Απόρρητη μελέτη, που παρήγγειλε η κυβέρνηση του Πούτιν και βρέθηκε στα χέρια του Bloomberg, αποκαλύπτει ότι η Ρωσία βρίσκεται στο χείλος μιας βαθιάς και παρατεταμένης οικονομικής ζημιάς.
Η Ρωσία μπορεί να αντιμετωπίσει μια μακρά και βαθιά ύφεση, καθώς ο αντίκτυπος των αμερικανικών και ευρωπαϊκών κυρώσεων εξαπλώνεται, υποβαθμίζοντας τομείς στους οποίους βασιζόταν επί χρόνια για να τροφοδοτήσει την οικονομία της, σύμφωνα με εσωτερική έκθεση που ετοιμάστηκε για την κυβέρνηση.
Το έγγραφο, που είναι αποτέλεσμα πολύμηνης δουλειάς αξιωματούχων και ειδικών που προσπαθούν να αξιολογήσουν τον πραγματικό αντίκτυπο της οικονομικής απομόνωσης της Ρωσίας εξαιτίας της εισβολής του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία, παρουσιάζει μια πολύ πιο άσχημη εικόνα από ό,τι κάνουν συνήθως οι αξιωματούχοι στις αισιόδοξες δημόσιες ανακοινώσεις τους.
Το Bloomberg είδε ένα αντίγραφο της έκθεσης, η οποία συντάχθηκε για μια κεκλεισμένων των θυρών συνάντηση ανώτατων αξιωματούχων στις 30 Αυγούστου. Άτομα που γνωρίζουν τις συζητήσεις επιβεβαίωσαν την αυθεντικότητά της.
Όλα τα σενάρια για την ανάπτυξη της οικονομίας της Ρωσίας την επόμενη δεκαετία
Δύο από τα τρία σενάρια της έκθεσης δείχνουν ότι η συρρίκνωση της ανάπτυξης επιταχύνεται το επόμενο έτος, με την οικονομία να επιστρέφει στα προπολεμικά επίπεδα μόνο στο τέλος της δεκαετίας ή και αργότερα.
Το σενάριο αδράνειας βλέπει την οικονομία το επόμενο έτος να τελματώνει στο 8,3%, κάτω από το επίπεδο του 2021, ενώ το σενάριο «στρες» βάζει το χαμηλότερο επίπεδο για το 2024, στο 11,9%, σε σχέση με το περσινό.
Όλα τα σενάρια βλέπουν την πίεση των κυρώσεων να εντείνεται, καθώς περισσότερες χώρες φαίνεται πιθανό να τις υιοθετήσουν. Η απότομη στροφή της Ευρώπης από το ρωσικό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο μπορεί επίσης να πλήξει την ικανότητα του Κρεμλίνου να προμηθεύει τη δική του αγορά, αναφέρει η έκθεση.
Πέρα από τους ίδιους τους περιορισμούς, που καλύπτουν περίπου το ένα τέταρτο των εισαγωγών και των εξαγωγών, η έκθεση περιγράφει λεπτομερώς πώς η Ρωσία αντιμετωπίζει τώρα ένα «μπλόκο» που «έχει επηρεάσει σχεδόν όλες τις μορφές μεταφορών», αποκόπτοντας περαιτέρω την οικονομία τής χώρας, καθώς οι περιορισμοί σε τεχνολογία και οικονομία αυξάνουν την πίεση.
Η έκθεση υπολογίζει ότι έως και 200.000 ειδικοί πληροφορικής ενδέχεται να εγκαταλείψουν τη χώρα έως το 2025, στην πρώτη επίσημη πρόβλεψη για τη διεύρυνση του brain drain.
Στον δημόσιο λόγο, οι αξιωματούχοι λένε ότι το πλήγμα από τις κυρώσεις είναι μικρότερο από ό,τι φοβούνταν, με τη συρρίκνωση πιθανώς λιγότερο από 3% φέτος και ακόμη λιγότερο το 2023. Εξωτερικοί οικονομολόγοι έχουν επίσης προσαρμόσει τις προοπτικές για φέτος, αναιρώντας τις αρχικές προβλέψεις για βαθιά ύφεση, καθώς η οικονομία διατηρήθηκε σε καλύτερα από το αναμενόμενο επίπεδα.
