Η προσπάθεια της Πολωνίας να αποκαταστήσει το Κράτος Δικαίου και να επανενταχθεί πλήρως στον πυρήνα της ΕΕ είναι το βασικό διακύβευμα του β΄γύρου των προεδρικών εκλογών της Κυριακής.
Ολοκληρώνοντας την προεκλογική εκστρατεία ο φιλοευρωπαίος δήμαρχος της Βαρσοβίας Ράφαλ Τρασκόφσκι, αντιμετωπίζει μεθαύριο τον εθνικιστή ιστορικό Κάρολ Ναβρότσκι σε μια αμφίρροπη αναμέτρηση αντιπαραβάλλοντας ένα φιλελεύθερο όραμα για μια Πολωνία στην καρδιά της ευρωπαϊκής χάραξης πολιτικής με μια εθνικιστική, ριζοσπαστικά δεξιά, επικριτική προς την ΕΕ στάση.
Τον Τρασκόφσκι υποστηρίζει ο συνασπισμός της Πλατφόρμας των Πολιτών του Πολωνού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές του 2023., ενώ την υποψηφιότητα Ναβρότσκι στηρίζει το αντιπολιτευόμενο κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» (PiS), το οποίο βρισκόταν στην εξουσία τα προηγούμενα οκτώ χρόνια και ένα μικρό ακροδεξιό κόμμα.
Τι θα σήμαινε για την Πολωνία μια νίκη του εθνικιστή υποψήφιου
Μολονότι θεωρητικά ο εκάστοτε πρόεδρος της Πολωνίας ασκεί περιορισμένη επιρροή στη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής, μια νίκη του Ναβρότσκι αναπόφευκτα θα περιόριζε τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες της Βαρσοβίας, εκτιμούν αναλυτές.
«Δεν μιλάμε τόσο για άμεσες πολιτικές συνέπειες», σημειώνει ο Πιοτρ Μπούρας της δεξαμενής σκέψης «Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων». «Αλλά αν ηττηθεί ο Τρασκόφσκι, ο υποψήφιος του Τουσκ, το μήνυμα θα είναι ότι οι Πολωνοί απορρίπτουν τον ίδιο και την κυβέρνησή του». Και μετά από ένα τέτοιο αποτέλεσμα ο Τουσκ «θα δυσκολευτεί να παίξει τον μεγάλο ρόλο στην ΕΕ που έχει αρχίσει να παίζει. «Η κυβέρνησή του θα είναι πιο αδύναμη, το περιθώριο ελιγμών της θα συρρικνωθεί. Το διακύβευμα είναι η ικανότητα της Πολωνίας να διαδραματίσει ισχυρό ρόλο στην ευρωπαϊκή σκηνή», προσθέτει ο αναλυτής.
Η ρήξη με το παρελθόν
Η εκλογική νίκη του Τουσκ προ διετίας σηματοδότησε την αρχή της επιστροφής της Πολωνίας στον πυρήνα της ΕΕ μετά από δύο τεταμένες θητείες λαϊκιστικής εθνικοσυντηρητικής διακυβέρνησης, κατά τις οποίες η Βαρσοβία συγκρούστηκε επανειλημμένα με τις Βρυξέλλες για ζητήματα που αφορούν στο Κράτος Δικαίου.
Παράλληλα το PiS ερχόταν συχνά σε περιττές προστριβές με τη Γερμανία και σε πολλές συζητήσεις στην ΕΕ πήρε το μέρος του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν αποξενώνοντας περαιτέρω την Πολωνία από το ευρωπαϊκό ρεύμα.
Η επιστροφή στην εξουσία του Τουσκ, ο οποίος εξελέγη δεσμεύομενος να αναιρέσει τις περισσότερες μεταρρυθμίσεις, που είχε προωθήσει το PiS, οδήγησε σε μια ριζική αλλαγή στις σχέσεις με την ΕΕ, με τις Βρυξέλλες να ξεμπλοκάρουν γρήγορα κοινοτικά κονδύλια άνω των 100. δισ. ευρώ που είχαν παγώσει σε αντίποινα για την οπισθοδρόμηση της Πολωνίας από τους δημοκρατικούς κανόνες. Υποστηριζόμενη από μια ακμάζουσα οικονομία, την αυξανόμενη ευημερία και τη στρατηγική της σημασία στην αντίσταση στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Βαρσοβία έχει μετατραπεί μέσα σε δύο χρόνια σε μια από τις πιο σημαντικές πρωτεύουσες της ΕΕ και συνομιλητής του Βερολίνου και του Παρισιού.
