Νωρίτερα αυτό τον μήνα, ένα φορτηγό αεροσκάφος Boeing 747 απογειώθηκε από το αεροδρόμιο Lleida-Alguaire στην Ισπανία, με προορισμό το Σικάγο και φορτωμένο με επείγουσες ιατρικές προμήθειες.
Είχε φτάσει σε εκείνο το μικρό αεροδρόμιο εκτός της κανονικής του πορείας, περίπου 150 μίλια δυτικά της Βαρκελώνης, μερικούς μήνες νωρίτερα. Ο αερομεταφορέας του, η Atlas Air της Νέας Υόρκης, το είχε σταθμεύσει εκεί λόγω της έλλειψης ζήτησης στον τομέα των cargo – μέχρι που εμφανίστηκε η πανδημία του κορωνοϊού και άλλαξε τα πάντα στον κόσμο.
Πώς ένα Boeing 747 έγινε... ξενοδοχείο [εικόνες]
Κορωνοϊός: Τι συμβαίνει όταν οι πιλότοι σταματούν να πετάνε;
Το Lleida-Alguaire, και άλλα βιομηχανικά αεροδρόμια σαν αυτό, είναι ένα από εκείνα τα αεροδρόμια όπου τα αεροπλάνα που έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας περιμένουν μέχρι να λάβουν εντολή να πετάξουν πάλι. Για κάποια, όπως το Boeing 747, θα έρθει η στιγμή της ανάκλησης. Για άλλα όμως, είναι η ονομαζόμενη Πτέρυγα Θανάτου.
Το Boeing 737 Max έχει παραμείνει προσγειωμένο για περισσότερο από ένα χρόνο τώρα, αλλά τα αεροσκάφη της σειράς αυτής συνέχιζαν να βγαίνουν από την γραμμή συναρμολόγησης έως το καλοκαίρι του 2019. Με τα εκατοντάδες μη παραδοθέντα αεροσκάφη να συσσωρεύονται και να αρχίζει να εξαντλείται ο χώρος στις εγκαταστάσεις του, ο Αμερικανός κατασκευαστής, η Boeing, μετέτρεψε έναν από τους χώρους στάθμευσης των υπαλλήλων στην μονάδα Paine Field, κοντά στο Σιάτλ, σε προσωρινή αποθήκη αεροπλάνων.
Το «πάρκινγκ» σε αυτά τα αεροδρόμια κοστίζει περίπου 300 δολάρια την ώρα
Για εκείνα που έχουν ήδη παραδοθεί σε αεροπορικές εταιρείες σε όλο τον κόσμο, η λύση ήταν λιγότερο προφανής. Πρέπει να βρεθούν επειγόντως εναλλακτικές θέσεις αποθήκευσης. Τα μεγάλα αεροδρόμια δεν είναι, γενικά, ένα εξαιρετικό μέρος για την αποθήκευση αεροσκαφών. Ο χώρος κοστίζει ακριβά: Σκεφτείτε το αεροναυτικό ισοδύναμο του να αφήσετε το αυτοκίνητό σας στο κέντρο της πόλης σε ένα ιδιωτικό πάρκινγκ. Τα μεγάλα ευρωπαϊκά κέντρα μπορεί να χρεώνουν σχεδόν 300 δολάρια την ώρα.
Πού διατηρεί τα αεροσκάφη Boeing 737 Max η Ευρώπη
Σε αυτό το σημείο επεμβαίνουν για διάσωση τα μακρινά βιομηχανικά αεροδρόμια. Στην Ευρώπη, το Lleida-Alguaire είναι το αεροδρόμιο που διατηρεί σήμερα τον μεγαλύτερο αριθμό αεροσκαφών Boeing 737 Max.
Θεωρείται το πάρκινγκ τον αεροπλάνων από τα εγκαίνιά του το 2010: η έλλειψη τακτικής εμπορικής κίνησης (πριν από την τρέχουσα κρίση, χειριζόταν μερικές τακτικές πτήσεις την εβδομάδα, συν τους περιστασιακούς ναυλωτές) έχει προσφέρει σε αυτό το μικρό αεροδρόμιο την ευκαιρία να ειδικευτεί στο, λιγότερο γνωστό αλλά απαραίτητο, τμήμα της αεροδιαστημικής βιομηχανίας.
Δύο σκανδιναβικές αεροπορικές εταιρείες, η Norwegian και η Icelandair – έχουν στείλει τους στόλους Boeing 737 Max για αποθήκευση σε αυτό το αεροδρόμιο, συνολικά 10 λαμπερά, νέα αεροπλάνα. Μερικά από αυτά είχαν, κυριολεκτικά, μόλις βγει από το εργοστάσιο: είχαν λίγο χρόνο να καταγράψουν μερικές πτήσεις που θα απέφεραν έσοδα προτού σταματήσουν να πετούν. Εδώ όμως τελειώνει η αναλογία με τον χώρο στάθμευσης.
