Ο Βλαντίμιρ Πούτιν απειλεί να τιμωρήσει την υποστήριξη προς την Ουκρανία με τη διακοπή της παροχής φυσικού αερίου. Η Δύση δεν πρέπει να εκβιαστεί.
Στα μέσα Ιουλίου, το ρωσικό αέριο σταμάτησε να ρέει προς την Ευρώπη μέσω του αγωγού Nord Stream 1 για 10 ημέρες.
Στο τέλος της περασμένης εβδομάδας, οι ροές επανήλθαν για λίγο, αν και πιο περιορισμένες από ό,τι συνήθως. Στις 25 Ιουλίου διακόπηκαν ξανά, μειωμένες στο 20% των συνηθισμένων εποχιακών όγκων.
Η Ρωσία έχει αποδώσει το κλείσιμο σε τεχνικούς λόγους και δικαιολογίες: Υπήρξαν προβλήματα συντήρησης, σύμφωνα με την κρατική Gazprom. Αυτές οι εξηγήσεις μπορεί να μην είναι εντελώς ψευδείς... Ακριβώς όπως αποδείχθηκε ότι ο ρωσικός στρατός ήταν ένας πολύ πιο προβληματικός οργανισμός από ό,τι ελέγετο, έτσι και η ρωσική βιομηχανία φυσικού αερίου μπορεί να είναι επίσης σε χειρότερη κατάσταση.
Ωστόσο, οι διακοπές στον εφοδιασμό φυσικού αερίου τις τελευταίες εβδομάδες αποτελούν μια δυσοίωνη πρόβλεψη για το τι θα μπορούσε να προκαλέσει η Ρωσία στην Ευρώπη αυτόν τον χειμώνα.
Ο Πούτιν άφησε επίτηδες την Ευρώπη με χαμηλά αποθέματα αερίου πέρυσι
Όπως επισημαίνει το «The Atlantic», οι ευρωπαϊκές χώρες χρησιμοποιούν πολύ περισσότερο φυσικό αέριο το χειμώνα από ό,τι το καλοκαίρι. Κατά τη διάρκεια των θερμότερων μηνών αγοράζουν φυσικό αέριο για να γεμίσουν τις αποθήκες τους.
Οι μεγάλοι Ευρωπαίοι εισαγωγείς φυσικού αερίου αποθηκεύουν το αέριο σε φυσικά σπήλαια και υπόγειες και υπεράκτιες κοιλότητες και στη συνέχεια αξιοποιούν τα αποθέματα όπως προβλέπεται, όταν ο καιρός είναι πιο κρύος.
Καθώς ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, σχεδίαζε την εισβολή του στην Ουκρανία το 2021, τίμησε τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια της Ρωσίας, αλλά βρήκε δικαιολογίες για να σταματήσει να πουλά στις ευρωπαϊκές βραχυπρόθεσμες αγορές spot, παρά τις κερδοφόρες ευκαιρίες που παρουσίασαν οι εκτοξευόμενες τιμές του περασμένου φθινοπώρου.
Η περιορισμένη προσφορά το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2021 άφησε τους Ευρωπαίους με επικίνδυνα χαμηλά αποθέματα τον χειμώνα του 2021-2022. Ο Πούτιν φαίνεται να περίμενε ότι τα χαμηλά αποθέματα φυσικού αερίου θα φοβίσουν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ώστε να αποδεχθούν την επιθετικότητά του.
Τώρα ο Πούτιν περιορίζει ξανά την προσφορά, αυτή τη φορά προφανώς σκοπεύοντας να ωθήσει τις ευρωπαϊκές χώρες σε άμεσες ελλείψεις τον επόμενο χειμώνα.
Η πρόεδρος της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι μια ολική ρωσική διακοπή είναι «πιθανή» και προέτρεψε τα κράτη-μέλη να σχεδιάσουν να μειώσουν την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά 15% (από το μέσο επίπεδο χρήσης τους τα τελευταία πέντε χρόνια), πρόταση που έγινε δεκτή σήμερα.
Τον περασμένο χειμώνα ο Πούτιν κράδαινε το όπλο του ρωσικού αερίου. Τον ερχόμενο φαίνεται πιθανό να το λανσάρει.
Ποιες χώρες θα πληγούν περισσότερο από το ρωσικό εμπάργκο και πώς θα αντιδράσουν
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει ήδη μοντελοποιήσει την επίδραση ενός ρωσικού εμπάργκο φυσικού αερίου. Προβλέπει άνοδο του πληθωρισμού και πλήρη ύφεση σε πολλές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Η απειλή του ρωσικού εμπάργκο εξηγεί την απότομη πτώση της αξίας του ευρώ, που πλέον βρίσκεται σχεδόν σε ισοτιμία με το δολάριο των ΗΠΑ.