Το έγγραφο καλεί για μια σειρά μέτρων για τη στήριξη της οικονομίας και την περαιτέρω μείωση των επιπτώσεων των περιορισμών, προκειμένου η οικονομία να ανακάμψει στα προπολεμικά επίπεδα έως το 2024 και να αναπτυχθεί σταθερά μετά από αυτό το σημείο.
Ωστόσο, τα βήματα περιλαμβάνουν πολλά από τα ίδια μέτρα που η κυβέρνηση έχει διαφημίσει την τελευταία δεκαετία για την τόνωση των επενδύσεων, περίοδο που, όμως, η ανάπτυξη παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό στάσιμη ακόμη και χωρίς κυρώσεις.
Τι λέει το Bloomberg Economics
«Με τη μειωμένη πρόσβαση στις δυτικές τεχνολογίες, ένα κύμα μείωσης των επενδύσεων από ξένες εταιρείες και ''αντίθετο άνεμο'' στο δημογραφικό, η δυνητική ανάπτυξη της χώρας πρόκειται να συρρικνωθεί στο 0,5%-1,0% την επόμενη δεκαετία. Στη συνέχεια, θα συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο, σε λίγο πάνω από το μηδέν έως το 2050. Η Ρωσία θα είναι επίσης ολοένα και πιο ευάλωτη στην πτώση των παγκόσμιων τιμών των εμπορευμάτων, καθώς τα διεθνή αποθέματα δεν παρέχουν πλέον αποθέματα ασφαλείας», δηλώνει ο Ρώσος οικονομολόγος, Αλεξάντερ Ισάκοφ.
Επίσης, η έκθεση προειδοποιεί ότι κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο ετών θα υπάρχουν μειωμένοι όγκοι παραγωγής σε μια σειρά τομέων με εξαγωγικό προσανατολισμό, από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο μέχρι τα μέταλλα, τα χημικά και τα προϊόντα ξύλου. «Ενώ κάποια ανάκαμψη είναι δυνατή αργότερα, αυτοί οι τομείς θα πάψουν να είναι οι μοχλοί της οικονομίας», προσθέτει ο Ισάκοφ.
Επιπροσθέτως, μια πλήρης διακοπή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη, την κύρια εξαγωγική αγορά της Ρωσίας, θα μπορούσε να κοστίσει έως και 6,6 δισ. δολάρια ετησίως σε χαμένα φορολογικά έσοδα, σύμφωνα με την έκθεση.
Οι χαμένες πωλήσεις δεν θα είναι δυνατό να αντισταθμιστούν πλήρως από νέες εξαγωγικές αγορές, ακόμη και μεσοπρόθεσμα.
«Χτύπημα» στον τομέα του πετρελαίου
Ως συνέπεια, η παραγωγή θα πρέπει να μειωθεί, απειλώντας τους στόχους του Κρεμλίνου για επέκταση των εγχώριων προμηθειών φυσικού αερίου, αναφέρει η έκθεση. Η έλλειψη τεχνολογίας που απαιτείται για τις μονάδες υγροποιημένου φυσικού αερίου είναι «κρίσιμη» και μπορεί να παρεμποδίσει τις προσπάθειες για την κατασκευή νέων.
Τα σχέδια της Ευρώπης να σταματήσει τις εισαγωγές ρωσικών προϊόντων πετρελαίου -περίπου το 55% των εξαγωγών της Ρωσίας κατευθύνθηκε πέρυσι στη Γηραιά Ηπειρο- θα μπορούσαν να προκαλέσουν απότομες περικοπές στην παραγωγή, στερώντας καύσιμα από την εγχώρια αγορά.
Ακόμη, οι παραγωγοί μετάλλων χάνουν 5,7 δισ. δολάρια ετησίως από τους περιορισμούς, αναφέρει η έκθεση.