Το καθημερινό, επίπονο πρόγραμμα συντήρησης των αεροσκαφών
Τα αεροσκάφη που βρίσκονται προσωρινά σε αποθήκευση αλλά αναμένεται να ξαναρχίσουν την λειτουργία τους, ακολουθούν ένα έντονο καθημερινό πρόγραμμα που στοχεύει στην προστασία και την διατήρησή τους μέχρι την ημέρα που θα πετάξουν ξανά στον ουρανό.
Υπάρχουν προσεκτικές διαδικασίες για την πρόληψη της διάβρωσης και την εξακρίβωση πως όλα τα συστήματα παραμένουν σε άριστη κατάσταση λειτουργίας. Οι κινητήρες, πάντα ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο κομμάτι του εξοπλισμού, αποτελούν αντικείμενο ιδιαίτερης προσοχής και παρακολουθούνται συνεχώς. Η υγρασία είναι εχθρός, με αισθητήρες σε διαφορετικά σημεία να λαμβάνουν μετρήσεις και να τις μεταδίδουν στους μηχανικούς σε πραγματικό χρόνο.
«Στόχος μας είναι η διατήρηση της υγρασίας κάτω από 40%. Χρησιμοποιούμε σακούλες αφύγρανσης και εξειδικευμένες συσκευές που απορροφούν την υγρασία από τον αέρα» εξηγεί ο Μιγκέλ Μαρτίν, τεχνικός διευθυντής της Servitec Aircraft Maintenance, της εταιρείας που φροντίζει ταBoeing 737 Max, που σταθμεύουν στο αεροδρόμιο Lleida-Alguaire.
Όπως γνωρίζουν καλά οι ιδιοκτήτες αυτοκινήτων, οι κινητήρες πρέπει να παίρνουν μπρος κάθε τόσο – το ίδιο ισχύει και για τα αεροσκάφη αφού παραμένουν αδρανή για αρκετό καιρό. «Δεν το χρειάζονται όλα τα αεροπλάνα. Εξαρτάται πραγματικά από το πρόγραμμα στο οποίο βρίσκονται, αλλά,ναι, βάζουμε μπρος τους κινητήρες και τους αφήνουμε να δουλεύουν για κάποιο χρόνο μέχρι να βεβαιωθούμε πως τη στιγμή που θα πετάξουν θα λειτουργούν όλα ξανά».
Αυτό δεν είναι κάτι που γίνεται σε όλα τα αεροπλάνα που βρίσκονται στο συγκεκριμένο αεροδρόμιο, επειδή χρησιμοποιείται επίσης ως «νεκροταφείο» για παλιά αεροσκάφη που αποσύρονται από την υπηρεσία. Στην πραγματικότητα, πολλά από αυτά τα αεροσκάφη εξακολουθούν να είναι απόλυτα αξιόπιστα.
Αυτό που συμβαίνει είναι ότι έχουν φτάσει στο τέλος της επιχειρησιακής τους ζωής όταν είναι πλέον ασύμφορη η επένδυση στην συντήρησή τους. Στην πραγματικότητα, τα ανταλλακτικά και τα εξαρτήματά τους μπορεί να αξίζουν περισσότερο από το αεροπλάνο στο σύνολό του.
Είναι θλιβερό να βλέπει κανείς την πανίσχυρη βασίλισσα των αιθέρων, το αεροσκάφος Boeing 747 Jumbo να καταρρέει και να μετατρέπεται σε θραύσματα, αλλά αυτό ακριβώς συμβαίνει τώρα στο Alguaire.
Πώς γίνεται η αποσυναρμολόγηση των αεροσκαφών
Και η διάλυση ενός αεροσκάφους είναι μια εξειδικευμένη διαδικασία. Μόλις ληφθεί η απόφαση για την απόσυρση ενός αεροσκάφους, καταρτίζεται απογραφή όλων των ανταλλακτικών και εξαρτημάτων του. Πολλά από αυτά θα βρουν τελικά τον δρόμο τους προς άλλα αεροπλάνα.
Στην συνέχεια, το αεροσκάφος μεταφέρεται σε βιομηχανικό αεροδρόμιο, όπως το Lleida-Alguaire, ή το Teruel στην Ισπανία, το Tarbes στην Γαλλία, η το Victorville στην Καλιφόρνια. Εκεί πραγματοποιείται μια επιθεώρηση και περνάει από δοκιμές πριν από την αποσυναρμολόγηση.