Η Γερμανία κατατάσσεται σε υψηλή θέση μεταξύ των χωρών που κινδυνεύουν περισσότερο. Μια γενιά Γερμανών πολιτικών πόνταρε την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας τους στο ότι η Ρωσία είναι αξιόπιστος προμηθευτής. Αυτό το στοίχημα έχει αποτύχει και η Γερμανία πρέπει τώρα να παλέψει τους μήνες του καλοκαιριού για να προετοιμαστεί για τον ρωσικό οικονομικό πόλεμο.
Το «The Atlantic» επικοινώνησε αυτήν την εβδομάδα με αρκετούς Γερμανούς εμπειρογνώμονες στον τομέα της ενέργειας και της οικονομίας, για να αξιολογήσει πώς πηγαίνουν αυτές οι προετοιμασίες. Η διάθεση, λοιπόν, είναι «τεταμένη».
Το φυσικό αέριο μεταφέρεται σε σπίτια και εργοστάσια μέσω δικτύων αγωγών. Αυτά τα δίκτυα δεσμεύουν τις χώρες σε πρότυπα διανομής που δεν αλλάζουν γρήγορα, εύκολα ή φθηνά.
Για παράδειγμα, η Ισπανία εισάγει μεγάλο μέρος του φυσικού της αερίου από τη Βόρεια Αφρική μέσω υποθαλάσσιων αγωγών. Η Ισπανία διαθέτει επίσης μεγάλες εγκαταστάσεις για την παραλαβή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) με πλοία, αλλά έχει μόνο μερικές μικρές συνδέσεις αγωγών με την υπόλοιπη Ευρώπη. Ένα φιλόδοξο έργο για την κατασκευή ενός νέου μεγάλου αγωγού από την Ισπανία στη Γαλλία εγκαταλείφθηκε το 2019. Εάν οι εργασίες συνεχίζονταν σήμερα, το έργο θα χρειαζόταν τουλάχιστον τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί.
Το δίκτυο της Γερμανίας θα μπορούσε να λάβει περισσότερο φυσικό αέριο από γείτονες πιο κοντινούς συγκριτικά με την Ισπανία, μέσω Γαλλίας. Έχει κάποια ικανότητα να δέχεται περισσότερο υγροποιημένο φυσικό αέριο διά θαλάσσης και σπεύδει να παράσχει περισσότερα. Μια νέα εγκατάσταση στο Wilhelmshaven, στην ακτή της Βόρειας Θάλασσας της Γερμανίας, ενδέχεται να είναι έτοιμη προς το τέλος του τρέχοντος έτους ή στις αρχές του επόμενου.
Ενεργειακά διλήμματα και σχέδια της ΕΕ για αναπλήρωση αποθεμάτων
Η ΕΕ σπεύδει να υπογράψει νέες συμβάσεις με το Αζερμπαϊτζάν, μεταφέροντας φυσικό αέριο με αγωγό μέσω Τουρκίας στη Νότια Ευρώπη.
Το φυσικό αέριο μπορεί κάποια μέρα να έρθει από ακόμα πιο μακριά, στην Κεντρική Ασία. Το Τουρκμενιστάν έχει κατασκευάσει έναν αγωγό προς την Κασπία Θάλασσα. Ένας υποθαλάσσιος αγωγός μέσω της Κασπίας θα μπορούσε να φέρει αυτό το αέριο στο δίκτυο του Αζερμπαϊτζάν.
Ίσως το πιο επικίνδυνο σημείο ευαλωτότητας βρίσκεται μέσα στο ίδιο το γερμανικό δίκτυο. Το αέριο ωθείται μέσω αγωγών υπό πίεση. Εάν το δίκτυο δεν περιέχει αρκετό αέριο, η πίεση πέφτει και το αέριο δεν μπορεί να κινηθεί. Ένα αρκετά μεγάλο έλλειμμα στον σωλήνα μπορεί να μεταφραστεί σε έλλειψη της τάξης του 100% στο άλλο άκρο. Έτσι, οποιοδήποτε σχέδιο για πλαφόν είναι πιθανό να είναι άνισο: Για να διατηρηθεί η πίεση σε σωλήνες υψηλής προτεραιότητας, το αέριο μπορεί να πρέπει να απενεργοποιηθεί εντελώς σε σωλήνες χαμηλότερης προτεραιότητας.