Εάν η παγκόσμια οικονομία διολισθήσει σε ύφεση, προειδοποιεί η έκθεση, η Ρωσία θα μπορούσε να δει περαιτέρω μείωση των εξαγωγών, καθώς γίνεται ο «προμηθευτής που προκαλεί αναταράξεις» στις παγκόσμιες αγορές, με τη ζήτηση για τα προϊόντα της να εξαφανίζεται πρώτη. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει βουτιά στο ρούβλι και άνοδο του πληθωρισμού.
Από την πλευρά των εισαγωγών, «ο κύριος βραχυπρόθεσμος κίνδυνος είναι η αναστολή της παραγωγής λόγω έλλειψης εισαγόμενων πρώτων υλών και εξαρτημάτων». Μακροπρόθεσμα, η αδυναμία επισκευής του εισαγόμενου εξοπλισμού θα μπορούσε να περιορίσει μόνιμα την ανάπτυξη, σύμφωνα με την έκθεση.
Οι κρίσιμες εισαγωγές που δεν μπορεί να αντικαταστήσει η Ρωσία
«Απλώς, δεν υπάρχουν εναλλακτικοί προμηθευτές για ορισμένες κρίσιμες εισαγωγές», σημειώνει η αναφορά.
Ακόμη και στον αγροτικό τομέα, όπου το Κρεμλίνο έχει διαφημίσει τις προσπάθειές του για την αντικατάσταση των ξένων προμηθειών, η εξάρτηση από βασικές εισαγωγές θα μπορούσε να αναγκάσει τους Ρώσους να μειώσουν την κατανάλωση τροφίμων, καθώς οι προμήθειες μειώνονται, σύμφωνα με την έκθεση.
Οι περιορισμοί στην πρόσβαση στη δυτική τεχνολογία μπορεί να αφήσουν τη Ρωσία μία ή δύο γενιές πίσω από τα τρέχοντα πρότυπα, καθώς αναγκάζεται να βασίζεται σε λιγότερο προηγμένες εναλλακτικές λύσεις από την Κίνα και τη Νοτιοανατολική Ασία.
Η έκθεση προειδοποιεί ότι οι κυρώσεις θα αναγκάσουν επίσης την κυβέρνηση να αναθεωρήσει μια σειρά από αναπτυξιακούς στόχους που είχε θέσει ο Πούτιν πριν από τον πόλεμο, συμπεριλαμβανομένων αυτών για την τόνωση της αύξησης του πληθυσμού και του προσδόκιμου ζωής.
Σε τομεακή βάση, η έκθεση περιγράφει λεπτομερώς το εύρος του πλήγματος από τις κυρώσεις:
- Γεωργία: Το 99% της παραγωγής πουλερικών και το 30% της παραγωγής βοοειδών Holstein εξαρτάται από τις εισαγωγές. Επίσης, οι σπόροι για βασικά είδη όπως τα ζαχαρότευτλα και οι πατάτες εισάγονται επί το πλείστον από το εξωτερικό, όπως και οι τροφές ψαριών και τα αμινοξέα.
- Αεροπορία: Το 95% του όγκου των επιβατών μεταφέρεται με αεροπλάνα ξένης κατασκευής και η έλλειψη πρόσβασης σε εισαγόμενα ανταλλακτικά θα μπορούσε να οδηγήσει σε συρρίκνωση του στόλου, καθώς θα βγαίνουν εκτός λειτουργίας.
- Κατασκευή μηχανών: Μόνο το 30% των εργαλείων για διάφορα μηχανήματα είναι ρωσικής κατασκευής και η τοπική βιομηχανία δεν έχει την ικανότητα να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση.
- Φαρμακευτικά προϊόντα: Περίπου το 80% της εγχώριας παραγωγής βασίζεται σε εισαγόμενες πρώτες ύλες.
- Μεταφορές: Οι περιορισμοί της ΕΕ έχουν τριπλασιάσει το κόστος για τις οδικές αποστολές.
- Επικοινωνίες και πληροφορική: Οι περιορισμοί στις κάρτες SIM θα μπορούσαν να δημιουργήσουν έλλειψη στη Ρωσία μέχρι το 2025, ενώ ο τομέας των τηλεπικοινωνιών της ενδέχεται να μείνει πέντε χρόνια πίσω από τους παγκόσμιους ηγέτες το 2022.