνωσαν ότι θα συνεχίσουν το πρόγραμμα και τις επιθεωρήσεις χωρίς τη Ρωσία.
Ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωσε τη Δευτέρα ότι η Άγκυρα είναι αποφασισμένη να προσπαθήσει να κρατήσει ζωντανή την πρωτοβουλία.
«Το ένα τρίτο του παγκόσμιου σιταριού παράγεται από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Είστε οι πιο στενοί μάρτυρες των προσπαθειών μας να παραδώσουμε αυτό το σιτάρι στις χώρες που αντιμετωπίζουν την απειλή της πείνας», είπε ο Ερντογάν σε εκδήλωση στην Κωνσταντινούπολη.
Ωστόσο, το Κρεμλίνο προειδοποίησε να μη συνεχιστεί η συμφωνία. Ερωτηθείς εάν είναι δυνατόν να διατηρηθούν οι αποστολές σιτηρών χωρίς τη συμμετοχή της Ρωσίας, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, είπε στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα ότι χωρίς τη Ρωσία ως εγγυήτρια της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας, «μια τέτοια συμφωνία δεν είναι εφικτή».
Η Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης (IRC), ένας οργανισμός ανθρωπιστικής βοήθειας, δήλωσε ότι οι συνέπειες της αποχώρησης της Ρωσίας από τη συμφωνία σιτηρών θα μπορούσαν να είναι «καταστροφικές» για τις φτωχές χώρες, πολλές από τις οποίες ήδη βιώνουν ακραία πείνα, σημειώνει το CNN.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η συμφωνία για τα σιτηρά
Η Ουκρανία διαδραματίζει βασικό ρόλο στην παγκόσμια αγορά τροφίμων. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η Ουκρανία κανονικά προμηθεύει τον κόσμο με περίπου 45.000.000 τόνους σιτηρών κάθε χρόνο. Κατατάσσεται μεταξύ των πέντε κορυφαίων παγκόσμιων εξαγωγέων κριθαριού, καλαμποκιού και σιταριού. Είναι επίσης μακράν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ηλιελαίου, αντιπροσωπεύοντας το 46% των παγκόσμιων εξαγωγών.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η Ουκρανία θα εξήγαγε περίπου τα τρία τέταρτα των σιτηρών που παράγει. Περίπου το 90% αυτών των εξαγωγών αποστέλλονταν διά θαλάσσης από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Όταν η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή της στην Ουκρανία στα τέλη Φεβρουαρίου, ουσιαστικά επέβαλε αποκλεισμό στα πλοία που έφευγαν από τα λιμάνια της Ουκρανίας. Ο αντίκτυπος του πολέμου στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων ήταν επικείμενος και εξαιρετικά οδυνηρός, ειδικά επειδή η Ουκρανία είναι ένας σημαντικός προμηθευτής σιτηρών στο Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα.
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας, ένα όργανο του ΟΗΕ, είπε ότι έως και 47.000.000 άνθρωποι θα μπορούσαν να ωθηθούν σε «οξεία επισιτιστική ανασφάλεια» λόγω του πολέμου.
Η συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας παρείχε την αναγκαία ανακούφιση. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι η μείωση των τιμών των βασικών τροφίμων ως αποτέλεσμα της συμφωνίας εμπόδισε έμμεσα περίπου 100 εκατομμύρια ανθρώπους να πέσουν σε ακραία φτώχεια.
Σε τεράστιο κίνδυνο επισιτιστικής ανασφάλειας οι φτωχές χώρες
Ο Shashwat Saraf, διευθυντής Έκτακτης Ανάγκης στην Ανατολική Αφρική στη Διεθνή Επιτροπή Διάσωσης, είπε ότι η κατάρρευση της συμφωνίας θα «πλήξει περισσότερο όσους βρίσκονται στα πρόθυρα της πείνας».
«Ο νέος αποκλεισμός προκαλεί σοβαρές ανησυχίες για την αυξανόμενη παγκόσμια επισιτιστική κρίση, ειδικά στην Ανατολική Αφρική, όπου πάνω από 20.000.000 άνθρωποι βιώνουν πείνα, ή σε μέρη όπως η Υεμένη, η οποία βασίζεται στη Ρωσία και την Ουκρανία για σχεδόν τις μισές εισαγωγές σιταριού και όπου πάνω από 19.000.000 άνθρωποι χρειάζονται επισιτιστική βοήθεια», είπε.
«Οποιαδήποτε προσπάθεια υπονόμευσης της συμφωνίας αποτελεί επίθεση σε πεινασμένες οικογένειες σε όλο τον κόσμο, των οποίων η ζωή και τα μέσα διαβίωσης εξαρτώνται από αυτή την πρωτοβουλία» δήλωσε την Κυριακή η διαχειρίστρια της USAID, Samantha Power.