Οι δρόμοι της Πορτογαλίας είναι άδειοι, οι παραλίες της είναι κλειστές, η οικονομία ασφυκτιά –ωστόσο υπάρχει μια επιφυλακτική αισιοδοξία πως η χώρα μπορεί να κερδίσει μια απίθανη μάχη ενάντια στον κορωνοϊό.
Με το 1/4 του πληθυσμού της γειτονικής Ισπανίας, η Πορτογαλία έχει περίπου το 1/10 του αριθμού των κρουσμάτων. Και ενώ το ποσοστό θνησιμότητας του κορωνοϊού κυμαίνεται λίγο παραπάνω από το 3%, το ποσοστό είναι πάνω από 10% στην Ισπανία, 12% στο Ηνωμένο Βασίλειο και 15% στη Γαλλία.
Και αυτό το ποσοστό σε μια χώρα με περισσότερους πολίτες ηλικίας άνω των 80 ετών από οποιαδήποτε άλλη στην Ευρώπη, εκτός από την Ιταλία και την Ελλάδα, αλλά και με ένα σύστημα υγείας που δεν διαθέτει επαρκή εξοπλισμό και υποχρηματοδοτείται. Η Πορτογαλία διαθέτει μόλις 4,2 κρεβάτια ΜΕΘ ανά 100.000 άτομα, τον χαμηλότερο μέσο όρο στην ΕΕ, σε αντίθεση με την Ισπανία που έχει πάνω από 9 κρεβάτια ανά 100.000 κατοίκους και τη Γερμανία με τα σχεδόν 30.
«Λόγω της αδυναμίας του συστήματος υγείας μας, θα μπορούσαν ενδεχομένως τα πράγματα να ήταν εδώ πολύ χειρότερα από ό,τι στην Ιταλία ή την Ισπανία», δήλωσε ο Ρικάρντο Μπαπτίστα Λιτ, γιατρός ειδικευόμενος στις μολυσματικές ασθένειες και βουλευτής του κόμματος της αντιπολίτευσης των Σοσιαλδημοκρατών.
Και η αλήθεια είναι ότι η Πορτογαλία δεν θρηνεί καθημερινά εκατόμβες νεκρών όπως η γειτονική της Ισπανία, η Γαλλία και οι λίγο πιο μακρινές της Ιταλία και Βρετανία. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, από το ξέσπασμα της πανδημίας στη χώρα, στην Πορτογαλία έχουν καταγραφεί παραπάνω από 20.000 κρούσματα και 735 θάνατοι.
«Ο πορτογαλικός λαός κατάλαβε πολύ ξεκάθαρα πως αν θέλουμε να επιβιώσουμε από αυτό, θα πρέπει να κάνουμε πολύ περισσότερα από άλλους για την επιπέδωση της καμπύλης», δήλωσε στο Politico. «Η χώρα έχει δείξει τεράστια αλληλεγγύη».
Ποιος ευθύνεται για την επιτυχία της Πορτογαλίας απέναντι στον κορωνοϊό;
Οι εξηγήσεις για τη σχετική επιτυχία της Πορτογαλίας κυμαίνονται από τον καθαρότερο αέρα μέχρι τις δεκαετίες εμβολιασμών κατά της φυματίωσης αλλά και την… παρέμβαση της Παναγίας της Φάτιμα. Αυτό όμως που φαίνεται σίγουρο είναι πως η τύχη και η γεωγραφία έδωσαν στις Αρχές τον χρόνο για να αναλάβουν δράση, κάτι που επιβράδυνε αποφασιστικά την πανδημία.
Το πιο δυτικό έθνος της ηπειρωτικής Ευρώπης κατέγραψε τα πρώτα κρούσματα κορωνοϊού στις 2 Μαρτίου, έναν μήνα μετά την εμφάνιση της νόσου στην Ισπανία και την Ιταλία. Αυτή η χρονική καθυστέρηση επέτρεψε στην κυβέρνηση να μάθει από τα λάθη των γειτόνων της και να εισαγάγει αντίμετρα προτού εξαπλωθεί ο κορωνοϊός.