Οι μεταρρυθμίσεις του Τουσκ
Αλλά η πλήρης επιστροφή της Πολωνίας στον πυρήνα της ΕΕ θα μπορέσει να ολοκληρωθεί μόνον εφόσον ο Τουσκ υλοποιήσει αυτές τις σημαντικές μεταρρυθμίσεις – που μπλόκαρε μέχρι τώρα ο απερχόμενος, ευθυγραμμισμένος με την προηγούμενη κυβέρνηση πρόεδρος Αντρέι Ντούντα- για την αποκατάσταση του Κράτους Δικαίου αναιρώντας επί παραδείγματι τις αλλαγές που επέφερε το PiS στο νομικό σύστημα της χώρας όταν έθεσε υπό τον πολιτικό έλεγχο το βασικό όργανο διορισμού των δικαστών.
Οι πρόεδροι στην Πολωνία διαθέτουν λίγες εκτελεστικές εξουσίες. Είναι αρχηγοί των ενόπλων δυνάμεων της χώρας και ως εκ τούτου μπορούν να επιδιώξουν να διαμορφώσουν την πολιτική ασφαλείας , ενώ μπορούν να ασκήσουν βέτο σε νομοθεσίες ή να τις παραπέμψουν σε συνταγματικό δικαστήριο, ουσιαστικά καθυστερώντας τες – κάτι που έχει κάνει σε αρκετές περιπτώσεις ο Ντούντα. Σε περίπτωση νίκης του ο Ναβρότσκι θα επιδιώξει να αξιοποιήσει το δικαίωμα αρνησικυρίας για να υπονομεύσει τον Τουσκ σε κάθε βήμα πριν από τις βουλευτικές εκλογές του 2027, λένε αναλυτές και να οξύνει ακόμη περισσότερου τους τόνους της αντιπαράθεσης.
«Μια νίκη του Ναβρότσκι θα έθετε σε πολύ πιο μόνιμη βάση το αδιέξοδο που υπάρχει μεταξύ κυβέρνησης και προέδρου από το 2023 », λέει ο Νικολάι φον Οντάρτσα του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Υποθέσεων Ασφαλείας (SWP). «Θα άλλαζε τον πολιτικό υπολογισμό εντός της ίδιας της Πολωνίας - και θα επανεστίαζε την ευρωπαϊκή προσοχή στις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις για το Κράτος Δικαίου, που αποτελούν στην πραγματικότητα τη βάση της ανανεωμένης σχέσης της Πολωνίας με την ΕΕ».
Τι λένε οι δημοσκοπήσεις στην Πολωνία
Σύμφωνα με τελευταία δημοσκόπηση της Opinia24 για το ιδιωτικό δίκτυο TVN 24 o υποψήφιος του κυβερνώντος κόμματος Συνασπισμός Πολιτών (KO) Ράφαλ Τρασκόφσκι προηγείται στην πρόθεση ψήφου του εθνικιστή Κάρολ Ναβρότσκι ενόψει της κρίσιμης αναμέτρησης της Κυριακής.
Στη σφυγμομέτρηση αυτή ο Τρασκόφσκι ο Τρασκόφσκι φαίνεται να εξασφαλίζει το 47,4% των ψήφων και ο Ναβρότσκι το 46,3%, ενώ ένα ποσοστό 3,6% των ψηφοφόρων δηλώνει αναποφάσιστο.
Στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών της Πολωνίας ο Τρασκόφσκι συγκέντρωσε μεγαλύτερο ποσοστό από τον Ναβρότσκι -31,4% έναντι 29,5% αντίστοιχα--, πολύ μικρότερη διαφορά σε σχέση με εκείνη που προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις.