Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, που άφησε σήμερα την τελευταία του πνοή σε ηλικία 86 ετών, ήταν μια από τις προσωπικότητες που σημάδεψαν την ιταλική πολιτική σκηνή των τελευταίων τριών δεκαετιών.
Φιλόδοξος, χαρισματικά επικοινωνιακός, ασυγκράτητος με τις γυναίκες, ικανότατος επιχειρηματίας και «παιδί της Μαφίας» για ορισμένους, αλλά και βυθισμένος στα σκάνδαλα, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι κυριάρχησε απέναντι σε μια διασπασμένη Αριστερά, μεταμορφώνοντας το πρόσωπο της Ιταλίας και φέρνοντας στους τηλεοπτικούς δέκτες το πολιτικό θέαμα.
Ο «Καβαλιέρε» έστησε μια τηλεοπτική αυτοκρατορία τη δεκαετία του 1980, προτού ξεδιπλώσει την εκθαμβωτική ικανότητα και το ταλέντο του για πιασάρικα τσιτάτα ώστε να κερδίσει τρεις εκλογικές μάχες. Υπηρέτησε για περισσότερα από εννέα χρόνια ως πρωθυπουργός, επικεφαλής τεσσάρων διαφορετικών υπουργικών συμβουλίων, μια θητεία άνευ προηγουμένου σε μια χώρα όπου οι κυβερνήσεις αλλάζουν κάθε τρεις και λίγο. Έπαιξε, επίσης, ρόλο-κλειδί στην άνοδο κεντροδεξιών συνασπισμών στην εξουσία, ακόμη και όταν το κόμμα του δεν ήταν πλέον η κυρίαρχη δύναμη.
Ο Μπερλουσκόνι αντιμετώπισε μια σειρά δικαστικών μπελάδων, αλλά μόνο μία καταδίκη λέκιασε το μητρώο του, σε μια υπόθεση φορολογικής απάτης που τον οδήγησε στην -προσωρινή, έστω- απώλεια της βουλευτικής του έδρας.
Ο «άνθρωπος του λαού»
Παρά την τεράστια περιουσία του -στα 7,4 δισ. ευρώ την υπολόγισε τον περασμένο Απρίλιο ο Δείκτης Δισεκατομμυριούχων του Bloomberg-, ο Μπερλουσκόνι εμφανίστηκε ως άνθρωπος του λαού που ήρθε να αμφισβητήσει μια απαξιωμένη άρχουσα τάξη, υποσχόμενος να φέρει την ανανέωση.
Πέθανε ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι σε ηλικία 86 ετών
Το λαϊκίστικο ύφος και η ρητορική του θύμιζαν «τις συγκεντρώσεις ενός στρατιωτικού ηγέτη, ενός πολιτικού, ενός προπονητή, αλλά πάνω απ' όλα τις ομιλίες ενός Αμερικανού life coach», όπως έγραψε στη βιογραφία του Μπερλουσκόνι, με τίτλο «Η Άλωση της Ρώμης», το 2006, ο Αλεξάντερ Στίλε.
Πολλοί ψηφοφόροι ταυτίστηκαν με τον Μπερλουσκόνι, γοητευμένοι από το success story του, αλλά για τους αντιπάλους του ο «Καβαλιέρε» εκμεταλλευόταν, απλώς, την πολιτική του δύναμη για να προωθήσει τα εταιρικά του συμφέροντα.
Ο «τεφλόν» Μπερλουσκόνι
Αν και σχολιαστές και πολιτικοί αντίπαλοί του τον είχαν ξεγράψει κατ’ επανάληψη μετά τις εκλογικές ήττες και τα σκάνδαλα στην επαγγελματική και ιδιωτική του ζωή, ο Μπερλουσκόνι έβρισκε τον τρόπο να επιστρέφει.
Εκείνοι που τον χαρακτήριζαν «γελοίο», εξαιτίας των αμέτρητων χοντράδων του -όπως η αναφορά στο «μαύρισμα» του προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και η σύγκριση του εαυτού του με τον Ιησού Χριστό- υποτίμησαν τη γοητεία που ασκούσε στους ψηφοφόρους.