Πότε έλαβε δραστικά μέτρα η Πορτογαλία
Η Πορτογαλία έκλεισε τα σχολεία στις 16 Μαρτίου, όταν υπήρχαν μόλις 245 κρούσματα στην χώρα. Η Ισπανία είχε ήδη 2.140 κρούσματα όταν οι περιφερειακές κυβερνήσεις έκλεισαν τα σχολεία στις 12 Μαρτίου. Η Ιταλία είχε πάνω από 2.500 κρούσματα προτού επιστρέψουν οι μαθητές στα σπίτια τους στις 4 Μαρτίου. Η Μαδρίτη επέτρεψε, επίσης, σε περισσότερους από 100.000 ανθρώπους να παραβρεθούν σε μια πορεία για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου, ενώ η Λισαβόνα απαγόρευσε όλες τις δημόσιες συγκεντρώσεις σε πρώιμο στάδιο της εξέλιξης της πανδημίας.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έβαλε την Πορτογαλία σε καραντίνα, κηρύχθηκε στις 18 Μαρτίου όταν η χώρα είχε 448 κρούσματα. Η Ισπανία έλαβε παρόμοια μέτρα 3 μέρες νωρίτερα με σχεδόν 10 φορές περισσότερα κρούσματα. Η Ιταλία είχε ήδη πάνω από 9.000 άτομα την στιγμή που κηρύχθηκε το lockdown στις 10 Μαρτίου. «Η έγκαιρη εφαρμογή των μέτρων μπορεί να βοηθήσει στην εξήγηση του βραδύτερου ρυθμού της μόλυνσης» δήλωσε η Ινές Φροντέιρα, λέκτορας διεθνούς δημόσιας υγείας στο Universidade NOVA της Λισαβόνας. «Τα περιοριστικά μέτρα στην Ισπανία και την Ιταλία εφαρμόστηκαν σχεδόν την ίδια στιγμή. Εμείς το κάναμε σε μία φάση όπου δεν υπήρχαν ακόμη πολλά κρούσματα. Κάτι που ήταν πιο αποτελεσματικό στην μείωση της μετάδοσης».
Η δύναμη των ανθρώπων
Παρόλο που η επιδημία επικεντρώνεται στον βορρά, γύρω από την πόλη του Πόρτο, το κεντρικό σύστημα διακυβέρνησης της Πορτογαλίας επέτρεψε την λήψη εθνικών μέτρων και ότι την αποσπασματική περιφερειακή δράση που υιοθετήθηκε αλλού. Οι πολιτικοί και οι ειδικοί στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, επαινούν την πειθαρχία που επέδειξε ο πορτογαλικός λαός όσον αφορά στον σεβασμό των μέτρων.
Παρόλο που οι φοιτητές έσπευσαν στις παραλίες της Λισαβόνας όταν πολλά πανεπιστήμια έκλεισαν ξαφνικά και μάλιστα σε μια ασυνήθιστα ζεστή άνοιξη, η συνειδητοποίηση της σοβαρότητας της κατάστασης, τους έκανε να μαζευτούν γρήγορα.
Την ίδια ώρα, το lockdown της Πορτογαλίας είναι λιγότερο αυστηρό από ότι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Τα εργοστάσια και τα εργοτάξια μπορούν να παραμείνουν ανοιχτά. Επιτρέπεται στους πολίτες η καθημερινή άσκηση, καθώς και εξόδους για φαγητό και για το φαρμακείο. Ωστόσο, οι περισσότεροι προτιμούν να μένουν στο σπίτι. Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα έδειξε ότι το 51% έφυγε από το σπίτι μόνο μία φορά την εβδομάδα ή και λιγότερο.
«Από την αρχή αυτής της κρίσης, οι Πορτογάλοι έχουν καταλάβει ότι η παραμονή στο σπίτι είναι ο καλύτερος τρόπος για να υποστηρίξουν τους εργαζομένους στον τομέα της υγείας που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά του κορωνοϊού» δήλωσε ο πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα σε ραδιοφωνική του συνέντευξη την περασμένη εβδομάδα. «Πρέπει να γιορτάσουμε την τεράστια αυτοπειθαρχία που έχει δείξει ο κόσμος».
