Διαβρωμένη από τις εσωτερικές διαιρέσεις, σε ελεύθερη πτώση στις δημοσκοπήσεις, η παράταξη της ισπανικής Αριστεράς Podemos βρίσκεται σε βαθιά κρίση λίγους μήνες πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές, που θεωρούνται καθοριστικές για το μέλλον της, δέκα χρόνια μετά την ίδρυσή της.
Κύκνειο άσμα μετά τη δόξα; Το κόμμα που γεννήθηκε από το κίνημα των Αγανακτισμένων κατά της λιτότητας, ιδρύθηκε το 2014 με την υπόσχεση της ανατροπής της πολιτικής σκακιέρας. Σήμερα αγωνίζεται για την επιβίωσή του απέναντι στο ανταγωνιστικό Sumar, την αριστερή πλατφόρμα της υπουργού Εργασίας Γιολάντα Ντίας.
«Οι τελευταίοι μήνες δεν ήταν εύκολοι», παραδέχθηκε η επικεφαλής του κόμματος Ιόνε Μπελάρα σε βίντεο που αναρτήθηκε για τα δέκατα γενέθλια της παράταξης. «Το Podemos βρίσκεται σε μια κρίσιμη στιγμή», δήλωσε σε βαρύτερο τόνο ο συνιδρυτής του κινήματος, Χουάν Κάρλος Μονεδέρο.
Το Podemos διαθέτει πέντε βουλευτές, οι οποίοι εξελέγησαν τον Ιούλιο στο πλαίσιο συμφωνίας με το Sumar. Αλλά δεν έχει πλέον υπουργικούς θώκους στην κυβέρνηση του Πέδρο Σάντσεθ και υποφέρει από απομόνωση αφού εγκατέλειψε την κοινοβουλευτική ομάδα του Sumar έπειτα από σύγκρουση με τη Γιολάντα Ντίας.
Σύμφωνα με το τελευταίο βαρόμετρο του ινστιτούτου CIS, η πρόθεση ψήφου για το Podemos βρίσκεται στο 2,7%. Το κόμμα βρίσκεται σε παρακμή και κινδυνεύει «να γίνει ασήμαντο, αόρατο», διαπιστώνει η Παλόμα Ρομάν, πολιτική επιστήμονας του Πανεπιστημίου Complutense της Μαδρίτης.
Απουσία αυτοκριτικής
Όλα ξεκίνησαν ευνοϊκά για το Podemos, που ιδρύθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014 από μερικούς καθηγητές Πολιτικών Επιστημών, ανάμεσά τους ο Πάμπλο Ιγκλέσιας, χαρισματική αλλά διχαστική φιγούρα της παράταξης μέχρι την αποχώρησή του από την πολιτική ζωή το 2021.
Πέντε μήνες μετά τη δημιουργία του, το κόμμα κατάφερε να αποσπάσει πέντε έδρες στις ευρωπαϊκές εκλογές. Η θεαματική ανοδική του πορεία επιβεβαιώθηκε στις βουλευτικές εκλογές στο τέλος του 2015 που του έδωσαν 69 έδρες στην ισπανική Βουλή, βάζοντας τέλος στον δικομματισμό στην Ισπανία.
Το κόμμα «μεγάλωσε πολύ γρήγορα» και έγινε «η τρίτη πολιτική δύναμη», τόσο ώστε να πεισθεί το 2020 ο Πέδρο Σάντσεθ να επιτρέψει την είσοδο πέντε μελών του στην κυβέρνηση, υπενθυμίζει η Παλόμα Ρομάν.
Η συμμετοχή σε αυτόν τον κυβερνητικό συνασπισμό επέτρεψε στο Podemos να περάσει από το Κοινοβούλιο πολλά δημοφιλή μέτρα, όπως η μεγάλη αύξηση του κατώτατου μισθού, η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας και η αύξηση της άδειας πατρότητας. Αλλά ενίσχυσε τις επικρίσεις και επιτάχυνε την κάθοδό του.
Αλλά ποιος είναι ο λόγος για την πτώση αυτή της δημοφιλίας; Το Podemos επιρρίπτει την ευθύνη στις «συνεχείς επιθέσεις της πολιτικής και δικαστικής εξουσίας και της εξουσίας των μέσων ενημέρωσης». Όμως αυτή η γραμμή άμυνας πάσχει από έλλειψη αυτοκριτικής, σύμφωνα με πολλούς πολιτικούς παρατηρητές, που επιρρίπτουν την ευθύνη στα στελέχη του κόμματος.
Το Podemos έγινε μεν αντικείμενο ενός «βρώμικου πολέμου» με τη διατύπωση πλαστών κατηγοριών κατά των μελών της ηγεσίας του εκ μέρους πρώην αστυνομικών, όμως υπέφερε από έλλειψη «εσωτερικής δημοκρατίας», σύμφωνα με τον Χουάν Κάρλος Μονεδέρο. Με αυτή τη διαπίστωση συμφωνεί και η Παλόμα Ρομάν, που θεωρεί ότι το κίνημα «διέπραξε σφάλματα».
Ένα βασικό ανάμεσά τους, ο νόμος του 2023 για τη σεξουαλική βία, της πρώην υπουργού Ισότητας Ιρένε Μοντέρο, συντρόφου του Πάμπλο Ιγκλέσιας, που είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των ποινών εκατοντάδων καταδικασμένων για βιασμό εξαιτίας νομικού ελαττώματος.
Καταστροφή
Το επεισόδιο αυτό είχε καταστροφικά αποτελέσματα, διότι όταν εντοπίσθηκε το πρόβλημα, το Podemos δεν παραδέχθηκε το λάθος του και δεν υποχώρησε, τονίζει η Παλόμα Ρομάν.
Σύμφωνα με την πανεπιστημιακό, η στάση αυτή επιτάχυνε τις αποχωρήσεις και ώθησε τη Γιολάντα Ντίας -στενή συνεργάτιδα του Πάμπλο Ιγκλέσιας και πολιτική του κληρονόμο- να δημιουργήσει το κίνημα Sumar, εταίρο του Πέδρο Σάντσεθ στη νέα κυβέρνηση, με την οποία το Podemos βρίσκεται πλέον σε ανοικτό πόλεμο.
Στις αρχές του Ιανουαρίου οι πέντε βουλευτές του Podemos εμπόδισαν την έγκριση διατάγματος με στόχο τη βελτίωση του επιδόματος ανεργίας - απόφαση που σύμφωνα με το κόμμα οφείλεται σε τεχνικού χαρακτήρα διαφωνία σχετικά με περιεχόμενο της ρύθμισης. Εισπράχθηκε πάντως ως εκδικητική κίνηση απέναντι στη Γιολάντα Ντίας, η οποία ήταν η εισηγήτρια του διατάγματος.
Το κόμμα επέλεξε να παρουσιάσει λίστες ανεξάρτητες από το Sumar στις τοπικές εκλογές στη Γαλικία στα μέσα του Φεβρουαρίου και στις ευρωεκλογές του Ιουνίου, διακινδυνεύοντας την εξαφάνισή του, όπως το κεντροδεξιό κίνημα των Ciudadanos, που γεννήθηκε όπως και το Podemos ως κίνημα πολιτών και καταβαραθρώθηκε στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές.
ΑΠΕ-ΜΠΕ