Ο Μπερλουσκόνι τούς υποσχέθηκε «ένα ιταλικό θαύμα», αλλά, επί των ημερών του, η ιταλική οικονομία γνώρισε πολλές κρίσεις ύφεσης και βρέθηκε ανάμεσα στις πιο αδύναμες της ευρωζώνης, εξ ου και τα δημοσιεύματα, κυρίως από τον αγγλοσαξονικό Τύπο, περί «Ιταλού ασθενούς».
Τα τελευταία του χρόνια στην εξουσία πάλεψε να ξεπεράσει το σκάνδαλο αναφορικά με τα σεξουαλικά πάρτι «bunga-bunga», που ο ίδιος περιέγραφε ως «κομψά δείπνα».
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 έφερε σε δύσκολη θέση τον Μπερλουσκόνι, ο οποίος κόμπαζε από καιρό για τη φιλία του με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, τον οποίο είχε φιλοξενήσει στην πολυτελή βίλα του στη Σαρδηνία.
Ο Μπερλουσκόνι έγινε πρωτοσέλιδο τον Φεβρουάριο του 2023, όταν είδε το φως της δημοσιότητας ένα ηχητικό ντοκουμέντο όπου έπλεκε το εγκώμιο του Πούτιν και έλεγε ότι αναβίωσε τη φιλία τους με δώρα και επιστολές, και επέρριψε στον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι την ευθύνη για τη ρωσική εισβολή.
Αργότερα, εξέδωσε μια δήλωση, λέγοντας ότι η Ιταλία τάσσεται ξεκάθαρα στο πλευρό του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αντιτίθεται στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Τα ερωτικά τραγούδια στα κρουαζιερόπλοια
Ο Μπερλουσκόνι γεννήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 1936 στο Μιλάνο -γιος του διευθυντή τράπεζας Λουίτζι Μπερλουσκόνι και της γραμματέως Ρόζα Μπόσι. Μετά την αποφοίτησή του από τη Νομική το 1961, εργάστηκε ως πλασιέ και στη συνέχεια ως ερμηνευτής -με ίνδαλμα τον Φρανκ Σινάτρα- ναπολιτάνικων ερωτικών τραγουδιών σε νυχτερινά κέντρα και σε κρουαζιερόπλοια.
Αργότερα άρχισε να δραστηριοποιείται στον οικοδομικό τομέα. Από το 1969 μέχρι και το 1976, με τις εταιρείες του έχτισε σειρά οικοδομικών συγκροτημάτων και δημιούργησε ουσιαστικά τις περιοχές «Μιλάνο 2» και «Μιλάνο 3», κοντά στην ιταλική οικονομική πρωτεύουσα.
Μια δεκαετία αργότερα, τον Νοέμβριο του 1980, ίδρυσε την πρώτη μεγάλη ιταλική ιδιωτική τηλεόραση (Canale 5), η οποία άρχισε αμέσως να ανταγωνίζεται τη δημόσια ραδιοτηλεόραση της Rai. Το 1982 στον τηλεοπτικό του όμιλο προστέθηκε το κανάλι Italia Uno και το 1984 το Rete 4.
Παράλληλα, το 1991 κατάφερε να ελέγξει την πλειοψηφία του πακέτου μετοχών του εκδοτικού οίκου Arnoldo Mondadori, ενώ στις επιχειρηματικές του δραστηριότητες συγκαταλέγονταν τα πολυκαταστήματα Standa και οι ασφάλειες Mediolanum.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, απέκτησε τηλεοπτικά κανάλια στην Ισπανία, στη Γερμανία και, για σύντομο χρονικό διάστημα, στη Γαλλία, προσφέροντας στους τηλεθεατές ένα μείγμα από b-movies, αμερικανικές σαπουνόπερες και τηλεπαιχνίδια.
H Mίλαν και το «συμβόλαιο με τους Ιταλούς»
Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ο Μπερλουσκόνι είχε εξελιχθεί σε έναν από τους πλουσιότερους ανθρώπους στην Ιταλία. Αποφάσισε να ιδρύσει ένα πολιτικό κόμμα, τη Forza Italia, από το σύνθημα που τραγουδούσαν οι οπαδοί της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου της χώρας, μια επιλογή που αντανακλούσε το πάθος του για το ποδόσφαιρο, εκείνο που τον ώθησε να αγοράσει την AC Milan το 1986, για να την πουλήσει πάνω από τρεις δεκαετίες αργότερα σε μια ομάδα Κινέζων επενδυτών.