Τα πρώτα που φεύγουν είναι στοιχεία όπως οι πυροσβεστήρες και οι ράμπες. Απομακρύνονται επίσης τα υγρά, τα λάδια και άλλες χημικές ουσίες. Πρέπει να ακολουθείται ένα πολύ συγκεκριμένο πρωτόκολλο για την αποφυγή τυχόν περιβαλλοντικών κινδύνων ή κινδύνων για την ασφάλεια.
Οι κινητήρες είναι συνήθως το πιο πολύτιμο στοιχείο. Αφού αφαιρεθούν τα τμήματα που περιστοιχίζουν τις έλικες των κινητήρων, ο ίδιος ο κινητήρας αποσυναρμολογείται ολόκληρος, αφήνοντας ανέπαφους τους εσωτερικούς μηχανισμούς.
«Ο θάνατος του αεροσκάφους»
Με τους κινητήρες να λείπουν, έρχεται η σειρά των πλαισίων, που προστατεύουν βασικές περιοχές μέσα στο αεροσκάφος. Η δομή είναι γυμνή έτσι ώστε οι τεχνικοί να έχουν πρόσβαση στα εσωτερικά συστήματα των δαπέδων και να ανακτούν τα κομμάτια που είναι ακόμη ενδιαφέρονται.
«Όταν κλείσουμε την μηχανή, είναι ο επίσημος θάνατος του αεροσκάφους, δεν υπάρχει επιστροφή» εξηγεί ο Μιγκέλ Μαρτίν, προτού προσθέσει πως ένα από τα Airbus A330 που σήμερα διαλύεται, κατάφερε να εξαγάγει περισσότερα από 4.600 διαφορετικά κομμάτια. Κάθε αντικείμενο που βγαίνει από το αεροσκάφος καταλογογραφείται, καθαρίζεται και υποβάλλεται σε επεξεργασία, έτσι ώστε οι ιδιοκτήτες του αεροσκάφους να μπορούν να τα μεταφέρουν όπου χρειάζονται.
Υπάρχουν εταιρείες που αγοράζουν «ετοιμοθάνατα» αεροσκάφη
Οι επισκέπτες του αεροδρομίου μπορούν να δουν πώς διαφορετικά μέρη συσσωρεύονται τακτοποιημένα γύρω από το αεροσκάφος ενώ υποβάλλεται σε αυτή την διαδικασία ταξινόμησης. Εάν το αεροπλάνο ανήκει σε αεροπορική εταιρεία με μεγαλύτερο στόλο του ίδιου τύπου, μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτά τα ανταλλακτικά εκ νέου, αν και πολύ συχνά αυτό δεν ισχύει.
Υπάρχουν εταιρείες που ειδικεύονται στην αγορά αεροσκαφών που πλησιάζουν στο τέλος της επιχειρησιακής τους ζωής με σκοπό την αποσυναρμολόγησή τους και την πώληση ανταλλακτικών και εξαρτημάτων τους, σε αυτό που ονομάζεται aftermarket – όπου εμπορεύονται ανταλλακτικά και εξοπλισμό.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτά τα ανταλλακτικά δεν μπορούν να μπουν απευθείας σε άλλο αεροπλάνο, επειδή τη στιγμή που βγαίνουν από το αεροσκάφος γίνονται τεχνικά σε κατάσταση μη επισκευής. Πρέπει να μεταφερθούν σε εγκεκριμένο συνεργείο επισκευής για να υποβληθούν σε νέα πιστοποίηση.
Ακόμη κι αν παράγονται μαζικά, τα στοιχεία ενός συγκεκριμένου τύπου δεν είναι πάντα πανομοιότυπα. Μερικά από αυτά έχουν περάσει από κάποιο βαθμό προσαρμογής κατόπιν αιτήματος των χειριστών και οι κατασκευαστές συχνά εισάγουν μικρές τροποποιήσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο κάθε μεμονωμένο στοιχείο πρέπει να είναι αναγνωρίσιμο ατομικά.
Κάθε κομμάτι που μπαίνει σε ένα αεροσκάφος πρέπει να είναι ανιχνεύσιμο, εξηγούν οι Άλεξ Ντουράν και Τζέισιν Κόλαρ, συνιδριτές της Nex spares, μιας εταιρείας συμβούλων με έδρα την Ζυρίχη που βοηθά τις αεροπορικές εταιρείες να σχεδιάσουν την στρατηγική προμηθειών ανταλλακτικών τους. Πρέπει πάντα να υπάρχουν πιστοποιητικά.
Μόλις αφαιρεθεί το πλαίσιο από κάθε πολύτιμο αντικείμενο, κυριολεκτικά αυτό κόβεται για σκραπ. Εκτός βέβαια και αν μπορεί να βρεθεί μια εναλλακτική χρήση για τα μεταλλικά αντικείμενα, όπως για παράδειγμά ένα κομψό coffee table.
Φωτογραφίες: AP, Wikipedia