Ενωμένος και ο πολιτικός κόσμος της χώρας απέναντι στην πανδημία
Σε αντίθεση με την Ισπανία και την Ιταλία, ο Κόστα δεν χρειάστηκε να βρεθεί αντιμέτωπος με την αντιπολίτευση. Όλοι οι πολιτικοί υπέγραψαν μια σιωπηρή εκεχειρία απέναντι στον κορωνοϊό, κάτι που προκάλεσε φθόνο στην Μαδρίτη. Το κόμμα των Podemos της Ισπανίας, έκανε retweet με emoji επιφωνημάτων μετά την ομιλία του ηγέτη της αντιπολίτευσης της Πορτογαλίας Ρούι Ρίο, που δεσμεύτηκε να υποστηρίξει την μάχη της σοσιαλιστικής κυβέρνησης για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού. «Έτσι κάνουν αντιπολίτευση στην Πορτογαλία… τόσο κοντά και παράλληλα τόσο μακριά» σχολίασαν οι Podemos. «Είναι καιρός για συνεργασία, όχι για αντιπολίτευση» δήλωσε ο Μπαπτίστα Λιτ του PSD. «Δεν έχουμε να κάνουμε πλέον με την σοσιαλιστικΉ κυβέρνηση, αλλά με την κυβέρνηση της Πορτογαλίας» είπε προσθέτοντας: «Έχουμε πολύ ειλικρινείς και υποστηρικτικές συναντήσεις για να παρουσιάσουμε μια εποικοδομητική κριτική αλλά και λύσεις, δείχνοντας μια αίσθηση ενότητας για το εθνικό συμφέρον».
Η πολιτική αλληλεγγύη διατηρήθηκε καθώς η κυβέρνηση έλαβε μέτρα όπως η ταχεία παρακολούθηση όλων των αιτήσεων διαμονής από μετανάστες και αιτούντες ασύλου για να τους δώσει πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και κοινωνικής ασφάλιση. Επίσης, απελευθερώθηκαν πρόωρα πάνω από το 10% των κρατουμένων για την μείωση του κινδύνου μετάδοσης στις φυλακές.
Το πώς θα επιβιώσει αυτή η ενότητα καθώς συνεχίζει το lockdown και αυξάνεται η οικονομική πίεση, είναι κάτι που πρέπει να δούμε. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν μια μείωση των κρουσμάτων. Τα σχέδια να μετατρέψουν την αρένα ταυρομαχίας της Λισαβόνας σε έκτακτο νοσοκομείου αρχίζουν να φαίνονται περιττά. Εάν δεν υπάρξει μια ξαφνική άνοδος, οι υγειονομκές Αρχές φαίνεται ότι μπορεί να αντιμετωπίσουν την κατάσταση.
Παρά την επιβράδυνση των κρουσμάτων κορωνοϊού στην Πορτογαλία, ο Κόστα λέει ότι είναι πολύ νωρίς ακόμη για να σκεφτούμε μια χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων. «Καθώς χαλαρώνουμε τα μέτρα, ο κίνδυνος μόλυνσης αυξάνεται» είπε στο Rádio Observador. «Οι πολιτικοί πρέπει να προσέχουν να μην αφήσουν τις επιθυμίες τους να υπερισχύσουν της επιστημονικής τεχνογνωσίας».
Ο υπουργός Οικονομικών Μάριο Σεντένο δήλωσε ότι κάθε μήνα του lockdown θα συρρικνώνεται η οικονομία κατά 6%. Και μπορεί να χρειαστούν δύο χρόνια για να επιστρέψει η οικονομία στα επίπεδα του 2019, δήλωσε ο Σεντένο στο δίκτυο TVI. Αυτό μπορεί να δοκιμάσει την αποφασιστικότητα της χώρας περισσότερο από την τρέχουσα αντίσταση στον κορωνοϊό.
Φωτογραφίες: AP