Η αυτοκρατορία των μέσων ενημέρωσης του Μπερλουσκόνι μετέδιδε την πολιτική του πλατφόρμα για χαμηλότερους φόρους, λιγότερη γραφειοκρατία και ένα πιο ανταγωνιστικό επιχειρηματικό περιβάλλον.
Μέσα σε τέσσερις μήνες από τη σύσταση της Forza Italia, ο Μπερλουσκόνι εξελέγη πρωθυπουργός, το πρώτο πρόσωπο που ανέλαβε τον ρόλο χωρίς προηγούμενη εμπειρία στην κυβέρνηση ή στη Δημόσια Διοίκηση.
Η πρώτη του κυβέρνηση κατέρρευσε σε λιγότερο από έναν χρόνο, όταν οι σύμμαχοί του στη Λέγκα του Βορρά τον εγκατέλειψαν λόγω της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος. Αλλά οι θεατρινισμοί του Μπερλουσκόνι είχαν απήχηση στους Ιταλούς.
Στην προεκλογική εκστρατεία του 2001 υιοθέτησε ένα σύνθημα από τον υπερσυντηρητικό Ρεπουμπλικανό πρώην πρόεδρο της Βουλής των ΗΠΑ, Νιουτ Γκίνγκριτς, και υπέγραψε μπροστά στις κάμερες της κρατικής τηλεόρασης ένα «συμβόλαιο με τους Ιταλούς». Το σχέδιο των πέντε σημείων, που προέβλεπε φορολογικές απαλλαγές, δημιουργία ενάμισι εκατομμυρίου νέων θέσεων εργασίας, αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών και τεράστια δημόσια έργα τον βοήθησε να εξασφαλίσει μια από τις μεγαλύτερες πλειοψηφίες από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και να οικοδομήσει έναν κεντροδεξιό συνασπισμό που άντεξε μια ολόκληρη πενταετή θητεία.
Οι γκάφες του Μπερλουσκόνι
Η ανεργία όντως υποχώρησε στην Ιταλία στη διάρκεια της δεύτερης θητείας του Μπερλουσκόνι, αλλά οι φόροι εισοδήματος παρέμειναν υψηλοί και τα σχέδιά του για τα μεγάλα δημόσια έργα -όπως η γέφυρα που θα συνέδεε τη Σικελία με την ηπειρωτική Ιταλία- έμειναν στα χαρτιά.
Έπειτα από ένα διάστημα στην αντιπολίτευση, ο Μπερλουσκόνι επέστρεψε στην εξουσία το 2008 με άλλη μια μεγάλη εκλογική νίκη, μόνο που η τελευταία θητεία του σημαδεύτηκε από την κρίση χρέους και τα σκάνδαλα, λόγω της αγάπης του για τον ποδόγυρο και ειδικά για τα μοντέλα και τα showgirls.
Στη διεθνή σκηνή είχε αποκτήσει, εν τω μεταξύ, τη φήμη «γκαφατζή». Κάποια στιγμή περιέγραψε τον Μπαράκ Ομπάμα ως «νεαρό, όμορφο και ηλιοκαμένο», σε μια άλλη περίπτωση κάλεσε τον Γερμανό ευρωβουλευτή Μάρτιν Σουλτς να υποδυθεί τον ρόλο του «Κάπο» σε ναζιστικό στρατόπεδο, προκαλώντας ανατριχίλα στο Ευρωκοινοβούλιο.
Η «Ρούμπι», τα bunga-bunga και οι νομικοί μπελάδες του Μπερλουσκόνι
Με την κυβέρνησή του να προσπαθεί να αποτρέψει την οικονομική κατάρρευση της Ιταλίας, ο Μπερλουσκόνι αντιμετώπιζε νομικούς μπελάδες για τη σχέση του με τη Μαροκινή χορεύτρια Καρίμια Ελ Μαχρούγκ, γνωστή και ως «Ρούμπι», η οποία ήταν έφηβη όταν παραβρέθηκε σε πάρτι στην έπαυλή του στο Άρκορε, στο Μιλάνο.