Οι πολιτικοί κίνδυνοι των αποφάσεων εδώ είναι προφανώς υψηλοί. Να μπει η βιομηχανία πάνω από τους καταναλωτές; Το ρεύμα πάνω από τη θέρμανση; Οι μεγάλες πόλεις πάνω από μικρές πόλεις;
Υπάρχει, όμως, και ένα άλλο οδυνηρό δίλημμα: μεγάλο μέρος της γερμανικής βιομηχανικής παραγωγής ανατίθεται σε τρίτους εταίρους της ΕΕ -ιδίως στην Ουγγαρία και τη Σλοβακία. Αυτές οι χώρες εξαρτώνται ακόμη περισσότερο από το ρωσικό αέριο από ό,τι η Γερμανία. Πόσο από το αέριο της Γερμανίας πρέπει να μοιραστούν;
Ο ρόλος των ΗΠΑ στην αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου
Οι Ηνωμένες Πολιτείες βοηθούν τους Ευρωπαίους εταίρους τους, ανακατευθύνοντας αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο από τις ασιατικές αγορές στις ευρωπαϊκές.
Την τελευταία δεκαετία, οι ΗΠΑ έχουν αναδειχθεί σε κορυφαίο παραγωγό φυσικού αερίου στον κόσμο. Παράγουν, μάλιστα, τόσο πολύ που, παρά τη μεγάλη εγχώρια κατανάλωση, κατέχουν πλέον τη δεύτερη θέση μετά τη Ρωσία ως εξαγωγέας φυσικού αερίου.
Δυστυχώς, η αύξηση του όγκου αυτών των εξαγωγών με την ταχύτητα που απαιτείται δεν θα είναι εύκολη. Οι αμερικανικές εξαγωγές αερίου προς την Ευρώπη πρέπει να μετατραπούν σε LNG για να φορτωθούν στα πλοία.
Η κατασκευή νέων εργοστασίων υγροποίησης είναι ένα πολύπλοκο και δαπανηρό εγχείρημα: Ένας εμπειρικός υπολογισμός υποδηλώνει κόστος πέντε δισεκατομμυρίων δολαρίων για πέντε χρόνια, ή ίσως και τέσσερα, εάν επιταχυνθούν οι ρυθμιστικές εγκρίσεις.
Η ισορροπία της ενέργειας μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας δεν είναι μονόπλευρη. Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, η Ευρώπη μπορεί να βρει νέες πηγές φυσικού αερίου πιο εύκολα από ό,τι η Ρωσία νέους πελάτες.
Ο πιο οικονομικός τρόπος για τη Ρωσία να πουλήσει φυσικό αέριο στην Κίνα θα απαιτούσε ένα τεράστιο έργο κατασκευής αγωγών σε όλη τη Σιβηρία. Οι αποστάσεις, όμως, είναι συγκλονιστικά μεγάλες και πιθανώς απαγορευτικές, δεδομένου του ανταγωνισμού από το υγροποιημένο φυσικό αέριο που μεταφέρεται στον Ειρηνικό από τη Βόρεια Αμερική, ενώ το κόστος είναι δυσθεώρητο.
Η Ρωσία ρισκάρει ένα μέλλον μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία ως απομονωμένος ενεργειακός παρίας -και η ενεργειακή της συμπεριφορά αυτόν τον χειμώνα θα καθορίσει εάν αυτός ο κίνδυνος θα γίνει μια αέναη πραγματικότητα.
Η δυτική συμμαχία έχει στα χέρια της μια σύγκληση έκτακτης ανάγκης, καθώς τώρα είναι πλέον η στιγμή να μιλήσει και να ενεργήσει ανάλογα.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν λέει πολύ συχνά στους Αμερικανούς διάφορες ιστορίες σχετικά με την αύξηση των τιμών από τις ενεργειακές εταιρείες ως αιτία για τις υψηλές τιμές των καυσίμων. Ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ενέργειας στον κόσμο χρησιμοποιεί το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ως όπλο κατά των πρώην καλύτερων πελατών του. Ως αποτέλεσμα, οι παγκόσμιες αγορές διαταράσσονται. Αυτό πονάει, αλλά το να κατηγορείς δήθεν αποδιοπομπαίους τράγους δεν θα μειώσει τον πόνο ούτε θα προσφέρει χρήσιμες λύσεις.
Ο πραγματικός ένοχος είναι η παγκόσμια κρίση που πυροδότησε ο πόλεμος του Πούτιν. Όσο πιο γρήγορα κερδηθεί αυτός ο πόλεμος από την Ουκρανία τόσο πιο γρήγορα θα εκτονωθεί η κρίση.