Ο Μπερλουσκόνι απέρριψε τους ισχυρισμούς ότι είχε σεξουαλική επαφή με ανήλικη, επέμεινε ότι ήταν ο άνθρωπος που χρειαζόταν η χώρα και προσπάθησε να υποβαθμίσει την έκταση των προβλημάτων της Ιταλίας.
«Τα εστιατόρια είναι γεμάτα, δυσκολεύεσαι να κλείσεις θέση σε αεροπλάνο, τα θέρετρα στη διάρκεια των διακοπών είναι κατάμεστα», είπε σε μια σύνοδο των G-20 στις Κάννες της Γαλλίας. «Είμαστε πραγματικά μια ισχυρή οικονομία. Δεν μπορώ να δω άλλη φιγούρα στην ιταλική σκηνή ικανή να εκπροσωπήσει την Ιταλία διεθνώς. Νιώθω υποχρεωμένος να παραμείνω».
Τέσσερις μέρες αργότερα, με την κοινοβουλευτική πλειοψηφία της κυβέρνησής του να καταρρέει και τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων να ξεπερνούν το 7%, ο Μπερλουσκόνι παραιτήθηκε.
Έκτοτε η επιρροή του κόμματός του μειώθηκε και η Forza Italia επισκιάστηκε αρχικά από την αντιμεταναστευτική Λέγκα και στη συνέχεια από τους επίσης ακροδεξιούς ευρωσκεπτικιστές «Αδελφούς της Ιταλίας», για να υποβιβαστεί σε ελάσσονες ρόλους στην κυβέρνηση, πιο πρόσφατα σε έναν συνασπισμό με επικεφαλής την Τζόρτζια Μελόνι.
Οι έρευνες και οι δίκες εις βάρος του Μπερλουσκόνι
Σύμφωνα με τους δικούς του υπολογισμούς, ο Μπερλουσκόνι βρέθηκε στο σταυρόνημα άνω των 100 ερευνών και δικών για φορολογική απάτη, δωροδοκία και παράνομο σεξ, μεταξύ άλλων κατηγοριών, και ξόδεψε πάνω από 300 εκατ. ευρώ σε νομικές αμοιβές στη διάρκεια της πολιτικής του σταδιοδρομίας. Αρνήθηκε επανειλημμένως όλες τις κατηγορίες εναντίον του, περιγράφοντας ευατόν ως τον «πλέον διωκόμενο άνθρωπο στην Ιστορία» και κατηγορώντας δικαστές και εισαγγελείς ως «κομμουνιστές» ή «διανοητικά διαταραγμένους».
Αφού αθωώθηκε σε σειρά υποθέσεων, τελικά το 2013 ο Μπερλουσκόνι καταδικάστηκε για φορολογική απάτη, έχασε την έδρα του στη Γερουσία και του απαγορεύθηκε να κατέχει δημόσιο αξίωμα. Ωστόσο, ο «τεφλόν» πολιτικός -όπως τον έχουν χαρακτηρίσει- έκανε το comeback το 2022, όταν του επετράπη να διεκδικήσει ξανά δημόσιο αξίωμα και επανεξελέγη στο Κοινοβούλιο.
Η προσωπική ζωή του Μπερλουσκόνι
Ο Μπερλουσκόνι απέκτησε με την πρώτη σύζυγό του, την Κάρλα Ελβίρα Νταλ’ Όλιο, δύο παιδιά: τη Μαρίνα και τον Πιερ Σίλβιο.
Μετά το διαζύγιο νυμφεύθηκε την ηθοποιό Βερόνικα Λάριο, με την οποία απέκτησε άλλα τρία παιδιά: την Μπάρμπαρα, την Ελεονόρα και τον Λουίτζι. Αλλά και ο δεύτερος γάμος του κατέληξε σε διαζύγιο.
Ο Μπερλουσκόνι έζησε για ένα διάστημα με τη φίλη του Φραντσέσκα Πασκάλε, προτού προχωρήσει σε νέο δεσμό με την κατά μισό αιώνα νεότερή του, βουλευτή της Forza Italia, Μάρτα Φασίνα. Τον περασμένο χρόνο αντάλλαξαν δαχτυλίδια και παρέθεσαν γιορτή για έναν «συμβολικό γάμο», όπως τον περιέγραψε ο Μπερλουσκόνι.
==========================================